تعریف
پریودونتیتیس یا پیوره عفونت جدی لثه‌ایست که موجب آسیب به بافت‌های نرم اطراف دندان و استخوان‌های پشتیبانی کننده دندان می‌شود. پیوره می‌تواند موجب از دست دادن دندان و یا افزایش ریسک حمله‌های قلبی، سکته‌های مغزی و سایر مشکلات جدی شود.
این بیماری بسیار شایع اما قابل پیش‌گیری است و اغلب نتیجه بهداشت دهانی ضعیف می‌باشد. مسواک زدن، حداقل دوبار در روز، استفاده روزانه از نخ‌دندان و چک‌آپ‌های دوره‌ای دندان‌پزشک خطر ابتلا به این مشکل را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد.
نشانه‌ها
نشانههانشانهها و علائم پیوره عبارت‌اند از:
- لثه‌های ملتهب
- تغییر رنگ لثه به قرمز روشن و بنفش
- لثه‌های دردناک
- لثه‌های جدا از دندان، که موجب دیده شدن بخش بزرگ‌تری از دندان می‌شود.
- افزایش فضا‌های بین دندان‌ها
- چرک در میان دندان و لثه
- تنفس بدبو
- طعم بد در دهان
- دندان‌های لق شده
- تغییر موقعیت فیکس‌شدن دندان‌هایتان هنگام بستن دهان
انواع گوناگونی از این بیماری وجود دارد؛ پیوره مزمن یکی از شایع‌ترین آن‌ها می‌باشد. این نوع، افراد بالغ را بیشتر از سایرین درگیر می‌کند و نزدیک به ۵۰ درصد افراد بالای ۴۵ سال به نوعی به این بیماری مبتلا هستند. پیوره تهاجمی به‌طور معمول در دوران کودکی شروع شده و شیوع بسیار کمتری دارد.
چه زمان باید به دندان‌پزشک مراجعه کرد؟
لثه‌های سالم بسیار محکم بوده و به رنگ صورتی کم‌رنگ هستند. در صورت تغییر وضعیت لثه‌ها به حالت پف کرده و قرمز و مشاهده سایر نشانه‌های پیوره باید به‌سرعت به دندان‌پزشک مراجعه کرد. مراجعه سریع‌تر به معنای خطر کمتر ایجاد نشانه‌های ثانویه این بیماری می‌باشد.
علل وقوع پیوره
دانش فعلی نشان از وقوع این بیماری به علت پلاک‌های دندانی دارد. پلاک به طور عمده از لایه‌ای سفت و نازک از باکتریها تشکیل شده است. پلاک پس از فعل و انفعالات میان نشاسته و سایر مواد قندی با باکتری‌های درون دهان بر روی دندان‌ها شکل می‌گیرد. استفاده از مسواک و نخ دندان موجب پاک‌شدن پلاک‌ها می‌شود با این حال تشکیل مجدد آن‌ها به زمانی کمتر از ۲۴ نیاز خواهد داشت!
پلاک‌هایی که مدت ۲ تا ۳ روز از زمان تشکیل‌شان گذشته باشد، سخت‌تر شده و موجب تشکیل رسوبی به نام calculus در زیر لثه‌های شما می‌گردد. همچنین این رسوب ممکن است که دلیل ترکیبات معدنی موجود در بزاق‌تان نیز ایجاد شود. در صورت تشکیل این رسوبات دیگر نمی‌توان با روش‌های خانگی از جمله مسواک و نخ دندان آن‌ها را پاکسازی نمود. برای از بین بردن پلاک‌های سخت شده، مراجعه به دندان‌پزشک الزامی می‌باشد.
هرچه زمان بیشتری از تشکیل این رسوبات بگذرد، آسیب‌های بیشتری متوجه بیمار خواهد بود. در ابتلا این پلاک‌ها موجب التهاب در لثه‌ی ناحیه حدفاصل ریشه دندان خواهند شد که «جینجیویتیس» یا نوع ملایم بیماری پریودونتیس نام دارد.
ادامه روند التهاب در نهایت باعث به‌وجود آمدن کیسه‌های پر از پلاک، رسوب و باکتری خواهد شد. باکتری‌های رشد یافته در این ناحیه اندوتوکسین ترشح می‌کنند. این ماده که محصولی جانبی از متابولیسم خود باکتریها می‌باشد مسئول التهاب لثه خواهد بود.
با گسترش کیسه‌های پلاک و افزایش عمق‌شان تعداد باکتری‌های درون آن‌ها بیشتر شده و سرانجام موجب از بین رفتن بافت‌های اطراف و استخوان نگهدارنده دندان می‌شود. در صورتی که میزان تخریب بافت استخوانی بیش‌از اندازه باشد، ممکن است بیمار، یک یا چند دندان خود را از دست بدهد.
فاکتور‌های خطر
عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به پیوره را افزایش دهند:
- جینجیویتیس
- وراثت
- عادات ضعیف بهداشت دهانی
- استفاده از تنباکو
- دیابت
- افزایش سن
- کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن (بطور مثال شیمی‌درمانی ویا HIV)
- سوء تغذیه
- برخی از دارو‌ها
- تغییرات هورمونی (بطور مثال در حین حاملگی و یائسگی)
- استفاده از مواد مخدر
- کند بودن فرآیند جایگزینی دندانی
- مشکلات آرایش دندان‌ها با یکدیگر
سایر عوارض پیوره
- از دست دادن دندان
- بیماری‌های رگ‌های کرونری
- سکته مغزی
- تولد‌های نارس و با وزن پایین
- مشکلات کنترل دیابت
- بیماری‌های تنفسی
- آرتریت روماتوئید
- آسم
درمان پیوره و دارو‌ها
بدون شک هدف نهایی درمان این بیماری کیسه‌های اطراف دندان و جلوگیری از آسیب به بافت استخوانی اطراف خواهد بود. لازم به ذکر است روش‌های درمانی تنها در صورت اصلاح عادات بهداشتی نتیجه مطلوب را خواهد داشت.
درمان‌های بدون نیاز به جراحی
در صورتی که میزان پیشروی این بیماری زیاد نبوده باشد، می‌توان از روش‌های غیر تهاجمی زیر بهره برد:
- اسکالینگ: در این روش رسوبات و باکتریها از سطح دندان‌هایتان برداشته می‌شود. این فرآیند به دو طریق قابل انجام است: ۱- ابزار ۲- امواج فراصوت
- تسطیح ریشه: این روش موجب صاف شدن سطوح ریشه و کاهش تشکیل رسوبات و اندوتوکسین باکتریها می‌گردد.
- آنتی‌بیوتیک: برای استفاده از آنتی‌بیوتیک می‌تواند از ژل‌های حاوی آنتی‌بیوتیک در فواصل میان دندان‌ها و لثه پس از پاکسازی این نواحی استفاده نمود. هر‌چند استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای درمان کامل باکتریها مورد نیاز خواهد بود.
درمان به‌وسیله جراحی
در صورت پیشرفته بودن بیماری، ممکن است بافت لثه‌ای به درمان‌های غیر جراحی پاسخ مناسبی نشان ندهد. در این شرایط دندان‌پزشکان واجد شرایط می‌توانند از درمان‌های زیر استفاده نمایند:
- جراحی کاهش کسیه‌های پلاک (Flap surgery)
- پیوند بافت نرم
- پیوند استخوان
- تحریک رشد مجدد بافت
- Enamel matrix derivative application
