ناخن انگشتان دست و پا در شرایط طبیعی معمولا به رنگ صورتی کمرنگ بوده و در ته آنها بخش کمرنگ‌تر هلالی شکلی تحت عنوان lunula دیده می‌شود. گاها لکه‌های سفیدی بر روی ناخن‌ها ظاهر می‌شوند. این حالت لوکونیکیا ( leukonychia) نامیده می‌شود. انواع متعددی از leukonychia وجود دارد.
در این مقاله با تعریف، علل، روش درمان و نحوه پیشگیری از این لکه‌ها آشنا می‌‌شویم…
لوکونیکیا (leukonychia) چیست ؟
لوکونیکیا کامل به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن صفحه ناخن تماما سفیدرنگ می‌شود. حالت دیگر لوکونیکیا، نوع ناقص آن می‌باشد. سه نوع اصلی لوکونیکیا ناقص وجود دارد:
- لوکونیکیا نقطه-نقطه: به صورت لکه‌های کوچک سفیدرنگ
- لوکونیکیا طولی: به صورت نوار سفید طولی بر روی ناخن
- لوکونیکیا عرضی: در این شرایط، خطوط افقی سفید رنگی موازی با lunula بر روی ناخن ظاهر می‌شود. بعضا این خطوط، خطوط Mees نامیده می‌شوند.
لکه‌های سفید پوستی که تحت عنوان لوکودرما (leukoderma) شناخته می‌شوند، در صورتی که در پوست زیر ناخن ظاهر شوند؛ اثری مشابه با لوکونیکیا ناقص خواهند داشت.
لوکونیکیا را از جهت دیگری نیز می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: لوکونیکیا واقعی و ظاهری.
در صورتی که لکه یا خط سفید به علت آسیب خود ناخن ایجاد شود، لوکونیا واقعی است. در این شرایط با اعمال فشار بر روی ناخن، لکه ها از بین نرفته و با رشد ناخن موقعیت آنها تغییر می‌کند.
لوکونیکیا ظاهری در اثر آسیب بافت زیر ناخن ایجاد می‌شود. در این حالت، بافت آسیب دیده رنگ ناخن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این لکه‌ها تحت فشار کمرنگ‌تر شده یا ناپدید می‌شوند و با رشد ناخن موقعیت آنها تغییر نمی‌کند.
صرف نظر از نژاد، جنسیت و سن، هر فردی می‌تواند ناخن سفید داشته باشد.
علل لوکونیکیا
لوکونیکیا بر اساس نوع آن، تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی می‌تواند ایجاد شود.
تروما
وارد شدن آسیب به صفحه ناخن یا ماتریکس ماخن (ناحیه‌ای که ناخن از آنجا شروع به رشد می‌کند) معمولا عامل ایجاد لکه‌های سفید بر روی ناخن است. این شرایط خصوصا در کودکان شیوع بیشتری دارد.
انواع این آسیب‌ها شامل موارد زیر است:
- جویدن ناخن
- مانیکور ناخن
- آسیب‌هایی که روزانه در اثر ضربه و … به ناخن وارد می‌شود.
- پوشیدن کفش کوچک که باعث اعمال فشار غیرطبیعی بر روی ناخن می‌گردد.
مسمومیت و داروها
بعضی از انواع مسمومیت‌ها و روش‌های درمانی نیز می‌توانند لوکونیکیا ایجاد کنند. بروز لوکونیکیا در اثر این عامل نسبتا کمیاب بوده و در صورت بروز نیز غالبا از نوع لوکونیکیا عرضی خواهد بود.
این عوامل غالبا شامل موارد زیر می‌باشند:
- مسمومیت حاد ناشی از فلزات؛ همچون سرب و آرسنیک.
- شیمی درمانی؛ در همه انواع آن شامل: دهانی، تزریقی و پوستی که به منظور کشتن یا مقابله با تقسیم سلول‌های سرطانی انجام می‌شود.
- سولفونامیدها؛ روش درمانی مورد استفاده برای عفونت‌های باکتریایی همچون عفونت‌های پوستی، ادراری و سپتی سمی (septicemia)
بیماری‌های سیستمیک
بیماری‌های سیستمیک نیز می‌توانند ناخن‌های سفید ایجاد کنند. در این صورت، علامت دیگری نیز مبنی بر اختلال در بدن وجود دارد. این مورد نیز همچون مورد قبلی، از عوامل نادر لوکونیکیا می‌باشد.
بیماری‌های که می‌توانند منجر به لوکونیکیا شوند، عبارتند از:
- آنمی فقر آهن: نوعی کم‌خونی ناشی از کمبود آهن
- سیروز کبدی
- بیماری کلیوی
- نارسایی قلبی
- دیابت
- سوءهاضمه پروتئینی
- دفع بیش‌از حد پروتئین از روده
- کمبود روی در بدن
- هایپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید که با افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی در خون همراه است.)
- پسوریازیس
- اکزما پوستی
بیماری یا عفونت قارچی ناخن و پوست نیز می‌تواند باعث بروز لکه‌های سفید بر روی ناخن شود.
رشد ناخن‌ها به‌کندی صورت می‌گیرد. رشد کامل یک ناخن دست بین ۶ تا ۹ ماه به طول می‌انجامد. این مدت برای ناخن پا بین ۱۲ تا ۱۸ ماه است. به همین دلیل، وجود لکه سفید بر روی ناخن می‌تواند بیانگر آسیب وارده یا شرایط مربوط به ماه‌های پیش باشد.
علل موروثی
در برخی موارد نادر، سفیدی ناخن می‌تواند ژنتیکی باشد. گرچه این مورد معمولا با وجود سندرم‌های پیچیده و کمیاب همراه است. به عنوان مثال:
- سندرم Bart-Pumphrey: شامل مشکلات ناخن، مشکل در برآمدگی انگشتان و ناشنوایی
- سندرم Buschkell-Gorlin: شمال مشکلات ناخن، کیست‌های پوستی و سنگ‌های کلیوی
- سندرم Bauer: شامل مشکلات ناخن و کیست‌های پوستی
- بیماری Darier: شامل ضایعات زگیل مانند در قسمت‌های مختلف پوست
درمان لکه‌های سفید روی ناخن
درمان این لکه‌ها به علت بروزشان بستگی دارد. درصورتی که پزشک نسبت به عامل اصلی بروز لکه‌ها شک داشته باشد، تست‌های متعدد تشخیصی در این باره وجود دارند:
- میکولوژی: طی این روش قطعات کوتاه‌شده و قارچ ناخن بررسی می‌شود.
- بیوپسی ناخن: در این روش نمونه‌برداری تشخیصی از بافت صورت می‌گیرد.
- آزمایش خون: این آزمایش برای بررسی وجود یا عدم وجود بیماری سیستمیک انجام می‌شود.
درمانی برای لکه‌های بدون دلیل وجود ندارد. لکه‌هایی که به دلیل تروما ایجاد می‌شوند، خودبخود در اثر رشد از بین خواهند رفت.
اگر علت بروز لکه‌ها فراتز از تروما باشد، پزشک بایستی عامل را شناسایی کرده و درمان کند.
اگر از وجود لکه‌های سفید بر روی ناخن‌هایتان نگران هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری
راه‌هایی برای پیشگیری از بروز مجدد این لکه‌ها وجود دارد. این راه‌ها شامل موارد زیر است:
- اجتناب از برخورد با مواد محرک و سوزش‌آور
- عدم استفاده بیش از حد از لاک ناخن
- کوتاه‌کردن مکرر ناخن‌ها
- پیشگیری از خشکی ناخن با استفاده از مرطوب‌کننده‌ها
در اکثر موارد این لکه‌ها مبنی بر وجود مشکل جدی نبوده و خودبخود از بین می‌روند.
مقالات مرتبط: ناخن سالم می‌خواهید؟
ناخن‌های شما از وضع سلامتی‌تان خبر می‌دهند
لاک ناخن: ظاهری زیبا اما باطنی آسیب‌رسان
