گروهی از محققان از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در لس‌آنجلس توانسته‌اند با استفاده از سلول‌های بنیادی، با کشف و فعال کردن واکنش‌های مولکولی دخیل در رشد مو، باعث ایجاد مو در موش‌های بالغ شوند.
مطالعه‌ی جدیدی که به تازگی در ژورنال Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده، توضیحی مرحله‌به‌مرحله درباره‌ی فرآیند رشد مو ارائه می‌دهد. این یافته‌ها راه را برای تحریک رشد مو در بیماران مبتلا به آلوپسی۱ و طاسی مردانه۲ هموارتر کرده است.
مقالات مرتبط: ریزش مو در آقایان | امیدی برای درمان طاسی سر | ریزش مو
در این مطالعه گروهی از محققان شروع به بررسی این موضوع کردند که فولیکول‌های مو چگونه از پوست خارج می‌شوند و نیز این فولیکول‌ها، چگونه با استفاده از اُرگانوئیدها۳ (دسته‌هایی از سلول‌های بنیادی که در آزمایشگاه تولید شده و با رشد خود می‌توانند تبدیل به ساختاری اُرگان‌مانند شوند) مو می‌سازند.
این محققان از ساختار سه‌بُعدی اُرگانوئیدها استفاده کردند تا درک بهتری درباره‌ی ارگانی خاص از بدن (که ارگانوئید ویژگی‌های آن را شبیه‌سازی می‌کند) به‌دست بیاورند. این ارگان خاص در این مطالعه پوست انسان است.
نویسنده‌ی اصلی این مطالعه، مینگژینگ لی۴، محقق فوق‌دکترا در آزمایشگاه سلول‌های بنیادی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی (USC) است.
شش مرحله‌ی رویش مو
دکتر لی و همکارانش از اُرگانوئیدهای پوستی به دست آمده از پوست موش‌های تازه متولد شده و همچنین موش‌های بالغ استفاده کردند. آن‌ها به طور خاص، از سلول‌های پروژنیتور۵، سلول‌هایی که کمی از سلول‌های بنیادی تمایزیافته‌ترند، استفاده کردند که آن‌ها را از بدن موش‌های بالغ یا نوزادان موش استخراج کرده و به بدن موش‌های بدون مو و لخت منتقل کرده بودند.
مقاله‌ی مرتبط: راهنمای تولید فولیکول مو
محققان سپس عکس‌هایی دقیق با فواصل زمانی مشخص از کشت‌های سه‌بعدی گرفتند تا ببینند این سلول‌ها چگونه عمل کرده و رشد مو چگونه رخ می‌دهد. لی و همکارانش مشاهده کردند که این سلول‌ها، اُرگانوئیدهایی شبیه پوست را طی فرآیندی شش مرحله‌ای می‌سازند که مرحله‌ی اول آن، با سلول‌های پروژنیتور آغاز شده و با به هم پیوستن و جمع شدن این سلول‌های پروژنیتور ادامه می‌یابد (مرحله‌ی دوم). این سلول‌های جمع‌شده، سپس تبدیل به سیست‌هایی قطبی می‌شوند (مرحله‌ی سوم) که در ادامه تشکیل سیست‌های به هم پیوسته را می‌دهند (مرحله‌ی چهارم). این سیست‌های به هم پیوسته سپس تشکیل پوست سطحی را می‌دهند (مرحله‌ی پنجم). در گام آخر نیز پوست تشکیل فولیکول‌ها را می‌دهد (مرحله‌ی ششم) که به موش منتقل شده و در آن‌جا مو تولید می‌کردند. محققان همچنین فهمیدند که سلول‌های پوستی پروژنیتور جدا شده از موش‌های بالغ، از مرحله‌ی جمع شدن جلوتر نرفته و مویی تولید نمی‌کنند.
لی و همکارانش مطالعاتشان را ادامه دادند تا اتفاقات بیوفیزیکی و مولکولی دخیل در شش مرحله‌ی روند رویش مو را بشناسند. دانشمندان برای این کار از ترکیبی از بیوانفورماتیک و غربالگری مولکولی بهره بردند. آن‌ها طی مطالعه فهمیدند که فعالیت تعدادی از ژن‌ها از جمله ژن‌های دخیل در ساخت کلاژن (پروتئینی فیبری که در پوست و سایر بافت‌های هم‌بند یافت می‌شود) و ژن‌های سازنده‌ی انسولین (هورمونی که سطح قند خون را تنظیم می‌کند) افزایش می‌یابد.
تحریک رویش مو
با محدود کردن فعالیت برخی از ژن‌ها در مراحل مختلف حین رشد ارگانوئید، دانشمندان می‌توانستند نقششان را در گذر از یک مرحله به مرحله‌ی دیگر در روند رویش مو ایفا کنند. پروفسور لی می‌گوید:
مشاهدات ما دسته‌ای از اتفاقات مولکولی و بیوفیزیکی در مورفوژنز بافتی را در حین ساخته شدن مو آشکار کرد. مولکول‌های مسئول تغییرات ظاهری و مورفولوژیکی شناسایی شده‌اند و می‌توانند برای توقف یا تحریک رویش مو در سلول‌های بالغین مورداستفاده قرار گیرند.
لی و همکارانش اکنون توانسته‌اند دانش ژنتیکی و مولکولی را که تازه کسب کرده‌اند، به ارگانوئیدهای حاصل از سلول‌های پوستی موش‌های بالغ منتقل و رویش موی دوباره را در آن‌ها باعث شوند. در این آزمایش، دکتر لی و سایر محققان توانستند رویش مو را در ارگانوئیدها تحریک کنند؛ یعنی ارگانوئیدهای به دست‌آمده از افراد بالغ می‌توانستند چهل درصد مویی را که ارگانوئیدهای به دست‌امده از نوزادان تولید می‌کنند را تولید کنند.
پروفسور چنگ مینگ چونگ۶ از دانشکده‌ی پزشکی کِک در USC می‌گوید:
در افراد سالخورده معمولا رویش مو رخ نمی‌دهد چون سلول‌های افراد بالغ توانایی بازسازیشان را از دست می‌دهند.
وی در ادامه افزوده است که نتایج تحقیقات او و همکارانش می‌تواند این واقعیت را عوض کند. چنگ مینگ چونگ در انتها این‌گونه توضیح می‌دهد:
با یافته‌های جدید، ما توانستیم سلول‌های موش‌های بالغ را وادار به تولید مو کنیم. در آینده ما خواهیم توانست از این نتایج برای تحریک رویش مو در افراد مختلف مبتلا به انواع کچلی و آلوپسی استفاده کنیم.
پی‌نوشت
-
Alopecia
-
Male Pattern Baldness
-
Organoids
-
Mingxing Lei
-
Progenitor Cells
-
Cheng-Ming Choung
