چرا بعضی از مردم این قدر تمایل دارند پدیده‌های فراطبیعی و تئوری‌های توطئه را بپذیرند؟ مقاله‌ای که به تازگی در ژورنال Personality and Individual Differences منتشر گردیده، یکی از پاسخ‌های ممکن را برای پرسش فوق ارائه کرده است.
آن‌طور که محققان می‌گویند، داشتن سطح معقولی از شک‌وتردید نسبت به انواع تئوری‌های توطئه و پدیده‌های فراطبیعی، علاوه بر توانایی شناختی بالا به درجات بالایی از منطق‌گرایی نیز نیازمند است. زمانی که انگیزشی برای تزریق منطق به باورهای فردی وجود نداشته باشد، بالاترین توانایی شناختی نیز به کمک فرد نخواهد آمد.
بر اساس نتایج مطالعات قبل، افرادی که از توانایی شناختی بالاتر و تفکر نقادانه برخوردارند، عمدتاً تمایل چندانی به پذیرش موضوعات بی‌پایه‌ای چون تئوری توطئه و رویدادهای فراطبیعی ندارند. ولی به نظر می‌رسد توانایی شناختی به تنهایی کافی نباشد.
مقالۀ مرتبط: آگاهی بیشتر نیز قادر به اصلاح عقاید نادرست نمی‌باشد
محققان با برگزاری دو نظرسنجی آنلاین به بررسی تأثیرات عواملی مانند تفکر نقادانه بر تقویت تردیدگرایی نسبت به عقاید بی‌پایه پرداختند. بیش از ۳۰۰ نفر در این دو نظرسنجی شرکت نمودند.
اطلاعات حاصل از نظرسنجی اول نشان داد که داشتن رویکرد شناختی-تحلیلی (Analytic Cognitive Style) با اعتقاد ضعیف‌تری نسبت به موضوعاتی چون ماوراءالطبیعه و توطئه همراه است. با این حال، نتیجۀ مذکور تنها در شرکت‌کنندگانی مشاهده شد که تمایل داشتند باورهای خود را بر پایۀ منطق و دلیل استوار نمایند.
با این حال، دستۀ دیگری از شرکت‌کنندگان ارزش چندانی برای منطق و دلیل قائل نبودند. در این افراد، هیچ‌گونه ارتباطی بین رویکرد شناختی-تحلیلی و کاهش میزان باور به عقاید نادرست مشاهده نشد.
در نظرسنجی دوم، پژوهشگران به بررسی ارتباط بین تأثیرات مشاهده شده با هر یک از دو عامل مذکور پرداختند. آیا چنین اثری را می‌توان صرفاً به رویکرد شناختی-تحلیلی نسبت داد؟ یا این که تفاوت بین توانایی‌های شناختی افراد نقش اصلی را در این زمینه بازی می‌کند؟
نتایج حاصل از این نظرسنجی بیشتر از نقش توانایی شناختی حمایت کرد.
پژوهشگران در نهایت چنین نتیجه‌گیری نمودند:
شناخت یا منطق؟
علی‌رغم یک قرن فرصت‌های تحصیلی بهتر و افزایش سطح نمرات سنجش هوش در جامعۀ آمریکایی، باورهای بی‌پایه هم‌چنان نقشی محوری در جامعۀ معاصر بازی می‌کنند. آن‌طور که ما نتیجه‌گیری کرده‌ایم، بخشی از علت این مشکل، در بی‌مهری افراد نسبت به منطق‌گرایی ریشه دارد.
