انتشار این مقاله


سلول‌های ایمنی با استفاده از شبکه‌ی DNA به سایر سلول‌ها هشدار می‌دهند

سلول‌های ایمنی با ترشح مقداری از DNAی خود، دیگر سلول‌ها را از وجود عفونت آگاه می‌کنند.

سلول‌های ایمنی با شناسایی ویروس‌ها و میکروب‌های مهاجم و با ترشح مقداری از DNAی خود، دیگر سلول‌ها را از وجود عفونت آگاه می‌کنند. این نوع از مکانیسم هشداری لکوسیت‌ها که به تازگی کشف شده است، می‌تواند پاسخ بدن را نسبت به پاتوژن‌ها تسریع کند.

پژوهشگران در حال حاضر می‌دانند که برخی از سلول‌های بدن از DNA برای مقابله‌ی مستقیم با عوامل عفونی استفاده می‌کنند. نوتروفیل‌ها با ترشح DNAی خود، شبکه‌ای چسبناک از رشته‌ها را به نام تله‌ی خارج سلولی نوتروفیل (NET) ایجاد کرده و موجب به دام انداختن و کشتن میکروب‌ها می‌شود. دیگرسلول‌های ایمنی نیز از روشی مشابه تله‌ی DNA استفاده می‌کنند. اغلب مواد اولیه‌ی این تله‌ها از هسته‌ی سلول منشاء می‌گیرد اما ممکن است از میتوکندری –اندامک تأمین‌کننده‌ی انرژی سلول- نیز ایجاد شود.

در بررسی جدید تیم تحقیقاتی بیورن اینگلسون (Bjorn Ingelsson) متخصص بیوشیمی و آندرس روزن (Andres Rosen) متخصص ایمنی از دانشگاه لینکوپینگ سوئد، به طور تصادفی به شواهد جالبی دست یافتند. آ‌ن‌ها اثر NET بر روی سلول‌های سفید نوعی از لوسمی را بررسی می‌کردند، اما در کشت سلول‌های سرطانی مورد آزمایش، که از بیماران سرطانی بدست آمده بود، متوجه نکته‌ی جالبی شدند. سلول‌های سفید B غیر طبیعی، کلاف‌‌هایی از DNA را مشابه NET از خود آزاد می‌کردند. این شبکه‌ی DNA تنها مختص سلول‌های خونی سرطانی نبود. دانشمندان نشان‌ دادند که سلول‌‌های B در افراد سالم نیز در پاسخ به الگوهای مولکولی مشخص باکتری‌ها و ویروس‌ها، از خود DNA آزاد می‌کنند. ۴ نوع سلول خونی دیگر نیز به تازگی به این گروه اضافه  و در Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است. بررسی سکانس‌های ژنی DNA خارج شده نشان داد که آن‌ها به جای هسته از میتوکندری منشاء گرفته‌اند.
DNAی میتوکندریایی (mtDNA) رها شده از سلول‌های سفید تفاوت‌های متعددی با NET دارد. یکی از تفاوت‌های این دسته فقدان پروتئین‌های کشنده‌ی میکروب در مقایسه با NET است. هم‌چنین این سلول‌ها پس از رها سازی نیز به حیات خود ادامه می‌دهند اما نوتروفیل‌ها پس از تشکیل NET از میان می‌روند؛ دلیل احتمالی این اتفاق استفاده از DNAی میتوکندریایی به جای DNAی هسته است. بنابراین سلول‌ها در از دست دادن مقداری از این DNA مشکلی نخواهند داشت.

اما اگر شبکه‌ی میتوکندریایی DNA دارای پروتئین‌های کشنده‌ی پاتوژن نیست؛ پس چگونه موجب حفاظت از بدن می‌شود؟

به نظر می‌رسد این مکانیسم باعث انتقال سیگنال بین سلول‌های ایمنی می‌شود. DNA، دیگر سلول‌های ایمنی را برای آزادسازی سایر پروتئین‌ها، که به نام اینترفرون نوع ۱ شناخته می‌شود، تحریک می‌کند. این پروتئین در مبارزه علیه ویروس‌ها و باکتری‌ها به بدن یاری می‌رساند. اما پژوهشگران هنوز نتوانسته‌اند گیرنده‌ی مربوط به این مکانیسم را در سلول‌های ایمنی، شناسایی کنند.

با وجود این‌که بدن انسان، مکانیسم‌های مختلفی برای شناسایی خطر و انتقال سیگنال به دیگر سلول‌ها دارد؛ ولی این یافته، مکانیسمی جدید به یافته‌های پیشین می‌افزاید. یکی از مزایای mtDNA سرعت بالای آن است و می‌تواند در عرض چند دقیقه، پاسخ حفاظتی را ایجاد کند. بنابراین این توانایی، اینگلسون بر آن داشت تا نام “مولکول پیام‌رسان سریع” را به آن نسبت دهد. دیگر روش‌های محافظتی به طور معمول ساعت‌ها یا حتی روز‌ها برای فعال شدن زمان لازم دارند.

دیگر محققین معتقدند که این یافته بسیار جالب توجه است اما بدون داشتن آزمایش‌های بیش‌تر بر روی حیوانات زنده، نمی‌توان در ارتباط با اهمیت این مکانیسم در مبارزه با عفونت‌ها به یقین رسید. روزن، اینگلسون و دیگر همکارانشان در حال بررسی دقیق‌تر این شبکه و نقش‌ آن در بیماری‌ها و آسیب‌ها هستند. دیگر بررسی‌ها نشان داده‌اند که میزان بالایی از mtDNA در افراد دارای سابقه‌ی جراحت یا مبتلا به بیماری‌های مختلف شامل؛ بیماری قلبی، عفونت‌های خاص و بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس، وجود دارد. اما مشخص نیست که آیا DNAی یافت شده با نتایج اخیر یکسان است یا خیر.

 

صبا حقی


نمایش دیدگاه ها (0)
دیدگاهتان را بنویسید