phosphorus چیست؟ علت زیاد شدن فسفر در بدن چه می‌باشد

phosphorus چیست؟ phosphorus در آزمایش خون همان فسفات ماده‌ی شیمیایی است که در بدن یافت می‌شود و داری عنصری به نام فسفر است. فسفر در بسیاری از غذاها به طور طبیعی وجود دارد و در محافظت از استخوان‌ها و کمک به رشد دندان‌ها ضروری است همچنین باعث تبدیل مواد غذایی مصرف شده به انرژی می‌شود.

چرا من به آزمایش phosphorus نیاز دارم

برای این که بفهمید علت درخواست پزشک برای آزمایش phosphorus چیست حتماً به بالا یا بودن فسفر خون شما شک کرده است. هم فسفر بسیار پایین و هم فسفات بسیار بالا با مشکلات سلامتی همراه هستند.

آشنایی کامل با جزئیات آزمایش خون

علائمی که ممکن است نشان دهنده phosphorus پایین در آزمایش خون باشند عبارتند از:

• تغییرات وضعیت ذهنی فرد (برای مثال، اضطراب، تحریک‌پذیری یا گیجی)
• مشکلات استخوان، مثل درد، شکنندگی و رشد ضعیف در دوران کودکی
• تنفس نامنظم
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• ضعف عضلات
• بالا یا پایین شدن وزن

اگر سطح فسفر خون بسیار بالا باشد، ممکن است رسوبات فسفات در ترکیب با کلسیم به دیواره‌ی عروق شما متصل شوند. در برخی موارد، این رسوبات در عضلات ظاهر می‌شوند. این تظاهرات نادر بوده و در افرادی با بازجذب شدید کلسیم یا مشکلات کلیه اتفاق می‌افتد. چیزی که در فسفات بالای خون بسیار شایع‌تر می‌باشد، بیماری‌های قلبی عروقی و پوکی استخوان است.

پزشک همچنین ممکن است آزمایش phosphorus را به دنبال غیرعادی شدن نتایج آزمایش کلسیم خون درخواست کند. همواره در بدن انسان توازن دقیقی بین فسفات و کلسیم برقرار است. نرمال نبودن میزان کلسیم خون شاید با نبود میزان نرمال فسفر در آزمایش خون همراه باشد.

هیپرفسفاتمی یا بالا بودن فسفر خون نشانه چیست

به افزایش مقدار فسفات خون، هایپرفسفاتمی می گویند. مهم ترین علت زیاد شدن فسفر در بدن بیماری‌های کلیوی است. اما عوارض دیگری هم می توانند باعث افزایش میزان فسفات خون شوند.

کلیه ها کنترل میزان فسفات خون را بر عهده دارند و اگر در عملکرد کلیه ها اختلالی ایجاد شود، نمی توانند مقادیر اضافی فسفات را دفع کنند. در نتیجه میزان فسفات خون افزایش پیدا می کند.

درمان هایپرفسفاتمی بستگی به علت ایجاد ان دارد. برای هایپرفسفاتمی ناشی از نارسایی و بیماری در کلیه ترکیب رژیم غذایی مناسب و دارو برای کنترل مقادیر فسفات خون استفاده می شود.

علائم بالا بودن phosphorus در آزمایش خون چیست

هایپرفسفاتمی علائم ظاهری خاصی ندارد و بیشتر ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است که باعث افزایش phosphorus در آزمایش خون می شود؛ به عنوان مثال دیابت کنترل نشده. اگر مقدار فسفات خون بیش از حد افزایش یاید، ممکن است سبب اختلالات در مواد معدنی بدن و استخوان ها و کلسیفیکاسیون (calcificatio ) شود.

اختلالات در مواد معدنی و استخوان‌ها

برای بازسازی، رشد و حفاظت استخوان ها، نیاز به مواد معدنی و هورمون ها وجود دارد. کلیه ها میزان کلسیم و فسفر خون را در تعادل نگه می دارند. اگر این تعادل به هم بخورد، ممکن است کلسیم از استخوان خارج شده استخوان تضعیف شود. چون کلیه میزان مواد معدنی و یون ها ی بدن را تنظیم می کند، بیماری های کلیوی مزمن باعث ایجاد اختلال در میزان مواد معدنی بدن و استخوان‌ها می شود. افرادی که کلیه‌هایشان عملکرد خود را از دست داده و دیالیز انجام می‌دهند، بیشتر در معرض خطر هستند. از بین رفتن استخوان ممکن است سال‌ها طول بکشد و فرد در طی این سال ها هیچ علامتی نداشته باشد اما با شروع تضعیف استخوان ها فرد در استخوان ها و مفاصل خود درد احساس می کند. اگر این اختلال در کودکان رخ دهد، عوارض بسیار جدی به دنبال خواهد داشت. زیرا استخوان‌های کودکان، در حال رشد است. کودکانِ با اختلالات مواد معدنی و استخوان، در بزرگسالی قد کوتاهی خواهند داشت و ممکن است استخوان های پاهایشان شکل غیر طبیعی به خود بگیرد و به طرف داخل یا خارج خم شود. این اختلال به عنوان ریکتز (نرمی استخوان) کلیوی(renal rickets) شناخته می شود.

کلسفیکاسیون

کلسیفیکاسیون زمانی اتفاق می افتد که کلسیم در بافت ها یا اندام های بدن رسوب کند. رسوب کلسیم ممکن است در سرخرگ ها و سیاهرگ های بدن نیز رخ دهد که کلسیفیکاسیون عروقی (vascular calcification) نام دارد و بسیار خطرناک است. زیرا در این شرایط قلب مجبور است بیشتر کار کند تا بتواند خون را به سراسر بدن پمپ کند. کلسفیکاسیون دیالیز را نیز دشوارتر می‌کند.

افزایش مقدار کلسیم و پتاسیم در خون ممکن است باعث خارش پوست و قرمزی چشم ها نیز شود.

علت زیاد شدن فسفر در بدن چیست

کلیه ها مهم ترین عامل تنظیم مواد معدنی در خون هستند و درصورت اختلال در عملکرد کلیه ها، میزان مواد معدنی خون نیز به هم میخورد. بیماری ها و اختلالات دیگری نیز وجود دارند که با افزایش phosphorus در آزمایش خون ارتباط دارند، مثل:

• دیابت کنترل نشده: باعث افزایش بیش ازحد قند خون شده و مشکلاتی مثل آسیب به اندام ها را به دنبال دارد.
• کتواسیدوز دیابتی: یکی از عوارض دیابت است. هنگامی که مقدار انسولین در بدن پایین باشد، در اثر استفاده از منابع انرژی دیگر مثل چربی ها، بدن کتون های مضری را می سازد تا قند خون بالا رود.
• هیپوپاراتیروئدیسم: اختلال نادر هورمونی است که بدن به مقدار کافی هورمون پاراتیروئید نمی سازد (PTH ). PTH به کنترل مقادیر phosphorus در آزمایش خون و استخوان ها کمک می کند.
• هیپوکلسمی: کاهش میزان کلسیم خون.
• بیماری کبدی
• مشکلات تغذیه‌ای مثل مصرف بیش از حد فسفر یا ویتامین D
• بعضی از داروهای حاوی فسفر زیاد مثل ملین‌ها

مصرف بیش از حد مواد غذایی فسفات دار یا مکمل های غدایی دارای فسفات نیز باعث افزایش فسفات خون میشود. اغلب، فسفر بیش از نیاز بدن از طریق غذا وارد بدن میشود. اما این میزان نباید بیش از ۲۵۰ میلی گرم فسفر در روز باشد. مواد غذایی فراوری شده، دارای مقادیر زیادی فسفر برای نگهداری طولانی مدت هستند. همچنین رژیم غذایی که در آن پروتئین زیادی وجود دارد، مقادیر زیادی فسفر وارد بدن می کند.

علت کم شدن فسفر در بدن چیست

فسفر پایین در بدن می‌تواند به دلیل مشکلات تغذیه‌ای یا عوارض پزشکی باشد:

• مصرف مزمن آنتی‌اسیدها
• نبود ویتامین D در بدن
• عدم وجود فسفر کافی در غذا
• سوءتغذیه
• اعتیاد به الکل
• هیپرکلسمی یا زیاد بودن کلسیم در بدن
• هیپرپاراتیروئیدیسم یا فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید
• سوختگی‌های شدید

تشخیص هایپرفسفاتمی

اگر فردی علائم هایپرفسفاتمی یا بیماری های مرتبط با آن را دارد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک با بررسی سابقه بیماری‌های قبلی، علائم، معاینات فیزیکی و گاهی با انجام آزمایش فسفات می تواند هایپرفسفاتمی را تشخیص دهد.

آزمایشات و میزان نرمال فسفر در ازمایش خون

• اندازه گیری میزان فسفات در پلاسمای خون: این آزمایش با خون گیری از یکی از سیاهرگ‌های بازو انجام می‌گیرد. phosphorus در آزمایش خون با میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) اندازه‌گیری می‌شود. بر طبق مطالعات آزمایشگاه‌های مایو مدیکال، میزان نرمال فسفر در ازمایش خون در بزرگسالان ۲.۵ تا ۴.۵ mg/dL است. میزان نرمال در سنین مختلف اندکی متفاوت است.
• نمونه ادراری زمان دار: فرد باید نمونه ادراری خود را در مدت زمان معین جمع آوری کند که این مدت معمولا ۲۴ ساعت است. نمونه پس از ۲۴ ساعت به آزمایشگاه داده می شود.
• رادیولوژی: اگر در فردی علائمی از اختلالات مواد معدنی و استخوان دیده شود پزشک برای تشخیص، به پرتو x نیاز دارد. پرتو x برای تشخیص رسوب کلسیم در بافت ها یا عروق خونی و بررسی هرگونه تغییر و ضعف در ساختار استخوان های یک فرد به کار می رود.

به طور معمول در افراد با نقص کلیوی، به طور مرتب باید میزان فسفات خون چک شود. بدان معنی که هایپرفسفاتمی در آزمایشات معمولی هم میتواند تشخیص داده شود و نیاز به آزمایش به خصوصی نیست.

درمان هیپرفسفاتمی

روش درمانی مورد استفاده برای درمان هایپرفسفاتمی به بیماری های زمینه ای ایجاد کننده آن بستگی دارد.

• اگر فردی به دیابت کنترل نشده مبتلاست، باید دیابت خود را با رژیم غذایی مناسب، ورزش و تزریق انسولین کنترل کند.
• فردی که دچار اختلالات هورمونی مثل هیپوپاراتیروئیدیسم است، نیاز به مکمل های غذایی دارد. رژیم غذایی مناسب می تواند میزان کلسیم و فیفات خون را به حالت نرمال باز گرداند. رژیم غذایی غنی از کلسیم و دارای مقدار کمی فسفات به توازن این مواد معدنی در خون کمک می کند.
• اگر علت هایپرفسفاتمی، بیماری کلیوی باشد ترکیبی از دارو درمانی و رژیم غذایی مناسب برای درمان مورد نیاز است. اولین هدف درمان در این مورد، جلوگیری از آسیب بیشتر به استخوان می باشد.
• داروهای متصل شونده داروهایی هستند که در سیستم گوارش به ماده مورد نظر می چسبندو حتما باید همراه غذا مصرف شوند.برای کنترل میزان فسفات بدن از داروهای متصل شونده به فسفات استفاده می شود. این داروها دارای کلسیم بوده و هنگام مصرف با مواد غذایی میزان فسفاتی که بدن از غذا ها جذب می کند را کنترل می کنند.
• افراد دارای نارسایی های کلیوی عمدتا به دیالیز نیاز پیدا می کنند. طی دیالیز خون از مواد دفعی و مایعات اضافی تصفیه می شود ( چون کلیه ها نمی توانند این کار را انجام دهند). طی دیالیز، فسفات اضافه نیز از خون دفع می شود.

پیشگیری از بالا بودن فسفر خون

مهم ترین راه پیشگیری از ابتلا به هایپرفسفاتمی، کنترل میزان فسفات و کلسیم در بدن می باشد. این کار را می‌توان با خوردن غذا های مشخص و نخوردن بعضی دیگر انجام داد.

اغلب مواد غذایی فراوری شده از فسفر به عنوان ماده نگهدارنده استفاده می کند. اگر به موادغذایی به کار رفته در این غذاها نگاهی بیندازیم، با حروف PHOS به این ماده اشاره شده است. افرادی با بیماری های زمینه ای مرتبط با افزایش فسفات خون بهتر است هرگز سراغ این غذا ها نروند! بعضی مواد غذایی طبیعی مثل نخود فرنگی، شیر و بادام زمینی نیز فسفر بالایی دارند.

برای بیماران کلیوی رعایت رژیم عذایی که مقادیر مناسبی از هر ماده معدنی را داشته باشد بسیار حیاتی است. این موضوع کمی میتواند پیچیده باشد و یک متخصص تغذیه بهتر میتواند این بیماران را راهنمایی کند که چه بخورند و چه نخورند.