با افزایش سن، موها نیز به شکل طبیعی مقداری از رنگ خود را از دست می‌دهند. ولی شاید پیری تنها علتی نباشد که برای سفید شدن مو سراغ داریم. پژوهشگران به تازگی نوعی ارتباط بین سفید شدن مو و عفونت‌های ویروسی یافته‌اند. پژوهش جدید، این قضیه را که عده‌ای از افراد ابتلا به بیماری را عامل سفید شدن موی خود می‌دانند، توجیه کرده و هدف جدیدی برای مطالعات صورت گرفته بر روی سلول‌های بنیادی و دستگاه ایمنی محسوب می‌شود.
موی انسان در اغلب مراحل زندگی، گسترۀ وسیعی از رنگ‌های طبیعی را از خود نشان می‌دهد. سلول‌هایی به نام ملانوسیت (melanocyte) که در فولیکول مو ساکن‌اند مسئولیت تولید رنگ مو را بر عهده دارند. ملانوسیت‌ها خود از دسته‌ای از سلول‌های بنیادی تمایز می‌یابند. برخلاف انتظاری که ممکن است داشته باشیم، این سلول‌های بنیادی، سلول بنیادی ملانوسیت نامیده نمی‌شوند!
تا زمانی که سلول‌های بنیادی به کار خود ادامه می‌دهند، رنگ مو نیز سر جای خود باقی می‌ماند. با مرگ سلول‌های بنیادی، که ممکن است در پی آسیب و یا فرآیند طبیعی پیری صورت بگیرد، موها کم‌کم رنگدانه‌های خود را از دست می‌دهند؛ چرا که دیگر تولید آن به قوت قبل ادامه پیدا نمی‌کند. نتیجۀ نهایی هم ظاهر شدن موهایی به رنگ خاکستری و یا سفید است.
مقاله مرتبط: علت سفید شدن موها چیست؟
ملیسا هریس (Melissa Harris) و همکارانش از دانشگاه آلاباما، با تکیه بر این دانش، مطالعۀ جالبی روی موش‌ها انجام داده‌اند. پشم موش نیز مانند موی انسان طیفی از رنگ‌های مختلف را بروز می‌دهد. بعضی از موش‌ها، مانند انسان، موهایشان سریع‌تر خاکستری می‌شود. این مسئله توجه محققین را به خود جلب نمود. آن‌ها فکر کردند که شاید بشود با استفاده از ابزار ژنومیک، ژن‌های دخیل در سفید شدن موی موش را مورد مطالعه قرار داد و ارتباط احتمالی بین سفید شدن مو را با عملکرد نامطلوب سلول‌های بنیادی، روشن ساخت.
پژوهشگران تنها به مطالعۀ یک ژن به‌خصوص بسنده نکردند. آن‌ها با بهره‌گیری از تکنیکی به نام تحلیل افتراقی ژن (differential gene analysis) مجموعه‌ای از ژن‌ها را مورد بررسی قرار دادند تا متوجه شوند آیا این ژن‌ها بیشتر از حد معمول در موش‌های خاکستری روشن و خاموش می‌شوند یا خیر. اگر مطالعۀ یک ژن منفرد را به متوقف کردن یک راننده تشبیه کنیم، تحلیل افتراقی ژن مانند بررسی عبور و مرور خودروها در سطح شهر خواهد بود. به کمک این تکنیک جزئیات بیشتری را می‌توان دید و نتیجه گاهی کاملاً شگفت‌انگیز است. در این مطالعه نیز نکتۀ غیرمنتظره‌ای کشف شد.
سفید شدن مو می‌تواند ناشی از پاسخ بیش از حد ایمنی ذاتی باشد
محققان دریافتند که پروتئینی به نام MITF یا فاکتور رونویسی مرتبط با میکروفتالمی، رفتاری غیرعادی از خود بروز می‌دهد. ما از قبل می‌دانیم که MITF وظیفۀ روشن کردن ژن‌های لازم برای تولید رنگدانه را بر عهده دارد. ولی مشاهده شد که این پروتئین علاوه بر دخالت در سنتز رنگدانه، ژن‌های دخیل در تولید یکی از پروتئین‌های عامل در ایمنی ذاتی، به نام اینترفرون (interferon)، را نیز خاموش می‌کند. اینترفرون پاسخی طبیعی است که سلول‌های بدن در برابر ویروس‌ها صادر می‌کنند.
مقاله مرتبط: سفید شدن موها ممکن است اخطاری برای بیماری‌های قلبی باشد!
یکی از شواهد جالب که در این مطالعه به دست آمد این بود که موش‌هایی که به مقدار کافی MITF نمی‌ساختند، پس از تحریک شدن پاسخ ضدویروسی، ملانوسیت‌های خود را از دست دادند و موی‌شان خاکستری شد. این یافته بدین معناست که بخشی از این پاسخ ایمنی ذاتی برای سلول‌های تولید کننده رنگدانه و سلول‌های بنیادی، آسیب‌رسان است.
بنابراین، MITF وظیفه دارد تعادل بین تولید رنگدانه و صدور پاسخ ضدویروسی را حفظ کند.
این یافتۀ جدید می‌تواند هدف کاملاً تازه‌ای را به مطالعات صورت گرفته روی ملانوما وارد نماید. ملانوما (melanoma) نوعی سرطان پوست است و توسط ملانوسیت‌هایی ایجاد می‌شود که از کنترل خارج شده‌اند. تعدادی از وضعیت‌های وابسته به رنگدانه، نظیر پیسی (vitiligo) نیز می‌توانند با دقت بیشتری نسبت به قبل مطالعه شوند. در بیمار مبتلا به پیسی، پوست در بخش‌هایی رنگدانه خود را از دست می‌دهد. پیسی با این که به اندازۀ ملانوما وخیم نیست، ولی هم‌چنان می‌تواند زندگی فرد را متأثر سازد.
نتایج این مطالعه در ژورنال PLoS Biology منتشر شده است.
