حساسیت دندان‌ها یک مشکل مشترک بین مردم بوده و از علایم آن میتوان به درد و احساس ناراحتی هنگام مصرف مواد خاص یا موادی در دمای خاص، اشاره کرد. طبق آمارهای موجود، حدود ۴۰ میلیون نفر در آمریکا از این مشکل رنج میبرند.
درد حاصل از این مشکل بسیار دردناک و ناگهانی بوده اما خوشبختانه موقتی است.طبق گفتهی کلینیک کلولند، درد ممکن است تا ریشهی عصب دندان نیز نفوذ کند.خوشبختانه راهحلهایی برای درمان این مشکل وجود دارد.
علل ایجاد حساسیت در دندان‌ها
علل ایجاد حساسیت در دندانهاطبق نظر دکتر مارگارت کلوتا نورتون، این مشکل مخصوص گروه خاصی نبوده و ممکن است برای هر آدمی پیش بیاید. معمولترین علامت این مشکل، درد ناگهانی و بسیار شدید دندان‌ها به هنگام تماس آنها با هوا، سرما، شیرینی، مواد داغ یا اسیدی است.بعضی از افراد ممکن است این مشکل را به هنگام مسواک زدن و استفاده از نخ دندان پیدا کنند.
در حالت عادی مینای دندان از لایههای زیرین (که از مینای دندان نرمتر هستند) و لثهها از ریشهی دندان‌ها محافظت میکنند.اما هنگامی که مینای دندان یا لثهها تحلیل بروند، عاج دندان در معرض عوامل مختلف قرار میگیرد.عواملی مانند پوسیدگی،شکستگیهای دندان، عقب رفتگی لثهها و فرسایش مینای دندان میتوانند منجر به مواجه شدن عاج دندان با عوامل محیطی شود.نورتون همینطور اشاره می کند که عاج دندان با عصب ارتباط داشته که با تحریک عصب، درد شدید و ناگهانی آغاز میشود.
عاج دندان شامل هزاران مجرا و کانال میکروسکوپی بوده که هنگامی که در معرض عوامل محیطی قرار میگیرد، این عوامل را از جمله گرما ، سرما و حتی مواد چسبناک را به عصب دندان انتقال داده و منجر به ایجاد درد میشود.
طبق گفته ی کلینیک کلولند، عوامل زیر میتوانند منجر به ایجاد حساسیت دندان‌ها شوند:
- مسواک زدن زیاد یا استفاده از مسواکهای سخت و سفت میتواند باعث تحلیل رفتن مینا و بنابراین ایجاد حساسیت شود.
- فرسایش لثهها؛ این مشکل اغلب در افرادی با بیماریهای مربوط به دندان رخ میدهد.
- التهاب لثهها؛ لثهی ملتهب یا زخم موجود در لثه می تواند منجر به مواجههی ریشهی دندان با عوامل محیطی شود.
- شکستگیهای دندانی؛ این مناطق میتوانند با میکروبها و پلاکهای دندانی پر شده و منجر به ایجاد التهاب و در موارد پیشرفته منجر به ایجاد عفونت و آبسه شود.
- به هم فشردن یا ساییدن دندان‌ها به هم
- تشکیل پلاکهای دندانی
- استفادهی مداوم از دهان شویهها؛ این مایعات دارای اسید بوده و استفادهی مکرر از آنها منجر میشود تا دندان‌ها بیشتر در معرض این اسید قرار گرفته و در نتیجه تخریب دندانی بیشتری صورت میگیرد. استفاده از دهان شویههای دارای فلورید طبیعی نسبت به سایر دهان شویهها مطمئنتر و بهتر است.
- مصرف مواد غذایی اسیدی؛ این مواد میتوانند منجر به فرسایش مینای دندان‌ها شوند.
- موارد دندان پزشکی مانند تمیز کردن دندان‌ها و تعویض تاج دندان. به طور معمول درد ایجاد شده بعد ۴ الی ۶ هفته از بین خواهد رفت.
حساسیت ناشی از پر کردن پوسیدگی دندان‌ها
بعضی از افراد بعد از پر کردن پوسیدگی دندانهای خود دچار این مشکل میشوند.پوسیدگی منجر به ایجاد حفرههایی در دندان شده که این حفرهها دندان را حساس میکنند. پر کردن این پوسیدگیها ، حساسیت موجود را افزایش خواهد داد.این حساسیت ایجاد شده بعد پر کردن پوسیدگی رفته رفته بهبود میابد. این روند بهبود در افراد، بین چند هفته تا چند ماه است.اگر حساسیت به وجود آمده برطرف نشود، احتمال دارد کانالی برای ریشهی دندان نیاز باشد.
پر کردن پوسیدگی دندان‌ها با کامپوزیت میتواند منجر به ایجاد حساسیت و درد به هنگام جویدن شود که با تعویض نوع کامپوزیت میتوان این مشکل را برطرف کرد.
مقالهی مرتبط: Galla Chinensis: پیشگیری طبیعی از پوسیدگی دندان
حساسیت ناشی از سفید کردن دندان‌ها
سفید کردن دندان‌ها یا در مطب دکتر انجام گرفته یا فرد در خانه انجام میدهد. این مواد سفیدکننده، شیمیایی بوده و میتواند منجر به فرسایش مینای دندان شود.تحقیقات در سال ۲۰۱۸ نشان داد که درد ناشی از سفید کردن دندان با استفاده از داروهایی مانند آستامینفن و کودئین برطرف نمیشود اما در سال ۲۰۱۶ تحقیقی نشان داد که با تاباندن اشعهی لیزر دارای مادون قرمز در شدت کم، میتوان از درد حاصل بعد سفید کردن دندان‌ها کاست.
از راهحلهای دیگر میتوان به تعویض فرمول مواد سفیدکننده پرداخت. تحقیقات سال ۲۰۱۷ نشان داد که با کاهش اسیدیتهی مواد موجود در سفیدکنندهها میتوان علاوه بر گرفتن نتیجهی مطلوب از درد ایجاد شده در اثر استفاده از سفیدکنندههای دندان کاست.
طبق گفتهی دکتر نورتون، حساسیت دندان‌ها هیچگاه به طور کامل برطرف نمیشود بلکه علایم برای مدتی فروکش کرده و بعد از گذشت مدتی دوباره حساسیت بروز خواهد کرد. راه حلهای درمانی مختلفی برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد و جالب است بدانید این راهحلها نتایج مختلفی بر روی افراد دارند. بدین معنا که یک راه حل خاص مشکل تمامی افراد را برطرف نخواهد کرد. دکتر نورتون همچنین اشاره میکند که قبل از اقدام به درمان حساسیت بایستی اول علت بروز حساسیت را پیدا کنیم چرا که با دانستن علت مشکل، میتوان راهحل درمانی مفیدتر و کاربردیتری پیشنهاد داد. اگر دندان پزشک مربوطه بدون دانستن علت حساسیت، بلافاصله شروع به درمان کند میتواند منجر به بدتر شدن وضعیت پیش آمده شود.
مقالهی مرتبط: راه‌های طبیعی برای سفیدکردن دندان‌ها؛ چه موادی واقعا جواب می‌دهند؟
در ادامه به برخی از راه‌های درمانی خانگی اشاره میکنیم:
- استفاده از خمیر دندانهای حساسیت زدا؛ خمیردندانهای متعددی برای زدودن حساسیت وجود داشته و ممکن است شما برندهای مختلفی از این خمیر دندان‌ها را امتحان کنید تا خمیردندان مطلوب خود را پیدا کنید. یادتان نرود که از خمیردندان حاوی فلورید به جای خمیردندان کنترل کنندهی تارتار(پلاک های موجود در دندان ها) استفاده کنید. بهتر است هرشب قبل از خواب، یک لایه ی نازک از این خمیردندان را روی دندان حساس شده پخش کرده و سپس به خواب بروید.
- استفاده از مسواکهایی با فیبر نرم
- ممانعت از مصرف مواد غذایی اسیدی
- استفادهی روزانه از دهان شویههای حاوی فلورید
- ممانعت از ساییدن دندان‌ها به هم( اگر نمیتوانید خودتان را کنترل کنید، بهتر است از محافظهای دندان استفاده کنید)
راه حلهای درمانی دندان پزشکی:
- استفاده از روکشهای دندانی
- ژلهای حاوی فلورید
- جراحی و پیوند لثه؛ این راهحل برای مواردی که لثه تحلیل رفته است، بسیار مناسب خواهد بود.
- استفاده از کانال ریشه ی دندان (آخرین راهحل درمانی برای حساسیت حاد دندان ها)
- استفاده از درزگیرها برای پوشاندن ریشهی دندانی که در معرض محرکهای محیطی قرار گرفته است.
فواید درمان با فلورید
تحقیقات سال ۲۰۱۵ نشان داد که استفاده از محصولات دارای فلورید چه بهتنهایی و چه همراه با سایر مواد، نمیتواند از فرسایش دندان‌ها پیشگیری کند. محققان برای پیشگیری از فرسایش دندان‌ها، استفاده از موادی از قبیل تیتانیومتترافلورید، یونهای پلیوالانت جامد و بعضی از پلیمرها را مفیدتر دانستند هرچند این موضوع نیاز به بررسیهای بیشتری دارد. بعضی از خمیردندانهای موجود در بازار حاوی این پلیمرهای مفید بوده که این پلیمرها شامل آربوکسیمتیلسلولز، هیدروکسیاتیلسلولز و پلیاتیلنگلیکول هستند.
سازمان FDA در سال ۲۰۱۴، استفاده از SDF (Silver Diamine Fluoride) را برای درمان حساسیت دندان‌ها اثبات کرده است.این راهحل درمانی در آسیا و اروپا بسیار مشهور بوده و برای جلوگیری از ایجاد درد و کرمخوردگی استفاده میشود. SDF باعث شده که سطح دندان سختتر و سفتتر شده، بنابراین از ایجاد پوسیدگی پیشگیری میکند. این روش همچنین از عاجی که در معرض محرکهای محیطی قرار گرفته است نیز محافظت میکند.
این ماده باید توسط دندانپزشک بر روی دندان قرار بگیرد. به طور معمول این پروسه ۲ بار در سال باید انجام گیرد. هنگامی که این ماده بر روی سوراخها و پوسیدگیها مالیده شود، به صورت نقاط سیاه رنگی بر روی دندان ظاهر خواهد شد.
افرادی که به این ماده حساسیت دارند نباید از این پروسهی درمانی استفاده کنند.
