انتشار این مقاله


یازده راه کار برای پیشگیری از سنگ کلیه

با وجود اینکه سنگ کلیه از قدیمی ‎ترین مشکلات پزشکی است، محققان هنوز دقیقا مطمئن نیستند که سنگ‎ های کلیه چرا و چگونه تشکیل می‎ شوند. راهکارهای زیادی برای پیشگیری از سنگ کلیه وجود دارد.

سنگ‎های کلیه در واقع رسوبات مواد معدنی و نمک‌ها هستند که در کلیه کریستالیزه می‎‌شوند. معمولاً مایع موجود در ادرار مانع تجمع مواد زائد می‎‌شود. هنگامی‎ که مایع کافی در ادرار وجود نداشته باشد و یا مواد زائد موجود در ادرار زیاد باشد، سنگ‎‌های کلیه شروع به تشکیل می‎‌کنند. با وجود این که این سنگ‎ها بیشتر در کلیه تشکیل می‎‌شوند، ولی امکان تشکیل آن‎ها در هر قسمتی از مجاری ادراری وجود دارد.

شیوع سنگ کلیه

با استناد به تحقیقات بنیاد ملی کلیه، در ایالات متحده آمریکا از هر ده نفر یک نفر در طول زندگی خود به سنگ کلیه مبتلا می‎‌شود. شیوع سنگ کلیه در آقایان ۱۹ درصد و در خانم‎ها ۹ درصد است. بیشتر آقایان اولین سنگ کلیه  را بعد از ۳۰ سالگی تجربه می‎‌کنند.

پیشگیری

با وجود این که سنگ کلیه از قدیمی‎‌ترین مشکلات پزشکی است، محققان هنوز دقیقاً مطمئن نیستند که سنگ‎‌های کلیه چرا و چگونه تشکیل می‌شوند. کمبود آب بدن اصلی‎‌ترین فاکتور شناخته شده است. با این وجود برخی غذاها و شیوه‎های زندگی می‎‌توانند ریسک ابتلا به آن را افزایش دهند. افرادی که احتمال می‎‌دهند سنگ کلیه دارند و یا در معرض ابتلا به آن قرار دارند، باید به پزشک مراجعه کنند تا از نوع سنگ کلیه و غذاها و فعالیت‎هایی که باید پرهیز کنند، مطلع شوند.

راهکارهای زیادی برای پیشگیری از سنگ کلیه وجود دارد. ازجمله :

۱- آب کافی بنوشید.

هنگامی‎ که مایع موجود درادرار زیاد باشد، احتمال تجمع مواد معدنی و نمک‎ها و تشکیل سنگ کلیه کمتر است. ادرار پررنگ نشان‎ دهنده کم آبیست. در حالت ایده‎­آل رنگ ادرار باید زرد کم رنگ باشد. برای بسیاری از افراد ۸ لیوان آب پیشنهادی در روز کافی نیست. برای کاهش ریسک سنگ کلیه حداقل ۱۲ لیوان مایعات در روز باید مصرف شود. حداقل نیمی از مایعات مصرف شده باید آب خالص باشد. نوشیدنی‌های کافئین دار، گازدار و شیرین خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‎‌دهند.

۲- مصرف نمک را کم کنید.

سدیم، یا نمک می‎‌تواند باعث احتباس آب شود و منجر به کم آبی بدن گردد. بزرگسالان باید مصرف نمک روزانه خود را به کمتر از ۲۳۰۰ میلی گرم، معادل یک قاشق چای خوری برسانند. برخی از مواد غذایی حاوی نمک زیاد:

  • گوشت دودی
  • بیشتر غذاهای آماده و بسته بندی شده
  • چیپس
  • بیشتر سوپ‌های کنسرو شده
  • بیشتر نودل‌ها
  • غذاهایی که حاوی فرم‌های دیگر سدیم از قبیل سدیم بی کربنات، دی­‎سدیم فسفات، مونوسدیم­‎ گلوتامات، بیکینگ پودر، نیترات‌ها و سدیم نیترات هستند.

۳- وزن خود را در یک محدوده نرمال حفظ کنید.

اضافه وزن موجب تحمیل فشار بر روی کلیه‎ها می‎‌گردد. با این وجود بسیار مهم است که کاهش وزن خود سرانه نباشد. کاهش وزن زیاد در مدت زمان کم، رژیم‌های کم کربوهیدرات و رژیم‌هایی با پروتئین حیوانی بالا همگی موجب افزایش ریسک تشکیل سنگ کلیه می‌گردند.

۴- مصرف غذاهای حاوی کلسیم اگزالات را کاهش دهید.

سنگ‎‌های کلیه از ترکیبات متعددی تشکیل می‌شوند. از جمله: اسید اوریک، استوروات و سیستئین. معمول‌ترین فرم سنگ کلیه حاوی کلسیم اگزالات می‌‎باشد. بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد ماده اصلی تشکیل دهنده ۶۷ درصد از پنجاه هزار سنگ کلیه آزمایش شده، کلسیم اگزالات بود.

مصرف محدود شده اگزالات معمولاً فقط به آن دسته از افرادی که در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه و یا سطوح بالای اگزالات هستند، توصیه می‎‌شود. مصرف کلسیم همراه غذاهای حاوی اگزالات بالا می‎تواند ریسک تشکیل سنگ را کاهش دهد. زیرا کلسیم قبل از رسیدن مواد شیمیایی به کلیه‌ها به آن‌ها متصل می‎شود.

برخی غذاهای حاوی مقادیر زیاد اگزالات :

آب گریپ­‎ فروت و کرن ­‎بری، سیب زمینی، سویا، اسفناج، مغزها از جمله بادام زمینی و بادام هندی، شکلات، ریواس، چغندر، مارچوبه، بیشتر توت‌ها، کرفس، جعفری، همه‌ی حبوبات، چای

۵- مصرف الکل را کاهش دهید.

الکل موجب خروج مایعات از سلول شده و مانع ورود مایعات به سلول می‎گردد. در نتیجه منجر به دهیدراته شدن سلول‌ها می‎شود.

۶- از مصرف کافئین بیش ازحد خودداری کنید.

کافئین موجب افزایش سوخت و ساز بدن می‎شود که می‎تواند دهیدراته شدن را به دنبال داشته باشد. حداکثر مقدار پیشنهادی کافئین برای افراد بزرگسال روزانه ۴۰۰ میلی گرم، معادل ۴ فنجان قهوه می‌باشد. هم‎چنین باید در نظر داشته باشید که برخی نوشیدنی‌ها، شکلات، چای و نوشیدنی‌های انرژی زا نیز حاوی کافئین می‎باشند.

۷- از مصرف نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.

نوشیدنی‌های شیرین شده، به ویژه نوشیدنی‌های حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا موجب افزایش احتمال تشکیل سنگ کلیه می‎گردند.

۸- کلسیم کافی در رژیم غذایی خود بگنجانید.

با وجود این که کلسیم اگزالات رایج‌ترین ترکیب یافت شده در سنگ‌های کلیه است؛ کلسیم موجود در برخی غذاها می‎تواند احتمال تشکیل سنگ را کاهش دهد. بیشتر محصولات لبنی سرشار از کلسیم هستند. بسیاری از غذاها از جمله: آب پرتقال، سس سویا، ماهی استخوانی کنسرو شده مانند ساردین، پنیر سویا (توفو) و برخی غلات غنی از کلسیم می‌باشند.  

 9- مصرف اسید سیتریک را افزایش دهید.

حدود ۶۰ درصد از افراد مبتلا به سنگ کلیه دچار هیپوسیتراتوری یا سطوح پایین سیتریک اسید نیز هستند. موارد زیر منابع خوبی برای اسید سیتریک می‌باشند.

  • یک لیوان ۴ اونسی (معادل۱۱۳ گرم) ‎لیمو رقیق نشده و شیرین نشده و یا آب‎ لیمو
  • یک لیوان ۸ اونسی (معادل ۲۲۷ گرم) آب پرتقال
  • یک لیوان ۸ اونسی (معادل ۲۲۷ گرم) آب انبه یا آب خربزه

۱۰- بر مصرف غذاهای اسیدی نظارت داشته باشید.

ادرار با خاصیت اسیدی بیش از حد می‎تواند موجب افزایش احتمال تشکیل سنگ کلیه گردد و هم چنین عبور سنگ‎های تشکیل شده را بسیار دردناک کند. علاوه بر این مقادیر زیاد اسید در ادرار کلیه‎ها را بیشتر به جذب سیترات ترغیب می‎کند تا دفع آن. سیترات ترکیبی است که به دفع سنگ‎های کلسیمی وجلوگیری از رشد آن‌ها کمک می‎کند.

مثال‌هایی از غذاهای اسیدی: گوشت قرمز و گوشت خوک، گوشت مرغ و خروس، بیشتر انواع ماهی‎ها، بیشتر پنیرها و تخم مرغ

البته غذاهای اسیدی نباید کاملاً کنار گذاشته شوند زیرا منبع خوبی برای پروتئین‌ها می‎ باشند. ولی افرادی که تجربه سنگ‎های مکرر دارند باید بر مصرف این غذاها نظارت داشته باشند وتا حد امکان به صورت محدود از این غذاها استفاده کنند.

۱۱- از مکمل های غذایی و ویتامین ها استفاده کنید.

انواع متعددی از مکمل‎های غذایی و ویتامین ها می‌توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهند. از جمله :

  • پتاسیم سیترات
  • ویتامین B6 که در موادی از قبیل: موز، انبه، سویا، آووکادو و لوزی ماهی یافت می‌شود.
  • مکمل‌های پیریدوکسین
  • روغن ماهی

علائم

سنگ‌های کلیه کوچک ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند و در برخی موارد با درد اندکی دفع شوند. سنگ‌های کلیه متوسط و بزرگ می‎‌توانند موجب درد تیز و شدیدی شوند. علائم معمولاً زمانی آغاز می‎‌شوند که سنگ‌های کلیه شروع به حرکت در سیستم ادراری می‎نمایند. سنگ‌هایی که در مجاری ادراری گیر می‎کنند می‎توانند باعث بازگشت ادرار شوند که ممکن است بسیار دردناک باشد.

علائم رایج دیگر شامل موارد زیر هستند :

  • درد شدید و مداوم در قسمت تحتانی کمر
  • ادرار خونی
  • استفراغ یا حالت تهوع به علت درد شدید
  • تب و لرز
  • ادرار با بوی بسیار بد و یا غیرعادی
  • ادرار تیره و مات
  • درد معده که با داروهای جذب کننده بهبود نمی‌‎یابد.

درمان و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک

زمانی که فردی احساس کند که سنگ کلیه علت درد و ناراحتی شدید است، حتما باید به پزشک مراجعه کند. اگرچه بیشتر افراد عواقب طولانی مدت سنگ کلیه را تجربه نمی‎کنند، ولی سنگ کلیه می‎تواند بسیار دردناک باشد و به نظارت پزشک نیاز داشته باشد.

در بیشتر موارد درمان سنگ کلیه شامل افزایش مصرف مایعات، مصرف داروهای مسکن و مصرف داروهایی است که موجب کاهش اسیدیته ادرار می‎شود.

در موارد خفیف تر بیماران مجاز هستند به منزل بروند و منتظر باشند تا سنگ‌ها دفع شوند. در موارد وخیم‌ترممکن است بستری شدن لازم باشد.

برای خارج کردن سنگ‌های بزرگی که از مجاری سیستم ادرای نمی‎توانند عبور کنند، ممکن است جراحی مورد نیاز باشد. هم چنین در صورت بروز عفونت نیز جراحی ضروری است.

رژین خالیچی


نمایش دیدگاه ها (0)
دیدگاهتان را بنویسید