استروئید استنشاقی یا کورتیکواستروئید استنشاقی، گروهی از داروهای ضدالتهابی هستند که به درمان اختلالات تنفسی از جمله آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) کمک می‌کنند. داروهای استنشاقی معمولا روشی بهینه برای درمان بیماری‌های ریوی هستند. در این مقاله مطالبی پیرامون انواع استروئید استنشاقی، کاربرد آن‌ها، نحوه مصرف استروئید استنشاقی، مدت زمان اثرگذاری آن‌ها و عوارض استروئید استنشاقی خواهیم خواند.
“اینهالر” دستگاهی است که باعث دارورسانی به مسیرهای هوایی می‌شود
استروئید استنشاقی چیست ؟
استروئیدهای استنشاقی داروهایی برای درمان اختلالات تنفسی هستند.
استنشاق استروئیدها نسبت به مصرف خوراکی آن‌ها، مزایای متعددی دارد. استنشاق دارو باعث می‌شود مقدار زیادی از آن به مسیرهای هوایی برسد و مقدار کمی از آن وارد سایر قسمت‌های بدن شود. استروئیدها در صورت مصرف خوراکی، اثرات سیستمیک بیشتری دارند؛ به عبارتی اثرات آن‌ها را در سراسر بدن نمایان خواهد شد.
برخی مزایای استروئید استنشاقی این است که دوز کمتری از دارو مصرف می‌شود و در نتیجه عوارض جانبی دارو کم می‌شود. هم‌چنین مصرف استروئید استنشاقی باعث کاهش نیاز به استروئید خوراکی می‌شود.
پزشکان به طور عمده، استروئید استنشاقی را برای درمان آسم و COPD تجویز می‌کنند.
آسم
کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم، می‌توانند استروئید استنشاقی را به تنهایی یا در ترکیب با “گشادکننده‌های برونش طولانی اثر” مصرف کنند.
اتحادیه جهانی آسم (GINA) دریافته است که استروئید استنشاقی موثرترین نوع داروهای ضدالتهابی برای آسم هستند. GINA مصرف استروئید استنشاقی را به دلایل زیر توصیه می‌کند:
- کاهش فرکانس (تعداد دفعات) بروز علائم
- کند کردن روند تخریب ریه
- بهبود کیفیت زندگی
- کاهش تعداد دفعات بستری شدن در بیمارستان
- کاهش خطر مرگ ناشی از آسم
COPD
افراد مبتلا به COPD معمولا ترکیبی از استروئید استنشاقی و گشادکننده‌های برونش طولانی اثر را مصرف می‌کنند.
هم‌چنین ممکن است از یک اینهالر ترکیبی که شامل یک استروئید، یک گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر و یک “آنتاگونیست موسکارینی طولانی اثر (LAMA)” است، استفاده کنند.
اتحادیه‌ی جهانی بیماری انسداد مزمن ریوی (GOLD)، مصرف استروئید استنشاقی به همراه گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر را برای درمان COPD پیشنهاد می‌کند. آن‌ها هم‌چنین ترکیبی از یک استروئید استنشاقی، یک گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر و یک LAMA را برای درمان COPD پیشنهاد می‌کنند.
انواع استروئید استنشاقی چیست ؟
انواع رایج استروئید استنشاقی عبارت اند از:
- بکلومتازون (Qvar)
- بودزوناید (Pulmicort)
- بودزوناید/ فورمترول (Symbicort)؛ ترکیبی از یک استروئید و یک گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر
- سیکلسوناید (Alvesco)
- فلوتیکازون (Flovent HFA)
- فلوتیکازون پروپیونات (Flovent Diskus)
- فلوتیکازون فوروئات (Arnuity Ellipta)
- فلوتیکازون پروپیونات/ سالمترول (Advair)؛ ترکیبی از یک استروئید و یک گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر
- فلوتیکازون فوروئات/ اومکلیدینیوم/ ویلانترول (Trelegy Ellipta)؛ ترکیبی از یک استروئید، یک داروی آنتی کولینرژیک و یک گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر
- مومتازون فوروئات (Asmanex)
- مومتازون/ فورمترول (Dulera)؛ ترکیبی از یک استروئید و یک گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر
عملکرد استروئید استنشاقی چیست ؟
در افراد مبتلا به آسم یا COPD، التهاب باعث باریک شدن راه‌های هوایی و محدود شدن تنفس می‌شود.
برای مقابله با این وضعیت، استروئید استنشاقی سلول‌های التهابی را بلاک و سیگنال‌های التهابی را قطع می‌کند. این فرآیند باعث باز شدن راه‌های هوایی می‌شود.
نحوه مصرف استروئید استنشاقی چیست ؟
برای اثربخشی این داروها، مقدار مناسبی از دارو باید به محل مناسبی از ریه‌ها برسد. این فرآیند به خود دارو، اینهالر و تداوم مصرف دارو توسط فرد بستگی دارد.
افراد باید استروئید استنشاقی را به طور مداوم مصرف کنند تا التهاب راه‌های هوایی را به حداقل برسانند و از بروز علائم جلوگیری کنند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ گزارش کرد که %۶ افراد مبتلا به COPD، اینهالر خود را به طور صحیح و منظم استفاده می‌کنند.
افراد در سنین مختلف، با چالش‌های مختلفی برای استفاده از اینهالر مواجه می‌شوند؛ برای مثال:
- کودکان کوچکتر ممکن است تعادل و هماهنگی لازم را برای استفاده از اینهالر با دوز مشخص نداشته باشند.
- کودکان بزرگتر ممکن است در ساعات مدرسه، با نکوهش دوستان خود مواجه شوند یا دسترسی کافی به دارو نداشته باشند.
- نوجوانان نیز ممکن است با نکوهش دوستان خود مواجه شوند؛ تغییرات رفتاری و سلامت روان، می‌تواند در این موضوع نقش داشته باشد.
- بزرگسالان مسن‌تر ممکن است با کاهش قدرت بینایی و فیزیکی مواجه شوند که منجر به استفاده نادرست از اینهالر می‌شود.
استفاده صحیح از اینهالر برای مدیریت علائم بیماری، بسیار حیاتی است. استفاده نادرست باعث می‌شود فرد علائم بیشتری را تجربه کند و در نتیجه بیشتر به پزشک مراجعه کند؛ نهایتا مصرف آنتی بیوتیک‌ها و کورتیکواستروئیدهای خوراکی فرد بیشتر می‌شود.
نتایج مطالعه‌ای در مجله‌ی American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine نشان داد که آموزش به افراد، باعث کاهش تعداد دفعات بستری شدن در بیماران مبتلا به COPD می‌شود.
از آن جایی که دستگاه‌های اینهالر با یکدیگر متفاوت اند، افراد باید دستورالعمل‌های استفاده را به دقت مطالعه کنند. افراد کادر درمان باید استفاده صحیح را به بیماران آموزش دهند، به خطاهای رایج در هنگام استفاده از اینهالر اشاره کنند و نحوه مصرف صحیح را در هر نوبت مراجعه‌ی بیمار، مرور کنند. هم‌چنین اگر فرد دستگاه اینهالر خود را تعویض کرد، باید این راهنمایی‌ها را مجددا دریافت کند.
بسیاری از افراد، به بیش از یک اینهالر برای کنترل علائم خود نیاز دارند. در این موارد، آموزش مصرف صحیح اینهالرها از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود؛ زیرا استفاده از بیش از یک دستگاه، پیچیده‌تر است.
بسیار ضروری است که افراد کادر درمان، مناسب‌ترین نوع اینهالر را به فرد توصیه کنند. برای مثال استفاده از اینهالر با دوز مشخص، به تعادل و هماهنگی زیادی نیاز دارد؛ در حالیکه اینهالر پودر خشک این گونه نیست.
اگر استروئید استنشاقی به تنهایی نتواند علائم آسم را کنترل کند، پزشک ممکن است دوز دارو را افزایش دهد یا دارویی دیگر به عنوان گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر را به رژیم درمانی اضافه کند.
افراد باید مصرف استروئید استنشاقی را تحت نظارت پزشک، شروع یا قطع کنند. هم‌چنین پزشک باید روی هرگونه تغییر مصرف از استروئید خوراکی به استروئید استنشاقی نظارت داشته باشد.
افراد نباید برای تسکین فوری علائم از استروئید استنشاقی استفاده کنند.
اشکال دارویی استروئید استنشاقی چیست ؟
اطلاعات اشکال دارویی زیر بر اساس توصیه‌های کتابخانه‌ی ملی دارویی جمع‌آوری شده است:
| نام دارو | سن استفاده | نوع بیماری | دوز شروع کننده پیشنهادی | حداکثر دوز |
| بکلومتازون (Qvar) | بزرگسالان و نوجوانان | آسم | ۴۰ تا ۱۶۰ میکروگرم (mcg) | mcg 320 دو بار در روز |
| سنین ۵ تا ۱۱ سال | آسم | mcg 40 دو بار در روز | mcg 80 دو بار در روز | |
| بودزوناید (Pulmicort Flexhaler) | بزرگسالان | آسم | mcg 360 دو بار در روز | mcg 720 دو بار در روز |
| سنین ۶ تا ۱۷ سال | آسم | mcg 180 دو بار در روز | mcg 360 دو بار در روز | |
| سیکلسوناید (Alvesco) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | mcg 80 دو بار در روز | mcg 320 دو بار در روز |
| فلوتیکازون (Flovent HFA) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | mcg 88 دو بار در روز | mcg 880 دو بار در روز |
| سنین ۴ تا ۱۱ سال | آسم | mcg 88 دو بار در روز | ||
| فلوتیکازون پروپیونات (Flovent Diskus) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | mcg 100 دو بار در روز | mcg 1000 دو بار در روز |
| سنین ۴ تا ۱۱ سال | آسم | mcg 50 دو بار در روز | mcg 100 دو بار در روز | |
| فلوتیکازون فوروئات (Arnuity Ellipta) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | روزانه ۱ استنشاق mcg 100 یا mcg 200 | |
| سنین ۵ تا ۱۱ سال | آسم | روزانه ۱ استنشاق mcg 50 | ||
| سنین ۵ تا ۱۱ سال | آسم | |||
| فلوتیکازون/ سالمترول (Advair Diskus) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | روزانه ۲ استنشاق از دوزهای ۱۰۰/۵۰، ۲۵۰/۵۰ یا ۵۰۰/۵۰ | ۵۰۰/۵۰ دو بار در روز |
| سنین ۴ تا ۱۱ سال | آسم | روزانه ۲ استنشاق از دوز ۱۰۰/۵۰ | ||
| بزرگسالان | COPD | روزانه ۲ استنشاق از دوز ۲۵۰/۵۰ | ||
| فلوتیکازون فوروئات/ اومکلیدینیوم/ ویلانترول (Trelegy Ellipta) | بزرگسالان | COPD | روزانه ۱ استنشاق | |
| مومتازون فوروئات (Asmanex) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | mcg 220 یک بار در روز، شب‌ها | روزانه mcg 440 |
| سنین ۴ تا ۱۱ سال | آسم | mcg 110 یک بار در روز، شب‌ها | روزانه mcg 110 | |
| مومتازون/ فورمترول (Dulera) | بزرگسالان و سنین بالای ۱۲ سال | آسم | روزانه ۲ استنشاق از دوزهای ۱۰۰/۵ یا ۲۰۰/۵ میکروگرم |
استروئید استنشاقی چه مدت در بدن باقی می‌ماند؟
بیشتر استروئیدهای استنشاقی تا ۱۲ ساعت اثرات مفیدی در بدن دارند. به جز Arnuity Ellipta، Asmanex و Trelegy Ellipa که تا ۲۴ ساعت اثربخشی دارند.
عوارض استروئید استنشاقی چیست ؟
به طور کلی، استروئید استنشاقی ایمن‌تر است و افراد آن را بهتر از استروئید خوراکی تحمل می‌کنند. شایع‌ترین عارضه جانبی این داروها، عفونت در سینوس‌ها، راه‌های هوایی یا دهان است.
هم‌چنین استروئید استنشاقی ممکن است خطر کلی عفونت را در بدن بالا ببرد. اگر فردی هر گونه استروئید استنشاقی مصرف می‌کند، نباید در معرض آبله یا سرخک قرار گیرد. در صورت مواجه با این ویروس‌ها، فرد باید سریعا به اورژانس مراجعه کند.
افراد مبتلا به COPD که از استروئید استنشاقی استفاده می‌کنند، خطر بالاتری برای ابتلا به پنومونی (ذات‌الریه) دارند؛ ولی این اتفاق خیلی رایج نیست. نکته حائز اهمیت این است که خطر ابتلا به ذات‌الریه در مقابل خطر علائم COPD چقدر اهمیت دارد!
هم‌چنین استروئید استنشاقی ممکن است با رشد کودک تداخل داشته باشد؛ ولی شدت سرکوب رشد می‌تواند بسته به دارو، دستگاه، دوز و مدت زمان مصرف متغیر باشد.
استروئید استنشاقی می‌تواند باعث کاهش چگالی استخوان، افزایش خطر شکستگی و پوکی استخوان در فرد شود. افراد کادر درمان باید بزرگسالان را از نظر ریسک فاکتورها غربالگری کنند، آزمایش‌های منظم تراکم استخوان و پیگیری‌های معمول را انجام دهند.
هم‌چنین افرادی که استروئید استنشاقی مصرف می‌کنند، باید آزمایش‌های منظم چشم را انجام دهند تا عوارض جانبی احتمالی از جمله آب مروارید، گلوکوم (آب سیاه) و تاری دید شناسایی شود.
برای کاهش احتمال عوارض جانبی، افراد کادر درمان باید تداخلات دارویی احتمالی را بررسی کنند.
در موارد نادر، استروئید استنشاقی ممکن است باعث ایجاد کهیر، تورم و راش شود که نیازمند مراقب‌های درمانی فوری است.
سایر عوارض جانبی این داروها عبارت اند از:
- افزایش سطح گلوکز خون
- افزایش فشار خون
- افزایش کبودی
- سرکوب محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال یا محور HPA
نتیجه گیری
استروئید استنشاقی، درمانی حیاتی برای آسم و COPD است. این داروها باعث دارورسانی به مسیرهای هوایی می‌شوند و در این حالت، فقط مقدار کمی از دارو به سایر قسمت‌های بدن می‌رسد. این نوع دارورسانی باعث کنترل علائم آسم و COPD می‌شود و هم‌چنین عوارض جانبی کمی ایجاد می‌کند.
از آن جایی که تنوع استروئیدهای استنشاقی موجود زیاد است، پزشکان و بیماران باید با یکدیگر همکاری کنند تا مناسب‌ترین دارو و دستگاه برای روند درمان انتخاب شود.
هر موقعیتی منحر به فرد خواهد بود! افراد کادر درمان باید امکان آموزش پیوسته و ارزیابی را فراهم کنند تا اثربخشی استروئید استنشاقی بهبود و خطر عوارض جانبی آن کاهش یابد.
