حتما هنگام در آغوش گرفتن نوزادان این جمله را شنیده‌اید: “مراقب سرش باش”. در ابتدای تولد نوزاد هنوز اختیار عضلات گردنی خود را ندارد و این مدت، تا زمانی که بتواند سر خود را کنترل کند، برای پدر و مادر بسیار استرس زاست. به کسب این توانایی اصطلاحاً گردن گرفتن نوزاد نیز گفته می‌شود. در این مقاله به بررسی بیشتر مراحل گردن گرفتن و علت تاخیر در گردن گرفتن برخی از نوزادان می‌پردازیم.
گردن گرفتن نوزاد در چند ماهگی است؟
با آغاز ۳ ماهگی این وضعیت تغییر می‌کند. بیشتر نوزادان در این زمان قدرت کافی برای کنترل گردن و سر خود را دارند و می‌توانند تا حدی سر خود را صاف نگه دارند. اما کنترل سر نوزاد به طور کامل معمولاً حدود ۶ ماه اتفاق می‌افتد.
باید توجه داشت که زمان گردن گرفتن نوزاد، در کودکان مختلف متفاوت است. برخی از نوزادان از ابتدای تولد گردن قوی‌تری دارند اما در برخی موارد زمان گردن گرفتن نوزاد طولانی‌تر است.
مراحل گردن گرفتن نوزاد
۱.مرحله اول: بالا بردن سر زمانی که روی شکم خوابیده است
در اولین روزهای زندگی کودک، او به هیچ وجه قادر نیست تا سر خود را بلند کند. اما گاهی اوقات در نوزادان وضعیت به سرعت تغییر می‌کند؛ به گونه‌ای که حتی ممکن است که در یک ماهگی سر خود را بلند کنند.
این حرکات بالا گرفتن‌های کوچک سر به معنی کنترل سر نوزاد نیست. این حالت‌ها زمانی که نوزاد بر روی شکم خود دراز کشیده باشد، بارزتر است. ممکن است زمانی که کودک در حال استراحت بر روی سینه یا شانه شماست، متوجه تلاش‌های اولیه او شوید.
هنگامی که نوزاد بر روی شکم خود می‌خوابد، ممکن است سعی کند تا سر خود را به اندازه کافی بالا برده و به اطراف بچرخاند. این عمل برای گردن گرفتن نوزاد در آینده بسیار مهم است و در عین حال در تکامل عضلات اطراف شانه، بازوها و پشت سر نیز نقش دارد و قابلیت تحرک نوزاد را بیشتر می‌کند.
هر روز چندین بار و هر بار چند دقیقه کودک را بر روی شکم بخوابانید تا بتواند این حرکات را تمرین کند. اما به یاد داشته باشید که حتماً با کودک خود بمانید تا در این حالت به خواب نرود.
همچنین این حالت را می‌توانید با گذاشتن کودک بر روی قفسه سینه خود انجام دهید. برخی از نوزادان این حالت را بیشتر دوست دارند زیرا می‌توانند صورت شما را ببینند و شما نیز می‌توانید از نزدیک با او تعامل داشته باشید.
۲. مرحله دوم: بالا گرفتن سر و سینه
بین سنین ۱ تا ۳ ماهگی، نوزاد معمولاً بیشتر از قبل سعی در بالا گرفتن سر خود خواهد داشت (معمولاً بر روی گردن گرفتن با زاویه ۴۵ درجه تسلط دارد) و ممکن است بتواند سینه خود را نیز تا حدودی از کف زمین بلند کند.
در این مرحله، بینایی نوزاد تکامل بیشتری یافته بیشتر و به روی شکم خوابیدن برای او لذت بخش‌تر خواهد بود. آنها با دیدن طرح‌های هندسی و الگوهای سیاه و سفید هیجان زده می‌شوند، بنابراین استفاده از یک فرش یا پتو طرح‌دار می‌تواند این بازی را برای او لذت بخش‌تر کند.
با قرار دادن اسباب بازی یا اشیای بی خطر دیگر و خارج از دسترس نوزاد، می‌توان انگیزه‌های کوچکی را به بازی او اضافه کرد. همچنین شما می‌توانید خود روی زمین در کنار کودک دراز بکشید و توجهش را به خودتان جلب کنید.
در این دوره می‌توان برای مدتی با قرار دادن بالش یا روتختی زیر نوزاد، او را اندکی بالاتر بیاورید تا دید بهتری از اطراف خود داشته باشد. اما باز هم در کنار او باشید و او را تحت نظارت داشته باشید. با این کار کودک انگیزه بیشتری برای تلاش در جهت تمرین بالا نگه داشتن سر خود خواهد داشت.
سرانجام، کودک ممکن است با فشار دادن بازوهای خود بر روی زمین اقدام به خزیدن کند. در این مرحله، نوزاد معمولاً می‌تواند سینه خود را به طور کامل بالا برده و سر خود را نیز تا زاویه ۹۰ درجه نگه دارد؛ البته برای مدت زمانی کوتاه. در این حالت نیز باید مراقب نوزاد بود تا آسیبی به خود نرساند.
۳. مرحله سوم: کنترل کامل سر
تمامی کارهایی که نوزاد هنگام بالا آوردن سرش از زمان تولد تا حدود ۳ یا ۴ ماهگی رخ می‌دهد، تلاشی برای رویداد اصلی است: یکی از مهم‌ترین نقطه‌های عطف زندگی کودک یعنی کنترل کامل سر.
پس از ۶ ماه، بیشتر نوزادان در ناحیه گردن و قسمت بالای بدن خود قدرت کافی برای بالا نگه داشتن سر خود را دارند. همچنین می‌توانند سر خود را به راحتی از یک طرف به سمت دیگر و به سمت بالا و پایین حرکت دهند.
اگر فکر می‌کنید که کودک برای کنترل سر خود به کمک نیاز دارد، با انجام کارهای کوچکی در کارهای روزمره خود می‌توانید آنها را به قوی‌تر کردن عضلات گردنشان ترغیب کنید.
برای گردن گرفتن نوزاد چه کنیم
- کودک خود را در آغوش خود یا بالش‌های مخصوص پرستاری از بچه، به صورت قائم نگه دارید. این کار به کودک اجازه می‌دهد تا تلاش کند که سر خود را نگه دارد و در عین حال جایگاهی برای تکیه دادن نیز دارد.
- آنها را برای مدت زمان کوتاهی در صندلی بلند مخصوص نوزادان قرار دهید، حتی اگر هنوز هم وعده غذایی کاملی نداشته باشند. این کار ضمن تشویق آنها به صاف نگه داشتن سر، حمایت لازم از گردن و سر را نیز خواهد کرد. کودک را به درستی در صندلی قرار داده و صندلی را در زاویه ۹۰ درجه ثابت کنید.
- کودک را در کالسکه‌اش به حالت نشسته و قائم قرار دهید. جهان مکان جالبی است و بیشتر نوزادان اگر به آنها اجازه داده شود تمایل دارند که بنشینند و به اطراف خود نگاه کنند.
- کودک خود را به پشت بر روی تشکی که قوس کمی دارد، بخوابانید و اشیایی را در مقابلش قرار دهید. کودک به طور طبیعی هنگام تلاش برای به دست گرفتن آن چه که می‌بیند، عضلات گردن، پشت و شانه‌های خود را تقویت می‌کند.
موارد احتیاطی که هنگام گردن گرفتن نوزاد باید رعایت کرد
تا زمانی که کودک شما نتوانسته سر خود را کاملاً بالا ببرد، اطمینان حاصل کنید که در صورت نبود شما، گردن و سرش با بالش یا وسیله دیگری حمایت می‌شود. هنگامی که کودک خود را در آغوش می‌گیرید، یک دست را زیر تیغه‌های شانه قرار دهید تا سر و گردن نوزاد بالا بیاید و دست دیگر را زیر باسن نوزاد قرار دهید. هنگام زمین گذاشتن نوزاد این مراحل را معکوس کنید.
هنگام آروغ زدن، یک دست را آرام بر روی گردن و سر نوزاد قرار دهید تا کودک تلو تلو نخورد. صندلی‌های اتومبیل، کالسکه‌ها، تاب‌های نوزاد، گهوارده‌های سبدی همگی باید در صحیح‌ترین حالت ممکن متناسب با سن کودک قرار بگیرند تا سر و گردن نوزاد به طور کامل پشتیبانی شوند. اگر سر نوزاد به جلو خم می‌شود، پس باید زاویه وسایل را تنظیم کرد.
برخی از شرکت‌ها برای جلوگیری از افتادن سر نوزاد، بالش‌های کمربند دار مخصوص نوزادان را تولید کرده‌اند تا در گهواره‌ها و صندلی‌های کودک در اتومبیل استفاده شوند. اما اکثر متخصصان از جمله سازمان غذا و دارو معتقد است که هیچ چیز دیگری نباید در فضای خواب کودک یا در صندلی ماشین کودک در زیر یا پشت او قرا بگیرد.
استفاده از بالش در این واقع می‌تواند خطرناک باشد زیرا احتمال خفگی وجود دارد یا ممکن است هنگام تصادف در کار کمربندهای ایمنی اختلال ایجاد کند.
علت دیر گردن گرفتن نوزاد
طبق گزارشات آکادمی اطفال آمریکا، در صورتی که گردن گرفتن نوزاد در بازه زمانی معمول کنترل سر نوزاد صورت نگیرد، باید توسط متخصص اطفال ارزیابی شود.
اگر گردن گرفتن نوزاد تا ۴ ماهگی به تعویق بیفتد، ممکن است هیچ علت نگران کننده‌ای وجود نداشته باشد؛ اما معاینه توسط یک متخصص کودکان فکر خوبیست. گاهی اوقات، علت شل بودن گردن نوزاد نشانه تأخیر در رشد حرکتی است. همچنین می‌تواند نشانه فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا اختلال عصبی-عضلانی دیگری باشد.
بیشتر اوقات، گردن نگرفتن نوزاد تأخیری کوتاه مدت است. هر نوزادی طبق برنامه خود پیشرفت می‌کند و برخی مهارت‌های خاصی را سریع‌تر یا کندتر از سایرین فرا می‌گیرد. علت علت دیر گردن گرفتن نوزاد هر چه که باشد، کاردرمانی و سایر خدمات مداخله‌ای اولیه می‌تواند کمک کننده باشد.
بعد از گردن گرفتن نوزاد چه می‌شود؟
زمانی که کودک مرحله گردن گرفتن و کنترل سر را با موفقیت پشت سر گذاشت، به زودی کارهای دیگر نیز خواهد کرد که قطعاً شما را بسیار هیجان زده خواهد کرد. در ادامه نوزاد خواهد غلتید، می‌نشید، حرکت می‌کند، لیز می‌خورد، می‌خزد، و خود را به حالت ایستاده نگه می‌دارد. و در ادامه بله راه رفتن را خواهد آموخت.
سخن پایانی
هیچ زمانی تعیین شده‌ای برای گردن گرفتن نوزاد وجود ندارد. این کار نیازمند صبر و تمرین است. اما تمامی کارهایی که کودک شما انجام می‌دهد، از تلاش برای به دست گرفتن اسباب بازی‌ها و بلند کردن سر خود از روی تشک بازی گرفته تا برقراری تماس چشمی با شما هنگام آروغ زدن، راه را برای کنترل سر نوزاد هموارتر می‌کند.
اگر در مورد پیشرفت نوزاد کوچک خود نگران هستید، در این باره در مراجعه بعدی خود به پزشک متخصص اطفال صحبت کنید. آنها می‌توانند با معاینه نوزاد خیال شما را راحت کنند یا توصیه‌ها و اطلاعات لازم برای کمک به رشد و تکامل کودک را در اختیار شما قرار دهند.
