فشار خون بالا یکی از بیماری‌های مزمن است که به نوبه‌ی خود می‌تواند باعث ایجاد سایر بیماری‌های شود. بنابراین کنترل و جلوگیری از آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله ابتدا کمی به معرفی بیماری فشار خون بالا و داروهای رایج آن می‌پردازیم. سپس نقش گیاهان دارویی در درمان فشار خون بالا را بررسی می‌کنیم.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا باعث افزایش خطر نارسایی قلبی و سکته مغزی می‌شود.
فشار خون بالا زمانی ایجاد می‌شود که ماهیچه‌ها و اجزای الاستیک (کشسان) دیواره‌ی عروق، با بافت‌های فیبروزه و سخت جایگزین می‌شود.
محدوده‌ی نرمال فشار خون برای یک جوان ۲۰ ساله و یک فرد مسن ۷۰ ساله، به ترتیب برابر ۸۰/۱۲۰ و ۹۰/۱۵۰ میلی‌متر جیوه (فشار سیستولی/ فشار دیاستولی) است. فشار سیستولی در محدوده‌ی ۱۶۰-۱۴۰ و فشار دیاستولی در محدوده‌ی ۹۵-۹۰، فشار مرزی محسوب می‌شود و با اقدامات غیر دارویی، مثل کاهش وزن، کاهش مصرف نمک و ورزش قابل کنترل است.
تقریبا در %۱۰ کل موارد، فشار خون به دلیل یک عامل بیماری زا ایجاد می‌شود که به آن فشار خون ثانویه می‌گویند. این عامل بیماری زا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- افزایش آزاد سازی رنین به دلیل آسیب کلیوی
- افزایش ترشح آلدوسترون و کورتیزول
- افزایش ترشح هورمون ضد ادراری
- سنگ کلیه
در سایر موارد فشار خون بالا، دلیل بیماری زا وجود ندارد و می‌تواند بدون دلیل شناخته شده (فشار خون essential) یا حتی ناشی از سبک زندگی (فشار خون اولیه) باشد.
داروهای رایج برای درمان فشار خون بالا چیست؟
داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا عبارت اند از:
- داروهای مدر (باعث کاهش حجم خون می‌شوند)
- داروهای سمپاتولیتیک (باعث مهار تنگ شدن عروق توسط نوراپی نفرین می‌شوند)
- گشادکننده‌های عروق (باعث کاهش مقاومت عروق محیطی می‌شوند)
- مسدودکننده‌های کانال کلسیمی (باعث کاهش ورود کلسیم به سلول‌های عضلانی صاف عروق و در نتیجه کاهش مقاومت عروق محیطی می‌شوند)
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (با مهار آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتانسین I به آنژیوتانسین II، باعث گشاد شدن عروق می‌شوند)
نقش گیاهان دارویی در درمان فشار خون چیست؟
احتمالا بیشتر داروهای گیاهی برای درمان فشار خون بالا، باعث گشاد شدن عروق محیطی می‌شوند. به طور کلی، اطلاعات بالینی کافی برای توجیه نقش گیاهان دارویی در درمان فشار خون بالا وجود ندارد.
بر اساس اطلاعاتی که اکنون در دسترس است، فرآورده‌های پودر سیر، تنها داروهای گیاهی توصیه شده برای کمک به درمان بیماران مبتلا به فشار خون بالا هستند.
در ادامه کمی در مورد نقش سیر در درمان فشار خون بالا صحبت می‌کنیم؛ ولی سایر اثرات درمانی سیر به تفصیل، در بحث بیماری تصلب شرائین شرح داده خواهد شد.
نقش سیر در درمان فشار خون بالا چیست؟
اثر کاهندگی فشار خون سیر (با نام علمی Allium sativa)، در مطالعات تجربی نشان داده شده است؛ گرچه مکانیزم آن هنوز مشخص نیست.
بخش مورد استفاده دارویی سیر، پیاز (bulb) آن است.
یک مطالعه‌ی متآنالیز در مورد اثر سیر بر روی فشار خون، ۷ مطالعه‌ی کارآزمایی تصادفی و کنترل شده، شامل ۴۱۵ بیمار را مورد بررسی قرار داد. در تمامی این مطالعات، از پودر سیر خشک شده با دوز ۹۰۰-۶۰۰ میلی‌گرم در روز استفاده شد و طول دوره‌ی درمان، حداقل ۴ هفته بود.
از بین این ۷ مطالعه کارآزمایی، ۳ مورد از آن‌ها نشان دهنده‌ی کاهش چشمگیر فشار سیستولی و ۴ مورد، نشان دهنده‌ی کاهش چشمگیر فشار دیاستولی بود.
نتایج مطالعات نشان داد که فرآورده‌های پودر سیر می‌تواند در افراد مبتلا به فشار خون خفیف، کاربرد بالینی داشته باشد. ولی هنوز شواهد کافی مبنی بر توصیه سیر به عنوان درمانی رایج برای مبتلایان به فشار خون بالا وجود ندارد.
