اسپرماتوسل وجود یک کیسه غیرطبیعی (کیست) در اپیدیدیم – لوله کوچک و سیم پیچ در بالای بیضه که اسپرم را جمع‌آوری و منتقل می‌کند- است. اسپرماتوسل اپیدیدیم، غیر سرطانی و به طور کلی بدون درد، و مملو از مایعات شیری و شفاف است که می‌تواند حاوی اسپرم باشد.
علت دقیق اسپرماتوسل مشخص نیست، ولی می‌تواند در اثر انسداد در یکی از مجراهای حمل کننده اسپرم است.
اسپرماتوسل که بعضا کیست اسپرماتیک هم نامیده میشود، بیماری شایعی است. این بیماری عموما توانایی باروری را کاهش نمی‌دهد و در کل نیازمند درمان خاصی نیست. اگر اسپرماتوسل به حدی رشد کند که باعث آسیب و ناراحتی شود، ممکن است نیازمند جراحی باشد.
علائم اسپرماتوسل چیست
اسپرماتوسل اغلب بدون نشانه و علائم است و حتی ممکن است اندازه هم بدون تغییر بماند. اگر اسپرماتوسل به اندازه کافی بزرگ شود، ممکن است احساس کنید:
- درد و ناراحتی در بیضه درگیر شده
- سنگینی در بیضه دارای اسپرماتوسل
- پر بودن پشت و بالای بیضه
زمان مراجعه به پزشک
به خاطر اینکه اسپرماتوسل اغلب علائم مشخصی ندارد، ممکن است اسپرماتوسل در طی خود آزمونی بیضه و یا در هنگامی که پزشک معاینات فیزیکی معمول را انجام می‌دهد، پیدا شود.
این ایده خوبی است که پزشک خود، هرگونه توده اسکروتوم را ارزیابی کند تا احتمال یک بیماری جدی مانند سرطان بیضه را رد کند. همچنین اگر در بیضه احساس درد دارید یا التهابی در این ناحیه احساس می‌کنید، حتما پزشک خود را مطلع کنید. تعداد زیادی عارضه وجود دارد که می‌تواند منجر به درد ناحیه بیضه شود که برخی از آنها نیازمند درمان فوری است.
علت ایجاد اسپرماتوسل چیست
علت به وجود آمدن کیست بیضه یا اسپرماتوسل نامشخص است. اسپرماتوسل می‌تواند به دنبال انسداد در یکی از چند لوله‌ی اپیدیدیم که اسپرم را ذخیره و منتقل می‌کند، ایجاد شده باشد.
ریسک فاکتورهای اسپرماتوسل چیست
عوامل خطر شناخته شده‌ی زیادی برای ایجاد اسپرماتوسل وجود ندارد. به نظر می‌رسد مردانی که مادرانشان در طی بارداری برای جلوگیری از سقط شدن جنین و سایر عوارض حاملگی، داروی دی‌اتیل استیل بسترول (DES) مصرف کرده‌اند، خطر بیشتری از ابتلا به اسپرماتوسل دارند. استفاده از این دارو از سال ۱۹۷۱ به دلیل ارتباط با افزایش خطر ابتلا به سرطان نادر واژن در زنان متوقف شده است.
عوارض اسپرماتوسل چیست
بعید است که اسپرماتوسل عوارض جدی بدنبال داشته باشد.
به هرحال اگر اسپرماتوسل دردناک شود یا به اندازه‌ای بزرگ شود که ناراحتی ایجاد کند، در این وضعیت جراحی برای برداشت اسپرماتوسل چاره ساز خواهد بود. جراحی می‌تواند به اپیدیدیم یا وازدفران (لوله‌ای که اسپرم را از اپیدیدیم تا آلت می‌برد) صدمه بزند. این صدمه می‌تواند منجر به کاهش قدرت باروری شود. یکی دیگر از عوارض احتمالی بعد از عمل، امکان برگشت اسپرماتوسل است اگرچه این یک اتفاق نادر است.
پیشگیری از اسپرماتوسل
اگرچه راهی برای پیشگیری از اسپرماتوسل وجود ندارد، ولی انجام ماهانه‌ی خودآزمایی بیضه برای تشخیص تغییرات مانند ایجاد توده در این ناحیه، امری مهم و ضروری است. هر توده جدید در اسکروتوم، باید سریعا ارزیابی شود.
پزشک شما می‌تواند نحوه انجام خودآزمایی بیضه را به شما آموزش دهد و راهنمایی کند. این می‌تواند شانس یافتن توده را افزایش دهد.
نحوه معاینه بیضه
بهترین زمان برای آزمایش و معاینه بیضه خود، بعد از دوش آب گرم است. گرمای ناشی از آب منجر به استراحت ناحیه بیضه میشود و تشخیص هر چیز غیرعادی را برای شما آسانتر می‌کند. سپس این‌کار هارا انجام دهید:
- جلوی آینه بایستید. به دنبال هر برآمدگی روی اسکروتوم باشید.
- هر بیضه را با هر دو دست بررسی کنید. در حالی که انگشت شست خودرا در قسمت بالا قرار می‌دهید، انگشت سبابه و میانی خودرا در زیر بیضه قرار دهید.
- بیضه را به آرامی بین شست و انگشتان بچرخانید. به یاد داشته باشید که بیضه‌ها معمولا صاف، بیضی شکل و تا حدودی محکم هستند. این نرمال است که یک بیضه از دیگری بزرگتر باشد. همچنین لوله‌ای که از بالای بیضه به سمت بالا می‌رود (اپیدیدیم) یک قسمت طبیعی از اسکروتوم است.
باانجام منظم این امتحان، با بیضه‌های خود بیشتر آشنا شده و از تغییراتی که ممکن است نگران کننده باشد، آگاه خواهید بود.
اگر متوجه توده‌ای شدید، سریعا پزشک را مطلع کنید.
خودآزمایی منظم یک عادت مهم سلامتی است. اما نمی‌تواند جایگزین معاینه پزشکی شود. پزشکتان هروقت معاینه بدنی انجام می‌دهد، بیضه‌های شمارا هم معاینه می‌کند.
تشخیص اسپرماتوسل چیست
برای تشخیص اسپرماتوسل به معاینه فیزیکی نیاز است. اگرچه اسپرماتوسل اغلب دردناک نیست، ولی ممکن است وقتی پزشک توده را معاینه می‌کند، احساس ناراحتی کنید.
ممکن است تست‌های آزمایشی زیر را انجام دهید:
- تست ترنس لومینیشن. پزشک ممکن است نور (اشعه) را به بیضه بتاباند. با وجود اسپرماتوسل، نور نشان می‌دهد که توده پر از مایع است نه جامد.
- فراصوت. اگر تابش نور به طور واضح کیست را تشخیص ندهد، سونوگرافی فراصوت می‌تواند به تشخیص کمک کند. در این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویر از ساختار استفاده می‌کنند. از این روش برای رد تومور بیضه یا تشخیص سایر علل تورم‌های بیضه استفاده میشود.
درمان اسپرماتوسل چیست
اگرچه احتمالا اسپرماتوسل شما به خودی خود از بین نمی‌رود، اما اکثر اسپرماتوسل‌ها نیازی به درمان ندارند. این بیماری اغلب درد یا عارضه‌ای در پی ندارد. ولی اگر اسپرماتوسل همراه درد باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند استامینوفن (تیلنول یا دیگر داروها) و یا ایبوپروفن (اَدویل، موترین و سایر داروها) توصیه کند.
درمان از طریق جراحی
روشی به نام اسپرماتوسلکتومی عموما با استفاده از بی‌حسی موضعی یا عمومی انجام میشود. جراح برشی در ناحیه اسکروتوم ایجاد می‌کند و اسپرماتوسل را از اپیدیدیم جدا می‌کند.
پس از عمل ممکن است شما نیاز به پوشیدن یک ساپورتر ورزشی پر از گاز داشته باشید تا به محل برش فشار وارد کرده و از آن محافظت کند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- برای ۲یا ۳ روز از تکه‌های یخ برای کاهش تورم استفاده کنید.
- برای دو یا یک روز داروهای ضد درد خوراکی مصرف کنید.
- یک تا سه هفته پس از عمل برای پیگیری درمان مراجعه کنید.
عوارض احتمالی ناشی از برداشتن جراحی که می‌تواند روی باروری تاثیر بگذارد، شامل آسیب به اپیدیدیم یا لوله‌ای است که اسپرم را منتقل می‌کند (لوله اسپرم بر). همچنین احتمال برگشت اسپرماتوسل پس از جراحی هم وجود دارد.
آسیپراسیون، با یا بدون اسکلروتراپی
سایر درمان‌ها شامل آسپیراسیون و اسکلروتراپی هستند که بندرت بکار برده می‌شوند. طی آُسپیراسیون یک سوزن مخصوص به اسپرماتوسل وارد میشود و مایع خارج میشود (آسیپراته میشود)
اگر اسپرماتوسل تکرار شود، پزشک ممکن است آسیپراسیون مجدد را توصیه کند. سپس یک ماده شیمیایی تحریک کننده را به کیسه اسپرماتوسل تزریق کند (اسکلروتراپی). ماده تحریک کننده باعث زخم شدن کیسه اسپرماتوسل میشود و فضای خالی موردنظر توسط مایعات اشغال میشود و خطر بازگشت اسپرماتوسل کاهش می‌یابد.
آسیب به اپیدیدیم از عوارض جانبی اسکلروتراپی است. همچنین همانطور که گفته شد امکان برگشت اسپرماتوسل وجود دارد.
محافظت از توانایی باروری
جراحی پتانسیل آسیب به اپیدیدیم و لوله اسپرم بر را دارد. اسکلروتومی هم می‌تواند منجر به صدمه‌ی اپیدیدیم شود که این عوامل می‌تواند بر باروری موثر باشد. به دلیل این نگرانی، مراحل درمان ممکن است تا بچه دار شدن به تعویق بیفتد. اگر اسپرماتوسل به حدی ناراحت کننده باشد که نخواهید منتظر بمانید، درمورد خطرات و فواید داشتن بانک اسپرم با پزشک مشورت کنید.
آمادگی برای مراجعه به پزشک
احتمالا برای بار اول درمورد این بیماری به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه کنید. با این وجود، ممکن است شما به پزشک متخصص مجاری ادراری یا ارگان‌های جنسی مردانه (اورولوژیست) مراجعه کنید.
از آنجا قرار ملاقات‌ها می‌تواند مختصر باشد و اغلب چیزهای زیادی برای به یاد آوردن نیاز باشد، آماده رفتن خوب است.
در اینجا برخی اطلاعاتی که به شما کمک می‌کند تا برای ملاقات با پزشک آماده شوید و بدانید که از پزشک چه انتظاری داشته باشید.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
- علائمی که داشتید را یادداشت کنید، از جمله مواردی که ممکن است به دلیل مراجعه شما به پزشک ارتباطی نداشته باشد.
- اطلاعات کلیدی شخصی خودرا یادداشت کنید، شامل هر زخم در بیضه.
- سوالاتی که دارید، از پزشک بپرسید.
وقت شما با پزشک معالج اغلب محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می‌تواند در استفاده بیشتر از وقت خود به شما کمک کند. در اینجا سوالاتی در مورد اسپرماتوسل که بعتر است از پزشک بپرسید، اشاره شده است:
- محتمل‌ترین علت علائم من چیست؟
- به انجام چه آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا برای انجام چنین آزمایشاتی به آمادگی خاصی نیاز است؟
- این شرایط موجود موقتی یا طولانی مدت است؟
- آیا اسپرماتوسل بر انجام رابطه جنسی تاثیرگذار است؟
- آیا این بیماری بر توانایی باروری اثری دارد؟
- آیا به درمان نیاز است؟
- چه روش درمانی موثر است؟ شما کدام را پیشنهاد می‌کنید؟
- چه عوارض جانبی برای درمان ممکن است پیش آید؟
- چه مدت بعد از عمل باید برای بازگشت به فعالیت‌های طبیعی خود صبر کنم؟
- چه مدت بعد از عمل برای انجام رابطه جنسی صبر کنم؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم با خود به همراه داشته باشم؟ چه وبسایت‌هایی برای بازدید پیشنهاد می‌کنید؟
در هنگام ملاقات علاوه بر سوالاتی که آماده کرده‌اید از پزشک بپرسید، از پرسیدن سوالات دیگری که مدنظر دارید دریغ نکنید؟
چه انتظاراتی از پزشک داشته باشیم؟
پزشک شما احتمالا تعدادی سوال از شما خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخگویی به آنها، باعث میشود برای آنچه که می‌خواهید زمان بیشتری حفظ کنید. پزشک شما احتمالا سوالات زیررا بپرسد.
- علائمی که داشتید چه بود؟
- چه مدت است که این علائم را دارید؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- آیا عاملی وجود دارد که علائم شما را بهبود می‌یابد؟
- چه عاملی باعث بدتر شدن علائم شما میشود؟
- آیا زخمی در ناحیه بیضه داشتید؟
چه کاری در این میان می‌توانید انجام دهید؟
اگر اسپرماتوسل دردناک باشد، بیشتر افراد برای رفع ناراحتی می‌توانند از داروهای بدون نسخه ضد درد استفاده کنند. داروهایی مانند استامینوفن (تیلنول و سایرین) یا ایبوپروفن (اَدویل، موترینIB و سایرین) برای رفع ناراحتی استفاده کنند.
