برونكوسكوپی روشی است در آن ریه‌ها و مسیرهای هوایی بیمار را بررسی می‌كنند. این کار معمولاً توسط پزشک متخصص در زمینه بیماری‌های ریه انجام می‌شود. در طی برونکوسکوپی، یک لوله نازک (برونکوسکوپ) از طریق بینی یا دهان، وارد می‌شود و به داخل ریه می‌رود.
برونکوسکوپی معمولاً با استفاده از یک برونکوسکوپ انعطاف پذیر انجام می‌شود. با این حال، در برخی شرایط خاص، مانند خونریزی زیاد در ریه یا گیرکردن یک جسم بزرگ در مجاری هوایی، ممکن است به یک برونکوسکوپ سفت و سخت و غیرقابل انعطاف نیاز باشد.
دلایل شایعی که برای بررسی نیاز به انجام برونکوسکوپی دارند شامل: سرفه مداوم، عفونت یا مشاهده موردی غیرمعمول در رادیوگرافی قفسه سینه یا آزمایش‌های دیگر است.
از برونكوسكوپي همچنین مي توان براي بدست آوردن نمونه‌هاي مخاط يا بافت، خارج كردن اجسام خارجي و يا انسداد راه‌هاي هوايي و ريه‌ها و يا براي درمان مشكلات ريه استفاده كرد.
دلایل انجام برونکوسکوپی
معمولاً برونكوسكوپي براي يافتن علت مشكلات ريه انجام مي شود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است شما را به دلیل داشتن سرفه‌های مداوم یا مشاهده موردی غیرمعمول در رادیوگرافی قفسه سینه، انجام برونکوسکوپی را دستور دهد.
دلایل انجام برونکوسکوپی عبارتند از:
- تشخیص مشکلات ریوی
- شناسایی عفونت ریه
- بیوپسی از بافت ریه
- نمونه‌برداری از مخاط، خارج کردن جسم خارجی یا سایر موارد انسدادی در مجاری هوایی یا ریه‌ها مانند تومور
- قرار دادن یک لوله کوچک برای باز نگه داشتن راه‌های هوایی (استنت)
- درمان مشکلات ریه (برونکوسکوپی مداخله‌ای) مانند خونریزی، تنگ شدن غیر طبیعی راه هوایی یا بسته شدن و روی هم خوابیدن ریه‌ها (پنوموتوراکس)
برخی اوقات، دستگاه‌های ویژه‌ای ممکن است به همراه برونکوسکوپ به داخل ریه فرستاده شوند، به طور مثال ابزاری برای گرفتن بیوپسی، پروب الکتروکوتر برای کنترل خونریزی یا لیزر برای کاهش‌اندازه تومور مجاری هوایی. برای اطمینان از نمونه برداری از ناحیه مورد نظر، از تکنیک‌های ویژه ای برای هدایت برداشت صحیح بیوپسی استفاده می‌شود.
در افراد مبتلا به سرطان ریه، ممکن است از یک برونکوسکوپ به همراه یک پروب سونوگرافی برای بررسی غدد لنفاوی در قفسه سینه استفاده شود. به این روش سونوگرافی راه‌های هوایی (اندوبرونکیال (EBUS)) گفته می‌شود و به پزشکان در تعیین نوع درمان مناسب کمک می‌کند. EBUS ممکن است در انواع دیگر سرطان‌ها برای تعیین میزان شیوع سرطان، استفاده شود
عوارض برونکوسکوپی
عوارض ناشی از برونکوسکوپی بسیار نادر و معمولاً جزئی هستند، اگرچه به ندرت ممکن است عوارض شدیدی مشاهده شود. در صورت وجود التهاب یا آسیب در مجاری هوایی، احتمالاً عوارض بیشتر خواهند بود. عوارض ممکن است مربوط به انجام خود پروسه برونکوسکوپی یا داروهای بی حسی موضعی باشند.
- خون ریزی: در صورت انجام بیوپسی احتمال بروز خونریزی بیشتر است. این خونریزی معمولاً جزئی است و بدون درمان متوقف می‌شود.
- به روی هم خوابیدن ریه‌ها(کلاپس ریه): در موارد نادر، ممکن است مجاری هوایی در طی برونکوسکوپی آسیب ببینند. در صورت سوراخ شدن ریه، هوا می‌تواند وارد فضای اطراف ریه شود و در آن جا جمع شود، که سبب کلاپس ریه می‌شود. این مشکل معمولاً به راحتی درمان می‌شود اما ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد.
- تب: تب بعد از انجام برونكوسكوپي نسبتاً شايع است اما هميشه نشانه عفونت نيست. به طور کلی به درمانی نیاز ندارد.
اقدامات لازم قبل از برونکوسکوپی چیست؟
این اقدامات معمولاً شامل محدودیت‌های غذایی و دارویی است.
مواد غذایی و داروها
ممکن است به شما گفته شود که از چندین روز قبل از برونکوسکوپی، مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس) و وارفارین (کوادمین ، جانتوون) را متوقف کنید. همچنین از شما خواسته می‌شود که چهار تا هشت ساعت قبل از برونکوسکوپی از مصرف خوراکی و نوشیدنی خودداری کنید.
لباس و وسایل شخصی
برای انجام برونکوسکوپی باید لباس راحتی بپوشید و هرگونه پروتز دندانی جزئی یا پارشیال و بریج و پل دندانی خود را نیز جدا کنید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود سمعک، لنزهای تماسی یا عینک خود را هم دربیاورید.
اقدامات احتیاطی دیگر
اگر بعد از برونکوسکوپی به خانه برمی‌گردید، به یک همراه نیاز دارید تا شما را به خانه ببرد زیرا، به دلیل اثرات طولانی مدت داروهای استفاده شده در طی عمل، قادر به رانندگی نخواهید بود. همچنین بهتر است که تا پایان روز شخصی از شما مراقبت کند.
مدت زمان برونکوسکوپی
برونکوسکوپی معمولاً در اتاق عمل در کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود. کل مدت زمان برونکوسکوپی، از جمله زمان آماده‌سازی و ریکاوری، به طور معمول حدود چهار ساعت طول می‌کشد. خود پروسه برونکوسکوپی معمولاً حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
اقدامات پیش از برونکوسکوپی
بیمار روی یک میز یا تخت دراز می‌کشد و دستانش را درکنار بدن خود قرار می‌دهد. برای بررسی و کنترل ضربان قلب، فشار خون و میزان اکسیژن شما را در طی عمل، بیمار به مانیتور متصل می‌شود.
به بیمار داروی آرام بخش به صورت تزریق داخل وریدی داده می‌شود که پی از آن بیمار احساس خواب آلودگی خواهد کرد، اما همچنان بیدار خواهد بود و به تنهایی نفس می‌کشد و قادر به پاسخگویی به هرگونه سؤالی که پزشک ممکن است در طول عمل بپرسد، خواهد بود. داروهای آرام بخش غالباً باعث می‌شوند که پس از اتمام عمل، خاطره‌ای از برونکوسکوپی باقی نماند.
داروی بی حس کننده موضعی در گلوی بیمار اسپری خواهد شد. بعضی اوقات ژل بی‌حسی نیز در بینی مالیده می‌شود و به کاهش عُق زدن و سرفه کمک می‌کنند. در ابتدا دارو ممکن است طعم ناخوشایند داشته باشد، اما طعم آن بعد از مدتی از بین می‌رود.
مراحل انجام برونکوسکوپی
در طول برونکوسکوپی، برونکوسکوپ از طریق بینی یا دهان بیمار وارد می‌شود. یک چراغ و دوربین بسیار کوچک در نوک برونکوسکوپ قرار دارد که تصاویر را بر روی مانیتور نشان می‌دهد.
برونکوسکوپ به آرامی‌از قسمت گلو، و از میان تارهای صوتی پایین می‌رود. بیمار ممکن است در این شرایط احساس ناراحتی کند، اما نباید درد داشته باشد. تیم پزشکی و مراقبت شما سعی خواهد کرد که راحت‌ترین شرایط را برای بیمار فراهم کند.
نمونه‌هایی از بافت و مایعات داخل مجاری و ریه گرفته خواهد شد و ممکن است دستگاه‌هایی دیگر همراه برونکوسکوپ وارد شوند. پزشک از بیمار سؤال خواهد کرد که آیا در قفسه سینه، کمر یا شانه‌های خود درد دارد یا خیر. به طور کلی، بیمار نباید احساس درد کند.
اقدامات پس از انجام برونکوسکوپی
بیمار چندین ساعت بعد از برونکوسکوپی تحت نظر قرار خواهد گرفت. دهان و گلو احتمالاً برای چند ساعت بی حس خواهند ماند. تا زمانی که بی حسی از بین نرفته، بیمار مجاز به خوردن یا آشامیدن نخواهد بود. این امر از ورود مواد غذایی و مایعات به مجاری هوایی و ریه جلوگیری می‌کند.
هنگامی‌بی حسی از بین رفت، و بیمار قادر به بلع و سرفه مجدد شد، می‌تواند آشامیدن را شروع کند. بهتر است با نوشیدن آب شروع کنید. سپس غذاهای نرم مانند سوپ و پوره را میل کنید. از غذاهای دیگری که احساس راحتی می‌کنید نیز می‌توانید استفاده کنید.
ممکن است دچار گلو درد خفیف، کوفتگی، سرفه یا درد عضلات شوید که امری طبیعی است. قرقره کردن آب گرم و استفاده از قرقره می‌تواند به کاهش ناراحتی کمک کنند. پیش از این کار حتما مطمئن شوید که تمام بی حسی کاملا از بین رفته باشد.
در صورت داشتن شرایط زیر فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- تبی که بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد
- افزایش درد قفسه سینه
- داشتن مشکل در تنفس
- سرفه همراه با خون که بیش از یک قاشق غذاخوری باشد
نتایج برونکوسکوپی
پزشک شما معمولاً یک تا سه روز بعد از برونکوسکوپی نتایج را به شما اعلام می‌کند. پزشک با استفاده از این نتایج تصمیم می‌گیرد که هرگونه مشکلات ریوی پیدا شده را با چگونه درمان کند. همچنین ممکن است که انجام آزمایشات بیش‌تری نیاز باشد.
اگر در طول برونكوسكوپي بيوپسي نیز گرفته شود، نياز به بررسي بیشتر توسط یک پاتولوژیست است. از آنجا که نمونه‌های بافتی نیاز به آماده سازی ویژه دارند، آماده شدن برخی نتایج بیشتر طول می‌کشد. برخی از نمونه‌های بیوپسی به آزمایش‌های ژنتیکی نیاز دارند که ممکن است دو هفته یا بیشتر طول بکشد.
