اکسیژن درمانی پرفشار (HBOT) به معنای تنفس اکسیژن خالص است. این کار در یک اتاق پرفشار یا توسط یک لوله انجام می‌شود. اکسیژن تراپی هایپر باریک یک درمان مناسب برای بیماری کاهش فشار (decompression sickness) که خطری ناشی از غواصی است، می‌باشد. از درمان با اکسیژن پرفشار در بیماری‌های دیگر نیز استفاده می‌شود؛ مثل:
- عفونت‌های شدید
- وجود حباب‌های هوا در رگ‌های خونی
- زخم‌هایی که به خاطر دیابت یا آسیب امواج رادیویی بهبود پیدا نمی‌کنند
در اتاق اکسیژن درمانی پرفشار، فشار هوا سه برابر از حالت عادی بیشتر می‌شود. در این حالت ریه‌های شما می‌توانند اکسیژن بیش‌تری نسبت به تنفس اکسیژن خالص در فشار هوای عادی دریافت کنند.
خون موجود در بدن شما اکسیژن را در همه جای بدن پخش می‌کند. این کار به بدن در مبارزه با علیه باکتری‌ها کمک می‌کند. همچنین آزادسازی موادی مثل فاکتورهای رشد و سلول‌های بنیادی (که موجب بهبود می‌شوند) تحریک می‌شود.
چرا اکسیژن درمانی پرفشار انجام می‌شود؟
بافت‌های موجود در بدن شما برای عملکرد خود به مقدار مناسب اکسیژن نیاز دارند. وقتی بافت‌ها آسیب می‌بینند حتی به مقدار بیش‌تری اکسیژن برای زنده ماندن نیاز دارند. اکسیژن تراپی هایپر باریک میزان اکسیژنی را که خون شما می‌تواند حمل کند، افزایش می‌دهد. افزایش اکسیژن خون به طور موقت سطح طبیعی گازهای خون و عملکرد بافت را برای بهتر کردن روند بهبودی و مبارزه با عفونت بازیابی می کند.
اکسیژن درمانی پرفشار در درمان شرایط پزشکی مختلفی استفاده می‌شود. موسسات پزشکی نیز از اکسیژن تراپی هایپر باریک در کار‌های مختلفی استفاده می‌کنند. اگر یکی از شرایط زیر را داشته باشید، دکتر شما ممکن است پیشنهاد دهد تحت درمان HBOT قرار بگیرید:
- کم‌خونی شدید
- آبسه‌ی مغزی
- وجود حباب‌های هوا در عروق خونی شما (آمبولی)
- سوختگی
- بیماری کاهش فشار (Decompression sickness)
- مسمومیت با کربن مونوکسید
- آسیب ناشی از خردشدگی
- کرشدن ناگهانی
- قانقاریا
- عفونت پوست یا استخوان که منجر به از بین رفتن بافت شود
- زخم‌هایی که خوب نمی‌شوند؛ مثل زخم پای دیابتی
- آسیب ناشی از امواج رادیویی
- پیوند پوستی که در معرض مرگ بافتی باشد
- از بین رفتن ناگهانی و بدون درد بینایی
شواهد برای اثبات ادعای موثر بودن اکسیژن درمانی پرفشار در درمان بیماری‌های زیر، هنوز کافی نیست:
- ایدز/ HIV
- آلرژی‌ها
- آلزایمر
- آرتروز
- آسم
- اوتیسم
- فلج بل (Bell’s palsy)
- آسیب مغزی
- سرطان
- فلج مغزی
- سندروم خستگی مزمن
- سیروز کبدی
- افسردگی
- فیبرومیالژیا
- زخم‌های گوارشی
- بیماری‌های قلبی
- سکته گرمایی
- هپاتیت
- میگرن
- مالتیپل اسکلروزیس (MS)
- پارکینسون
- آسیب نخاعی
- آسیب‌های ورزشی
- سکته
اکسیژن درمانی پرفشار چه خطراتی دارد؟
اکسیژن درمانی پرفشار معمولا یک فرآیند ایمن است. ایجاد مشکل و عوارض در درمان با اکسیژن هایپربار نادر است. اما این کار ریسک‌هایی به همراه دارد.
ریسک‌های احتمالی شامل:
- نزدیک بینی موقت (میوپیا) به خاطر تغییرات موقت در عدسی چشم
- آسیب‌های گوش میانی شامل: نشت مایعات و پارگی پرده گوش ناشی از افزایش فشار هوا
- روی هم افتادن ریه‌ها به خاطر تغییرات فشار هوا (باروتروما)
- تشنج در بخش عصبی مرکزی (مغز و نخاع) ناشی از اکسیژن زیاد (مسمومیت با اکسیژن)
- در برخی شرایط به خاطر فشار بالای اکسیژن درون محفظه احتمال آتش‌سوزی وجود دارد.
چگونه برای مراحل درمانی خود آماده شویم؟
اگر یک محفظه سوخت در مجاورت اکسیژن خالص جرقه زده و یا آتش بگیرد، می‌تواند منجر به آتش‌سوزی شود. به همین خاطر شما نمی‌توانید وسایلی مثل فندک یا دستگاه‌های شارژی را با خود به درون محفظه ببرید. همچنین برای محدود کردن منابع قابل اشتعال ممکن است نیاز باشد محصولات آرایشی پوست و موی خود را پاک کنید. این محصولات ممکن است بر پایه‌ی مشتقات نفتی و آتش‌زا باشند. از پزشک خود درباره دستورالعمل‌های اجرایی لازم پیش از جلسه اول اکسیژن درمانی پرفشار بپرسید.
در این دوره درمانی انتظار چه مواردی را باید داشته باشیم؟
در طی دوره اکسیژن درمانی پرفشار:
اکسیژن تراپی هایپر باریک معمولا نیازی به بستری ندارد. اگر شما بستری هستید و به این کار نیاز پیدا کردید، برای ادامه درمان باید در بیمارستان بمانید. ممکن است نیاز باشد به یک مرکز جدا که دارای دستگاه اکسیژن پرفشار باشد منتقل شوید.
بسته به این‌که در چه مرکزی درمان خود را انجام می‌دهید و چه بیماری دارید، به دو طریق ممکن است درمان با اکسیژن پرفشار برای شما انجام شود:
- یک دستگاه برای یک نفر: در واحد تکی شما روی یک صفحه دراز کشیده و به درون یک لوله‌ی پلاستیکی تمیز وارد می‌شوید.
- یک اتاق با قابلیت استفاده همزمان چند نفر: این اتاق معمولا به یک اتاق بیمارستانی شبیه است. در اتاق اکسیژن پرفشار چند نفره ممکن است به صورت نشسته یا درازکشیده قرار بگیرید. شما ممکن است به وسیله ماسکی روی صورت یا یک هود سبک و تمیز در بالای سر خود، اکسیژن لازم را دریافت کنید.
در طی هایپرباریک اکسیژن تراپی فشارهوای اتاق دو تا سه برابر بیشتر از فشار هوای نرمال است. افزایش فشار هوا باعث احساس موقت پر شدن گوش‌ها می‌شود. این احساس مشابه حالتی است در هواپیمای در حال ارتفاع گرفتن به شما دست می‌دهد. شما با خمیازه کشیدن یا قورت دادن آب دهان خود می‌توانید این حس را برطرف کنید.
در بیشتر مواقع اکسیژن درمانی پرفشار در حدود دو ساعت طول می‌کشد. اعضای کادر درمان در طی روند درمانی مراقب شما و فضای درمانی شما هستند.
پس از دوره اکسیژن درمانی پرفشار:
پس از درمان شما ممکن است تاحدودی احساس خستگی یا گرسنگی کنید. این کار فعالیت‌های عادی شما را مختل نمی‌کند.
نتیجه اکسیژن درمانی پرفشار چیست؟
برای بهتر نتیجه گرفتن از این درمان ممکن است لازم باشد بیش از یک جلسه این کار را انجام دهید. تعداد جلسات درمانی به بیماری شما بستگی دارد. برخی شرایط مثل مسمومیت با کربن مونوکسید به سه جلسه درمانی نیاز دارند. برخی دیگر از بیماری‌ها (مثل زخم‌هایی که درمان نمی‌شوند)، ممکن است به ۲۰ تا ۴۰ جلسه درمانی نیاز داشته باشند.
اکسیژن درمانی پرفشار به تنهایی اغلب در درمان بیماری‌های کاهش فشار، آمبولی و مسمومیت شدید با کربن مونوکسید، موثر است.
اکسیژن تراپی هایپر باریک به عنوان بخشی از روند درمانی و در کنار سایر داروها و درمان‌ها، برای درمان موثر بیماری‌های دیگر به کار گرفته می‌شود.
