سن چهار ماهگی به علت رشد مغزی و برخی از تحولات جسمی، نقطه عطف بزرگی در زندگی شخصی شماست. بیشتر کودکان در این سن، به دو برابر وزن تولد خود می‌رسند و در شب خواب طولانی‌تری دارند.
اکنون ممکن است شما برنامه‌ریزی قابل پیش‌بینی ری برای زمان خواب و تغذیه داشته باشید. بنابراین روال زندگی کمی عادی‌تر شده است. اما این تذکر را در نظر داشته باشید: این ماه می‌تواند شامل رگرسیون خواب چهار ماهگی باشد. نگران نباشید! من برای کمک به شما اینجا هستم.
آنچه باید بدانید
- اولین سفر خود را جشن بگیرید.
- همیشه به یاد داشته باشید که شما والدی هستید که کودک به آن احتیاج دارد.
- حواستان به مهارت ها و نقاط عطف رشد کودک باشد.
- از لحظات شیرین زندگیتان عکس بگیرید.
سن چهار ماهگی، یک برهه هیجان انگیز برای شما و کودک شما است. احتمالا در این برهه روال زندگی روزمره شما قابل پیش‌بینی‌تر شده است. سعی کنید از این ماه لذت ببرید و حتی می‌توانید اولین سفر کوتاه خود را امتحان کنید.
اگر در حال شیردهی هستید و این کار را تاکنون انجام داده اید، به شما تبریک می‌گویم چون به یک موفقیت عظیم رسیده اید! و اگر روش تغذیه دیگری برای کودک خود انتخاب کرده اید، این ماه وقت بگذارید تا تصمیم خود را برای انتخاب بهترین روشی که برای شما و کودکتان وجود دارد بگیرید.
در هر لحظه، به خود یادآوری کنید که شما دقیقاً همان والدینی هستید که کودک شما به آن احتیاج دارد. در این سن، کودک شما به محبت و احساس امنیت و مراقبت احتیاج دارد تا به رشد و شکوفایی خود ادامه دهد.
فراموش نکنید که عکس بگیرید. از آنجا که از ماه آینده کودک شما یاد می‌گیرد بدون حمایت بنشیند، در نظر بداشته باشید که چند عکس از او بگیرید. اکنون زمان بسیار خوبی برای گرفتن عکس های خندان کوچولوی شما خواهد بود.
کودک در حال رشد شما در ماه چهارم
در حدود چهار ماهگی، بیشتر کودکان با دو برابر شدن وزن تولدشان، به نقطه عطف جسمی قابل توجهی می‌رسند. به طور متوسط، کودک چهار ماهه شما حداقل ۱۳ پوند یا بیشتر وزن خواهد داشت.
نقاط عطف رشد کودک چهار ماهه
کودک شما بسیار فعال‌تر و هوشیا‌ر‌تر خواهد شد و یاد می‌گیرد با دنیای اطراف خود تعامل داشته باشد. در اینجا برخی از نقاط عطف مهم رشد که در این سن می‌توانید انتظار داشته باشید، آورده شده است.
بدن
از جلو به پشت می‌چرخد.
با پشتیبانی می‌نشیند.
هنگام ایستادن بر روی یک سطح سخت، وزن را روی پاهایش تحمل می‌کند.
یک جغجغه یا اسباب بازی را در دست نگه می‌دارد.
سر و سینه را بلند می‌کند.
با دراز کردن یک دست به اشیا می‌رسد.
اشیا را با چشم از یک سو به سمت دیگر تعقیب و دنبال می‌کند.
دستش را به سمت دهان میبرد.
مغز
کم‌کم رابطه علت و معلولی را درک می‌کند.
ماندگاری و پایداری اشیا را میفهمد.
وضوح بینایی بیشتر شده و از دیدن الگوها، شکل ها و رنگ های بیشتر لذت میبرد.
لبخندها و خنده‌هایش بیشتر شده است.
از بازی لذت میبرد و ممکن است در صورت توقف بازی، گریه واکنش نشان دهد.
حالات چهره، مانند لبخند زدن یا اخم کردن را کم‌کم یاد می‌گیرد.
سعی می‌کند صداهای اطرافیان را تقلید کند.
چهره ها را از دور تشخیص می‌دهد.
برای رساندن منظورهای مختلف گریه می‌کند. (برای برقراری ارتباط، گرسنگی، کسالت، خواب آلودگی و غیره)
چه زمانی نگران کودک چهار ماهه خود باشید؟
اگرچه هر کودک به طور متفاوتی رشد می‌کند، اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را نشان می‌دهد، حتماً در معاینه چهار ماهگی با پزشک خود در میان بگذارید:
چشمانش موقع تمرکز چپ می‌شوند.
وزنی کمتر از ۵۰ درصد وزن تولد اضافه کرده است.
قادر به نگه داشتن سر خود نیست.
اصلا قادر به نشستن نیست حتی با حمایت شما.
به چهره ها تمایلی نشان نمی‌دهد.
به نظر می‌رسد محل فونتانل ها (ملاج) برجسته شده است.
وسایل یا افراد در حال حرکت را تعقیب نمی‌کند.
لبخند نمی‌زند.
یک روز از زندگی شما در ماه چهارم بعد از تولد دلبندتان
این سن یک زمان شاد و هیجان‌انگیز در رشد کودک شما است؛ زیرا چهار ماهگی آغاز زمانی است که کودک شما می‌تواند وقتی ناراحت، بی حوصله، خسته و یا خوشحال است، احساساتش را ابراز كند.
در این سن چون آنها رابطه علت و معلولی را درک می‌کنند، خواهند آموخت که به ازای بیان آن احساسات جدید پاسخی از شما دریافت می‌کند. برای بسیاری از ترفندهای جالب کودک دلبندتان آماده باشید، زیرا کودک شما یاد می‌گیرد آموخته هایش را در دنیای اطراف خود آزمایش کند!
با یادگیری پایداری اشیا، کودک شما حالا می‌داند چیزهایی که پنهان کرده اید و در معرض دید او نیستند، هم چنان وجود دارند و از بین نرفته اند.
کودک شما در این ماه به سرگرمی و تحرک بیشتری نیاز دارد، بنابراین سعی کنید در کارهای روزانه و زمان بازی خود این فعالیت های جدید را امتحان کنید:
از اسباب بازی های آویزی یا موبایل کودک استفاده کنید.
موقع پیاده‌روی دلبندتان را روی کالسکه روبرو با خودتان قرار دهید تا بتواند در طول مسیر شما را ببیند.
بازی «دالی موشه» یا مخفی کردن یک شی در زیر پتو را با او انجام دهید. احتمالا سعی خواهد کرد تا شی پنهان شده را بیاید.
معرفی اسباب بازی های جدید، مانند اسباب بازی های موزیکال می‌تواند برای او جذاب باشد.
اگرچه سن چهار ماهگی برای کتابخوانی بسیار زود به نظر می‌رسد، اما از همین سن کتاب های تصویری رنگی رنگی برای تحریک بینایی دلبندتان بسیار مفید خواهد بود.
زمانی را به خواباندن کودکتان روی شکم اختصاص دهید. اجازه دهید روزانه زمانی را به حالت خوابیده به شکم، برای بالا گرفتن بالاتنه و تحرک تلاش کند.
می‌توانید رشد کودک خود را با استفاده از صندلی کودک، نشاندن در آغوش یا استفاده از یک بالش شیردهی در پشت کودک بهبود ببخشید و او را برای نشستن مستقل آماده کنید.
البته، هرگز نباید دلبندتان را در حالت نشسته تنها بگذارید زیرا به احتمال زیاد در دفعات اول نمی‌تواند خودش را کنترل کند و به احتمال بالا سقوط خواهد کرد!
مبانی مراقبت از کودک در ماه چهارم
اصول اساسی مراقبت از شیرخواران که در ماه چهارم باید بدانید، برای شما لیست کرده‌ام:
آروغ زدن
ممکن است در این سن لازم نباشد بدنبال هر نوبت تغذیه آروغ دلبندتان را بگیرید. از آنجا که کودک شما حالا می‌تواند بیشتر بنشیند و سر خود را بهتر نگه دارد، ممکن است قادر به تحمل تغذیه بدون آروغ زدن باشد. هر کودک با کودکان دیگر متفاوت است، بنابراین اگر کودک شما ناراحت به نظر می‌رسد یا نفخ دارد، آروغ‌گیری بعد از شیر دادن را ادامه دهید.
جلوگیری از گزش
اکثر مواد و کرم های دافع حشرات را می‌توانید از سن دو ماهگی استفاده کنید، اما بهتر است همیشه احتیاط کنید و تمام تلاش خود را برای محافظت طبیعی از کودک خود انجام دهید.
ایمنی در برابر آفتاب
نوزادان زیر شش ماه نمی‌توانند از ضد آفتاب استفاده کنند، بنابراین اگر از تفریح در فضای باز در آفتاب لذت می‌برید، باید او را در سایه نگه دارید و از کلاه آفتابگیر استفاده کنید.
ممنوعیت استفاده از عسل
مصرف عسل برای شیرخواران زیر یک سال ممنوع است.
استحمام
دقیقاً طبق روال ماه های گذشته، شما باید هر دو سه روز یکبار کودکتان را حمام کنید. پوست کودک شما هنوز حساس است و ممکن است استحمام زیاد باعث خشکی پوستشان شود.
تغذیه
اگر کودکتان را با شیر خشک تغذیه می‌کنید، هر ۴ تا ۵ ساعت به ۶-۷ اونس شیرخشک نیاز دارد و اگر شیر خودتان را به او می‌دهید، حدود شش تا هشت نوبت در ۲۴ ساعت شیردهی خواهید داشت.
از آنجایی که خواب کودک شما در شب طولانی‌تر شده، انتظار می‌رود تغییر چشمگیری در میزان شیردهی تجربه کنید. با این حال، ممکن است هنوز دوره هایی را داشته باشید که دلبندتان مایل به شیرخوردن بیشتر باشد، از جمله در طول رشد یا هنگام بیماری.
در چهار ماهگی ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که آیا می‌توانید غذای جامد به کودک خود بدهید یا خیر. در گذشته، پزشكان معمولا به والدین توصیه می‌كردند که غلات برنج را از حدود چهار ماهگی در تغذیه کودکان بگنجانند. اما امروزه، متخصصان می‌دانند كه سن دقیقی برای شروع مواد غذایی جامد برای کودکان وجود ندارد.
بسیاری از متخصصین اطفال توصیه می‌کنند تا والدین از نشانه های کودک خود پیروی کنند تا بدانند بهترین زمان تغذیه با مواد جامد برای کودک چه زمانی است. بعضی از کودکان ممکن است زودتر و در حدود چهار ماهگی آماده امتحان کردن غذاهای جامد باشند و برخی ممکن است تا نزدیک به هشت ماهگی تمایلی به غذاهای جامد نشان ندهند.
علایم نشان دهنده تمایل کودک به غذای جامد
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند به دنبال علایم زیر باشید:
کودک شما قادر به نگه داشتن سر خود است. یکی از اولین علایمی که باید به دنبال آن باشید امکان نشستن به تنهایی در صندلی تغذیه با کنترل کافی سر است.
کودک شما هنگامی که غذا می‌بیند، دهانش را باز می‌کند. آیا کودک شما مانند تا قاشق را به سمت دهان خود می‌برید، دهانش را باز می‌کند؟
تقلید از غذا خوردن کودک در حالی که شما را با دقت تماشا می‌کند، ممکن است یکی از علایم زمان مناسب شروع غذا باشد.
کودک شما به غذایی که با قاشق به او پیشنهاد می‌دهید رغبت نشان می‌دهد.
کودک شما به اندازه کافی بزرگ شده است. اگر کودک شما حداقل ۱۳ پوند یا بیشتر وزن دارد یا وزن او دو برابر وزن بدو تولد شده است، احتمالا زمان مناسبی برای تغذیه با مواد جامد باشد.
AAP تغذیه انحصاری با شیرمادر را برای شش ماه اول زندگی توصیه می‌کند. این بدان معناست که تا پایان شش ماهگی، کودکان فقط باید با شیر مادر تغذیه شوند. پس از شش ماهگی، می‌توانید تغذیه با مواد جامد را برای کودکتان شروع کنید، اما AAP توصیه می‌کند تا سن یک سالگی همراه با سایر مواد غذایی تغذیه با شیر مادر را ادامه دهید. AAP توصیه رسمی برای زمان قطع شیردهی ندارد، بنابراین این یک تصمیم شخصی است که می‌توانید براساس شرایط خود و کودکتان اتخاذ کنید. سازمان جهانی بهداشت، ادامه شیردهی تا ۲۴ ماهگی یا بیشتر را توصیه می‌کند.
اولین غذاهای کودک شما
اگر کودکی دارید که فکر می‌کنید در سن چهار ماهگی برای تغذیه با مواد جامد آماده است، بهتر است با میوه یا سبزیجات تازه و پوره شده آشنا کنید.
در حقیقت، AAP توضیح می‌دهد كه هیچ مدرک پزشکی برای حمایت از تغذیه كودك از نوع خاصی از مواد غذایی در اولین بار وجود ندارد. اما در نظر داشته باشید که نوزادان با تمایل طبیعی به غذاهای شیرین متولد می‌شوند.
وقتی مواد جامد را وارد رژیم غذایی کودک خود می‌کنید، نکات زیر را مد نظر قرار دهید:
غذای تازه کودک خود را در بالاترین کیفیت آماده کنید.
هر نوبت یک ماده غذایی را امتحان کنید تا در صورت واکنش یا آلرژی کودک به غذا، متوجه شوید.
شاید لازم باشد چندین بار غذای جدید را به کودک خود پیشنهاد دهید تا آن را بپذیرد. صبور باشید.
هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند مواد آلرژن مانند غذاهای حاوی بادام زمینی حتما باعث ایجاد حساسیت در کودک شما خواهد شد. در حقیقت، مطالعات نشان می‌دهد که برعکس این حالت ممکن است صحیح باشد و کودکانی که زودتر در معرض مواد آلرژن قرار می‌گیرند، شانس کمتری برای ابتلا به آلرژی خواهند داشت.
خواب
در سن چهار ماهگی، احتمالا به علت رگرسیون خواب، دوباره دوره های بیقراری کودکتان را ببینید و احساس ناراحتی کنید. رگرسیون خواب در مراحل مختلف کودکی اتفاق می‌افتد و اولین نوبت آن در حدود چهار ماهگی رخ می‌دهد. ممکن است کودک شما تاکنون یک الگوی خواب قابل پیش بینی داشته باشد و شما ناگهان با علایم زیر مواجه می‌شوید:
بیداری بیشتر در طول شب
امتناع از خواب یا چرت زدن
تحریک پذیری و بیقراری بیشتر.
غالبا، رگرسیون خواب نتیجه رشد و تکامل مغز و بدن کودک شما است و کاملا موقتی است. بنابراین برای مقابله با رگرسیون خواب، همچنان با روال معمول و الگوهای خواب کودکتان خود را مطابقت دهید.
بهتر است روال خوابی را که تا امروز برنامه‌ریزی کرده اید، مانند استحمام قبل خواب یا ماساژ قبل از خواب را ادامه دهید. عادات خوابی که در این سن باید به کودکتان بیاموزید:
سعی کنید از اول مستقل خوابیدن را به او یاد دهید. با توجه به اینکه کودک شما در این ماه رابطه علت و معلولی را می‌آموزد، بزودی متوجه می‌شود که با گریه کردن، توجه والدین را جلب می‌کند. ممکن است مجبور شوید این ماه تمرین بیشتری در پیش بگیرید تا کودکتان مستقل خوابیدن یا تسکین خودبخود را یاد بگیرد.
استفاده از پستانک هنگام خوابیدن: AAP استفاده از پستانک را موقع خواب توصیه می‌کند. زیرا استفاده از پستانک با کاهش خطر ابتلا به SIDS (سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار) همراه است.
در طول روز چند چرت کوچک داشته باشید: روال عادی چرت کودک در این سن شامل دو تا سه استراحت در شب، صبح و بعد از ظهر، هر یک در حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت است. اگرچه ممکن است روال خواب کودک شما متفاوت باشد.
یکی دیگر از مهارت های این ماه که ممکن است روی خواب کودک شما تأثیر بگذارد، توانایی چرخش از شکم به پشت است. هنگامی که کودک شما قادر به غلتیدن است، ممکن است ترجیح دهید از گهواره یا کیسه خواب برای او استفاده کنید. چون احتمال دارد موقع غلتیدن پتو دور او بپیچد و خطری برای دلبندتان ایجاد کند.
بهداشت و ایمنی
چهار ماهگی زمان ویزیت مجدد کودک شماست. این ویزیت شامل واکسیناسیون نوبت سوم خواهد بود که طبق روال روتین کشوری برای تمام کودکان انجام می‌گیرد.
این ویزیت همچنین شامل موارد زیر است:
معاینه کامل بدن، به ویژه بررسی دیسپلازی مفصل ران
بررسی رشد و نمو کودک
بررسی برنامه های تغذیه و خواب
اندازه گیری قد، وزن و دور سر
نوبت معاینه بعدی کودک شما پس از شش ماهگی خواهد بود. پس هر سوال یا نگرانی در مورد رشد کودک خود دارید همین جلسه با پزشک خود در میان بگذارید.
نگرانی های بهداشتی متداول در این سن ممکن است شامل سرماخوردگی و مشکلات گوارشی باشد که می‌تواند باعث استفراغ یا ایجاد برفک در کودک شود.
نگران نباشید. چند نکته مهم برای رویارویی با این مشکلات برایتان آماده کرده ام.
سرماخوردگی
بسیاری از نوزادان ممکن است ترشحات سبز یا زرد بینی داشته باشند اما این نشانه عفونت واقعی سینوس نیست. ترشح سبز رنگ ممکن است نشانه عملکرد طبیعی بدن در پاک کردن سینوس و بینی باشد. اما اگر علایم سرماخوردگی کودک شما بیشتر از ۱۰-۱۴ روز طول بکشد یا دارای علائم شدید مانند تب باشد، باید او را به پزشک ببرید.
استفراغ
اگر شیرخوار شما منحصرا از شیر مادر تغذیه می‌شود، بهترین کار این است که همچنان به شیردهی خود ادامه دهید! شیر مادر نسبت به سایر مواد غذایی و شیرخشک توسط بچه ها راحت‌تر هضم می‌شود. بنابراین شیر مادر به هر ماده غذایی دیگری ترجیح داده می‌شود. اگر شیرخوار شما بعد از شیرخوردن استفراغ می‌کند، سعی کنید نوبت های شیردهی را ۵ یا ۱۰ دقیقه کوتاه‌تر کنید. اگر کودک شما بعد از ۲۴ ساعت قادر به شیرخوردن نیست یا استفراغ می‌کند، باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
تب
بعد از سن چهار ماهگی هر زمان که شیرخوار شما تب بالای ۱۰۱ درجه فارنهایت داشته باشد، باید توسط پزشک ویزیت شود. همچنین اگر استفراغ یا اسهال آنقدر شدید است که کودک شما علائم کمبود آب را نشان می‌دهد (مانند عدم وجود اشک هنگام گریه) حتما باید پزشک کودکتان را ببیند.
برفک: اگر در قسمت داخلی دهان یا زبان کودکتان لکه های سفید رنگ می‌بینید، یا در محل پوشک دلبندتان بثوراتی می‌بینید که از دو طرف متقارن است و به درمان معمول جواب نمی‌دهد، ممکن است کودکتان دچار برفک شده باشد. پزشک شما احتمالا یک داروی خوراکی برای دهان یا یک کرم ضد قارچ برای عفونت ناحیه پوشک تجویز می‌کند.
