نگاهی کلی
عمل جراحی آناستوموز ایلئوآنال (که معمولاً J-pouch نامیده می شود) به بیمار امکان دفع طبیعی، پس از برداشتن کل روده بزرگ (کولون و راست‌روده یا رکتوم) را می دهد.
عمل جی پاچ همچنین با عنوان جراحی آناستوموز پاچ ایلئومی به کانال آنال (IPAA) نیز شناخته می شود. با استفاده از این روش دیگر لزومی به باز ماندن دائمی شکم (استوما) برای عبور حرکات روده نمی باشد.
علت انجام جراحی آناستوموز ایلئوآنال
آناستوموز ایلئوآنال اغلب برای درمان کولیت اولسراتیو یا زخمی مزمن و یا مشکلات ارثی مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) که خطر بالای ابتلا به سرطان کولون و راست‌روده را دارند، انجام می شود.
در برخی موارد دیگر هم از این روش استفاده می شود مانند زمانی که داروهایی که برای درمان کولیت اولسراتیو مصرف می شوند، نتوانند شرایط بیماری را کنترل کنند یا در صورت شناسایی تغییرات پیش سرطانی یا سرطان کولون. همچنین گاهی هم برای درمان سرطان روده بزرگ و سرطان راست‌روده از این روش استفاده می شود.
خطرات جراحی آناستوموز ایلئوآنال
جراحی آناستوموز ایلئوآنال دارای خطرات و عوارضی از جمله انسداد ایلئوستومی، کم آبی و دهیدریشن، اسهال، باریک شدن ناحیه بین کیسه(پاچ) و مقعد (تنگی)، نارسایی پاچ و عفونت کیسه (pouchitis) می باشد.
عفونت کیسه یا پوچیتیس یکی از شایع‌ترین عوارض آناستوموز ایلئوآنال است. افزایش ریسک عفونت سبب افزایش مدت زمان وجود جی پاچ می شود.
عفونت کیسه می تواند علائمی شبیه به کولیت اولسراتیو داشته باشد از جمله اسهال، درد شکم و مفاصل، تب و کم آبی. در صورت بروز هر یک از این علائم با پزشک خود تماس بگیرید. در بیشتر موارد، پزشکان عفونت کیسه را با آنتی بیوتیک درمان می کنند. تعداد محدودی از افراد باید به طور روزانه برای درمان یا پیشگیری از عفونت دارو مصرف کنند.
در برخی موارد نادر، عفونت کیسه به درمان روزانه پاسخ نمی دهد و جراحان ممکن است مجبور به برداشتن کیسه و انجام ایلئوستومی شوند. برداشت کیسه فقط در درصد کمی از افراد دارای جی پاچ اتفاق می افتد.
غالباً در جراحی آناستوموز ایلئوآنال، کیسه به قسمت کوچکی از راست‌روده موسوم به کاف دوخته می شود. در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو، این قسمت از روده که باقی مانده نیز، ممکن است ملتهب شود که به آن کافیتیس (cuffitis) گفته می شود. دربیش‌تر افراد، این التهاب با دارو برطرف می شود.
آنچه باید انتظار داشته باشید
قبل از جراحی
یک پرستار قبل از عمل بهترین محل ایلئوستومی را مشخص خواهد کرد. عوامل مختلفی در انتخاب محل ایلئوستومی تأثیر می گذارد، از جمله محل چین‌های طبیعی پوست، عضلات شکم، زخم‌ها، ناف، خط کمر، استخوان لگن و آشکاربودن محل در حالت نشسته. انتخاب محل مناسب، مراقبت از ایلئوستومی را بعد از عمل را آسان‌تر می کند.
مواد غذایی و داروها
قبل از عمل جراحی، از پزشک خود در مورد مصرف کافئین، الکل، دخانیات یا سایر داروها سوال بپرسید. استفاده از هر یک از این محصولات قبل یا بعد از عمل جراحی ممکن است بر روند بهبودی تأثیر بگذارد.
در طول عمل جراحی
در صورت امکان جراحان این جراحی را با استفاده از روش‌های کم‌تر تهاجمی (لاپاروسکوپی) انجام می دهند. آن‌ها به طور معمول با ایجاد چند برش کوچک در شکم به جای باز کردن کامل شکم با برشی نسبتاً بزرگ (عمل جراحی باز) عمل را انجام می دهند، که از طریق آن برش‌های کوچک می توان ابزارهای جراحی و یک لوله باریک دارای یک دوربین در نوک خود می باشد (لاپاروسکوپ)، را وارد کرد.
در طی جراحی آناستوموز ایلئوآنال، جراح:
- کل کولون و راست‌روده را به استثنای عضلات (اسفنکتر) و مقعد را خارج می کند.
- یک کیسه به شکل حرف J از انتهای روده کوچک می سازد و آن را به مقعد وصل می کند.
- یک ناحیه از شکم را برای دفع مدفوع به صورت موقتی باز خواهد گذاشت.(ایلئوستومی)
بعد از گذشت حدود سه ماه پس بهبودی، یک جراحی دیگر برای بستن ایلئوستومی انجام خواهد شد و بیمار می تواند به طور عادی مدفوع خود را دفع کند.
بعد از عمل جراحی
بیمار مدت کوتاهی را در بیمارستان خواهد گذراند در این دوره نقاهت نحوه مراقبت از ایلئوستومی موقتی خود را می‌آموزد. ممکن است داروهای ضد درد یا آنتی بیوتیک نیز در این دوران استفاده شود.
به احتمال زیاد پزشک برای جلوگیری از کم آبی و از دست رفتن الکترولیت‌ها، نوشیدن مایعات زیاد مانند آب یا نوشیدنی‌های جایگزین‌کننده الکترولیت‌ها را توصیه می کند. برای حدود شش تا هشت هفته، بیمار باید از غذاهای خاصی مانند موادخوراکی زبر از جمله میوه و سبزیجات خام، دانه‌ها، آجیل و پاپ کورن خودداری کند. این غذاها می توانند باعث تحریک ناحیه مقعد شوند. اگر مدفوع بیمار آبکی است، خوردن برخی غذاها مانند پوره سیب، موز، برنج یا کره بادام زمینی ممکن است مفید باشد.
حدود چهار تا شش هفته پس از جراحی آناستوموز ایلئوآنال، از بلند کردن اجسام و انجام فعالیت‌های شدید خودداری شود. پس از آن، بیشتر فعالیت‌هایی که بیمار انتخاب می کند سرعت بهبودی را تسریع می بخشد. سطح و نوع تمرین به تمریناتی که قبل از عمل جراحی به راحتی انجام داده‌است، بستگی دارد.
نتیجه‌گیری
در اکثر افراد – کودکان و بزرگسالان به طور یکسان – کیفیت زندگی پس از انجام جراحی J-pouch بهبود می یابد. با این وجود، افراد بالای ۴۵ سال بیشتر دچار بی اختیاری می شوند و مجبورند شب‌ها تعداد دفعات بیش‌تری به دستشویی بروند. به طور متوسط، اکثر افرادی که عمل آناستوموز ایلئوآنال را انجام داده‌اند روزانه حدود شش بار و شب هنگام یک بار، احساس دفع می کنند. اکثر این افراد از کیفیت زندگی خوبی برخوردارند و حدود ۹۰ درصد از این افراد از نتیجه راضی هستند.
