آنژیوپلاستی و تعبیه استنت کاروتید روش‌هایی هستند که گرفتگی شریان‌ها را باز می‌کنند تا جریان خون به مغز بازگردد که اغلب برای معالجه یا جلوگیری از سکته مغزی انجام می‌شود.
شریانهای کاروتید در دو طرف گردن قرار دارند و شریانهای اصلی تأمین کننده خون به مغز هستند. این شریان‌ها ممکن است با رسوبات چربی (پلاک) که باعث کندی یا انسداد جریان خون به مغز می‌شوند مسدود شوند که به بیماری شریان کاروتید معروف است و می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
این روش شامل وارد کردن موقتی و باد کردن یک بادکنک کوچک در شریان بسته شده برای بزرگتر کردن ناحیه می‌باشد تا خون بتواند آزادانه به مغز جاری شود.
آنژیوپلاستی کاروتید اغلب با روش دیگری به نام تعبیه استنت ترکیب می‌شود. استنتینگ شامل قرار دادن یک کویل فلزی کوچک (استنت) در شریانِ گرفته شده است. استنت به باز شدن شریان کمک می‌کند و احتمال باریک شدن مجدد آن کاهش می‌یابد. آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری در مواقعی که امکان جراحی سنتی کاروتید (اندارترکتومی کاروتید) امکان پذیر نباشد یا بسیار خطرناک باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آنژیوپلاستی و تعبیه استنت کاروتید به چه منظور انجام می‌شود؟
این روش می‌تواند برای درمان یا پیشگیری از سکته انجام شود؛ در صورتی که:
- یک شریان کاروتید با انسداد ۷۰٪ یا بیشتر دارید، به ویژه اگر سکته مغزی یا علائم سکته مغزی داشته باشید و از نظر سلامتی به اندازه کافی خوب نیستید که تحت عمل جراحی قرار بگیرید. به عنوان مثال اگر بیماری قلبی یا ریوی شدیدی دارید یا روی تومورهای گردن پرتودرمانی انجام داده‌اید.
- قبلاً آندرترکتومی کاروتید داشته اید و بعد از عمل تنگی مجدد را تجربه می‌کنید. (رستنوزیس)
- دسترسی به محل باریک شدن یا تنگی (استنوزیس) با اندارترکتومی دشوار است.
در بعضی موارد، اندرترکتومی کاروتید ممکن است انتخاب بهتری نسبت به آنژیوپلاستی و استنت برای از بین بردن رسوبات چربی (پلاک) و گرفتگی شریان باشد. با پزشک خود درمورد روش بی‌خطر و مناسب شما صحبت کنید.
خطرات آنژیوپلاستی کاروتید و استنتینگ
بدر هر روش پزشکی، عوارضی ممکن است رخ دهد. در اینجا برخی از عوارض احتمالی آنژیوپلاستی و تعبیه استنت کاروتید وجود دارد:
- سکته مغزی یا سکته خفیف مغزی (حمله ایسکمیک گذرا یا TIA). در طی آنژیوپلاستی، لخته‌های خونی که ممکن است تشکیل شوند می‌توانند شل شوند و به مغز بروند. در این روش برای کاهش این خطر، رقیق کننده خون دریافت خواهید کرد.
در صورت جدا و آزاد شدن پلاک در عروق، نیز ممکن است سکته رخ دهد.
- تنگی مجدد شریان کاروتید (استنوزیس). اشکال عمده آنژیوپلاستی کاروتید این احتمال است که شریان طی چند ماه بعد از عمل دوباره باریک شود. استنت‌های مخصوص مواد دارویی برای کاهش خطر جراحی مجدد تولید شده است.
- لخته شدن خون. لخته های خون حتی در هفته‌ها یا چند ماه پس از آنژیوپلاستی هم می‌توانند در استنت ایجاد شوند. این لخته‌ها ممکن است باعث سکته مغزی یا مرگ شود. مصرف آسپیرین، کلوپیدوگرل و سایر داروها دقیقاً همانطور که تجویز می‌شود، اهمیت دارد تا احتمال ایجاد لخته در استنت کاهش یابد.
- خون ریزی. ممکن است در محل کشاله ران خود که در آن کاتترها قرار گرفته اند، خونریزی کنید که معمولاً باعث کبودی می‌شود، اما گاهی اوقات خونریزی جدی رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به انتقال خون یا اقدامات جراحی داشته باشد.
چگونه برای آنژیوپلاستی آماده شوید؟
قبل از انجام آنژیوپلاستی برنامه ریزی شده، پزشک سوابق پزشکی شما را بررسی کرده و معاینه جسمی را انجام می‌دهد. همچنین ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را داشته باشید:
- سونوگرافی. یک اسکنر از شریان کاروتید عبور می‌کند تا با استفاده از امواج صوتی شریان باریک شده و جریان خون به مغز، تصاویری ایجاد کند.
- آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA). این آزمایشات تصاویر بسیار مفصلی از رگ‌های خونی را با استفاده از امواج رادیویی فرکانس در یک میدان مغناطیسی یا با استفاده از اشعه X با مواد کنتراست ارائه می‌دهند.
- آنژیوگرافی کاروتید. در طی این تست، مواد کنتراست (قابل مشاهده در پرتوهای X) برای مشاهده بهتر و معاینه رگ‌های خونی به یک شریان تزریق می‌شود.
مواد غذایی و داروها
قبل از آنژیوپلاستی دستوراتی در مورد آنچه می‌توانید یا نمی‌توانید بخورید یا بنوشید دریافت خواهید کرد. اگر قبل از عمل در بیمارستان بمانید، آماده سازی شما ممکن است متفاوت باشد.
شب قبل از عمل
- در مورد تنظیم داروهای فعلی خود، دستورالعمل پزشک خود را دنبال کنید. پزشک ممکن است به شما دستور دهد که قبل از آنژیوپلاستی برخی از داروهای خاص را قطع کنید، به خصوص اگر داروهای خاصی از دیابت، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا رقیق کننده خون مصرف می‌کنید.
- داروهای تأیید شده را فقط با مقدار کمی آب مصرف کنید.
- تدارک همراه و برنامه ریزی برای برگشت به خانه. آنژیوپلاستی ممکن است نیاز به یک شب بستری در بیمارستان داشته باشد، و به دلیل اثرات طولانی مدت آرام بخش، شما نمی توانید روز بعد خود را به خانه برسانید.
در روش آنژیوپلاستی و تعبیه استنت کاروتید چه چیزی پیش رو است؟
آنژیوپلاستی کاروتید به عنوان یک روش غیر جراحی در نظر گرفته می‌شود. زیرا این عمل سبک تر از عمل جراحی است. بدن شما به جز یک سوراخ کوچک در رگ خونی در کشاله ران، باز نمی‌شود.
اکثر افراد نیازی به بیهوشی عمومی ندارند و در طول عمل بیدار می‌مانند. اما ممکن است برخی از افراد براساس بیهوشی و میزان خواب آلودگی بیدار نباشند. مایعات و داروهای آرامبخشی را از طریق کاتتر وریدی دریافت خواهید کرد.
قبل از عمل
- شما را به یک اتاق تصویربرداری با اشعه ایکس منتقل کرده و از شما خواسته می‌شود که روی تخت جراحی قرار بگیرد. سر خود را در یک منطقه به شکل فنجان استراحت می‌دهید تا به شما کمک کند در هنگام گرفتن عکس از شریان کاروتید راحت باشید .
- کشاله ران تراشیده شده و ضدعفونی می‌شود و یک برش استریل روی بدن قرار می گیرد.
- یک بی حس کننده موضعی به کشاله ران تزریق می‌شود تا منطقه را بی حس کند.
- پدهای الکترود کوچک روی سینه شما قرار می گیرد تا ضربان قلب و ریتم شما در طول عمل کنترل شود.
در طول عمل
هنگامی که شما احساس آرامش می کنید، پزشک یک شریان معمولاً شریان فمور در ناحیه کشاله ران را سوراخ می کند. در ادامه روش آنژیوپلاستی و استنتینگ توضیح داده می‌شود.
- یک لوله کوچک (غلاف) در شریان قرار می‌گیرد. سپس کاتتری با نوک بالونی از طریق لوله و تحت هدایت اشعه ایکس به محل تنگ شده شریان کاروتید وارد می‌شود. شما نمی توانید لوله را از طریق سرخرگ‌ها احساس کنید، زیرا قسمت داخلی شریان‌ها دارای انتهای عصبی نیستند.
- مواد کنتراست از طریق کاتتر به شریان کاروتید تزریق می‌شود. ماده کنتراست ممکن است باعث ایجاد احساس گرمای موقتی در یک طرف صورت شما شود. مواد کنتراست نمای مفصلی از عروق تنگ و جریان خون به مغز ارائه می‌دهد.
- یک فیلتر در شریان قرار می‌گیرد. این فیلتر که محافظت امبولیک نامیده می‌شود، بعد ازمنطقه باریک قرار گرفته است تا بتواند هر نوع بقایایی را که ممکن است در طول عمل از ناحیه تنگ شریان جدا شود، گیر بیندازد.
- نوک بادکنک به قسمت باریک پیچیده شده و باد می‌شود تا پلاک را فشار داده و رگ را متسع کند.
- ممکن است یک لوله مش فلزی کوچک (استنت) در رگ تازه باز شده قرار گیرد. استنت گسترده به جلوگیری از باریک شدن مجدد شریان کمک می‌کند. استنت ممکن است در پوشش دارویی باشد که به مرور زمان به آرامی آزاد می‌شود تا از ریستوز جلوگیری شود.
- فیلتر، غلاف، کاتتر و بادکنک برداشته می‌شود. برای جلوگیری از خونریزی، فشار کمی بر روی محل قرارگیری کاتتر اعمال می‌شود.
هنگامی که عمل انجام شد، شما هنوز در یک موقعیت ثابت قرار می‌گیرید و برای جلوگیری از خونریزی فشار به منطقه اعمال می‌شود. شما به طور کلی بخیه نخواهید داشت، اما برای پوشاندن محل برش کوچک از پانسمان استفاده می‌شود. سپس به بخش ریکاوری منتقل خواهید شد.
بعد از عمل
برای جلوگیری از خونریزی از محل قرارگیری کاتتر، باید حدود چند ساعت دراز بکشید. شما یا در منطقه ریکاوری یا در اتاق بیمارستان خواهید بود. بعد از عمل، ممکن است سونوگرافی شریان کاروتید انجام شود. بیشتر افراد طی ۲۴ ساعت بعد از عمل از بیمارستان مرخص می‌شوند.
محل سوند ممکن است برای چند روز صاف، متورم و کبود شود. ممکن است یک ناحیه کوچک تغییر رنگ یافته یا یک توده کوچک در ناحیه سوراخ وجود داشته باشد. احتمال دارد در صورت نیاز برای درد و ناراحتی داروهایی مثل استامینوفن تجویز شود که این داروها را در دوز توصیه شده مصرف کنید.
ممکن است لازم باشد از ۲۴ ساعت بعد از عمل از فعالیت شدید و بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید.
نتایج
برای اکثر افراد، آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری عروق کاروتید جریان خون را از طریق شریانی که قبلاً مسدود شده بود، افزایش داده و خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
در صورت بازگشت علائم و نشانه‌ها، مانند مشکل در راه رفتن یا صحبت کردن، بی حسی در یک طرف بدن یا سایر علائم مشابه مواردی که قبل از عمل داشتید، به دنبال مراقبت‌های فوری و اورژانسی باشید.
آنژیوپلاستی کاروتید و استنتینگ برای همه مناسب نیست. پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا درمورد شما مزایا از خطرات احتمالی بالاتر است یا خیر.
از آنجا که آنژیوپلاستی کاروتید جدیدتر از جراحی سنتی کاروتید است، نتایج طولانی مدت هنوز در دست بررسی است. با پزشک خود مشورت کنید که چه نتیجه‌ای را می‌توانید انتظار داشته باشید و بعد از عمل نیاز به چه نوع پیگیری دارید
تغییرات سبک زندگی به شما کمک می‌کند تا نتایج خوب خود را حفظ کنید:
- سیگار نکشید.
- سطح کلسترول و تری گلیسیرید خود را کاهش دهید.
- وزن سالم خود را حفظ کنید.
- بیماری‌های دیگر مانند دیابت و فشار خون را کنترل کنید.
- به طور منظم ورزش کنید.
