پیک فلومتری چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟ پیک فلومتری یک روش برای اندازه گیری حجم حداکثر ریه است. پیک فلومتر وسیله قابل حملی بوده و استفاده آسانی دارد. شما از یک قطعه در یک سر دستگاه که در دهان شما قرار می‌گیرد، به سرعت حجمی از هوا را خارج می‌کنید. پیک فلومتر این فشار هوا را برحسب لیتر در دقیقه محاسبه کرده و به شما یک نتیجه عددی تحویل می‌دهد. اگر شما به آسم مبتلا باشید، دکتر ممکن است برای بررسی تحت نظر داشتن بیماری از این تست استفاده کند.
انجام منظم پیک فلومتری در آسم می‌تواند در کنترل بیماری به شما کمک کند. زیرا تنگ شدن راه‌های هوایی را حتی پیش از شروع علائم تشخیص می‌دهد. درنتیجه به شما فرصت می‌دهد تا اقدامات لازم (مثل تنظیم دوز دارویی) را پیش از بدتر شدن علائم انجام دهید.
پیک فلومتری قابل استفاده در کودکان از سن ۵ سالگی و بزرگسالان است.
چرا پیک فلومتری انجام می‌دهیم؟
این تست امکان اندازه‌گیری تغییرات روزانه تنفس را به شما می‌دهد. انجام پیک فلومتری به شما کمک می‌کند تا:
- کنترل آسم خود را در طول زمان دنبال کنید.
- متوجه شوید درمان شما تا چه اندازه موثر بوده است.
- نشانه‌های عود بیماری را پیش از ظهور علائم ببینید.
- بدانید زمانی که نشانه‌های عود آسم را دارید، چه اقداماتی انجام دهید.
- تصمیم بگیرید چه زمانی با پزشک خود یا اورژانس تماس بگیرید.
چگونه برای انجام پیک فلومتری آماده شویم؟
با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن باشید نوع درست پیک فومتری را انجام می‌دهید. پیک فلومتر به صورت آزاد در داروخانه‌ها قابل خریداری است. انواع مختلفی از پیک فلومتر موجود است. اما اساس کار همه‌ی آن‌ها یکسان است. در همه‌ی آن‌ها شما باید در یک قطعه دهانی به شدت و با سرعت بدمید تا نتایج ثبت شود.
برای خواندن دقیق و درست نتایج مطمئن شوید پیک فلومتر تمیز بوده و در صورت نیاز کاملا شارژ است.
چگونه پیک فلومتری درست انجام دهیم؟
برای انجام صحیح پیک فلومتری کارهای زیر را به ترتیب انجام دهید:
- اگر قطعه دهانی به پیک فلومتر متصل نیست، آن را به درستی وصل کنید.
- اگر ممکن است بایستید.
- یک دم عمیق بگیرید تا ریه‌های شما کاملا پر شود.
- لب‌های خود را محکم در اطراف قطعه دهانی قرار دهید. با یک بازدم سریع و با بیشترین شدتی که می‌توانید در قطعه فوت کنید.
- آخرین عددی که علامت نشانه روی آن ثابت می‌شود را بخوانید. این نتیجه اندازه گیری حجم حداکثر ریه و پیک فلومتری شما است.
- مراحل قبلی را دو مرتبه دیگر تکرار کنید و نتیجه را یادداشت کنید. بیشترین عدد بین این سه را به عنوان نتیجه نهایی ثبت کنید.
برای انجام درست پیک فلومتری مطمئن شوید طرز استفاده صحیح از پیک فلومتر را می‌دانید. از پزشک یا یکی از اعضای کادر درمان بخواهید هنگام انجام این تست شما را تماشا کنند. همچنین مهم است پیک فلومتر خود را تمیز نگه دارید. دستورالعمل سازنده را دنبال کنید. اکثر پیک فلومترها نیاز دارند به صورت هفتگی با آب گرم و شوینده ملایم تمیز شوند.
انتظار چه چیزهایی را باید داشته باشیم؟
برای شروع دکتر شما می‌خواهد حدود اندازه پیک فلومتری شما را وقتی نشانه‌ای از آسم ندارید، بداند. شما باید برای مدت ۲ تا ۳ هفته به صورت روزانه مقدار پیک فلومتری خود را یادداشت کنید. بیشترین مقدار عددی در این بازه به عنوان “بهترین مقدار پیک فلومتری شخص شما” شناخته می‌شود. این عدد به عنوان معیاری برای برنامه کنترل بیماری آسم شما در نظر گرفته می‌شود.
چه زمانی پیک فلومتری را انجام دهیم؟
اگر آسم شما تحت کنترل است، شما ممکن است تنها زمانی که حس می‌کنید بیماری شما بدتر شده این تست را انجام دهید. اما اگر بیماری شما هنوز به خوبی تحت کنترل نیست، ممکن است روزانه بیش از یک بار پیک فلومتری را انجام دهید. با پزشک خود درباره‌ی تعداد دفعاتی که نیاز است این تست را انجام دهید، صحبت کنید.
علاوه بر انجام منظم پیک فلومتری ممکن است در شرایط زیر نیز نیاز باشد این تست را انجام دهید:
- علائم آسمی دارید که باعث شده شبانه از خواب بپرید.
- علائم شما در طول روز افزایش پیدا کرده است.
- به سرماخوردگی، آنفولانزا یا هر بیماری دیگری مبتلا شده‌اید که روی تنفس شما تاثیر گذاشته است.
- نیاز دارید از داروهای سریع الاثر مثل اسپری تنفسی آلبوترول (albuterol) استفاده کنید (یک بار پیش از استفاده از دارو و یه بار ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از استفاده، تست را انجام دهید).
چگونه نتایج تست را دنبال کنیم؟
نتایج تست پیک فلومتری خود را یادداشت و ثبت کنید.
اگر پرونده پزشکی الکترونیکی دارید ممکن است بتوانید این اطلاعات را با موبایل یا کامپیوتر وارد پرونده خود کنید. این کار به شما امکان می‌دهد اطلاعات خود را با اعضای کادر درمان و اعضای خانواده خود به اشتراک بگذارید. برخی از انواع پیک فلومترها این اطلاعات را به صورت اتوماتیک ثبت می‌کنند.
چگونه نتایج پیک فلومتری را ارزیابی کنیم؟
زمانی که شما و دکترتان محدوده پیک فلومتری را ثبت کردید، باید از یک سری کدهای رنگی براساس علائم و نتیجه تست خود استفاده کنید. این سیستم به شما می‌گوید در هر سطحی چه کاری انجام دهید:
سیستم بر مبنای رنگ‌های سبز، زرد و قرمز:
دکتر از “بهترین مقدار پیک فلومتری شخص شما” برای تعیین محدوده استفاده می‌کند. هر محدوده با نتیجه تست پیک فلومتری و علائم شما مشخص می‌شود. کدهای رنگی برای هر محدوده به ترتیب شدت یافتن علائم تغییر می‌کنند:
محدوده سبز: پایداری وضعیت
- نتیجه تست پیک فلومتری شما بین ۸۰ تا ۱۰۰% بهترین مقدار شما است (معیاری برای تشخیص تحت کنترل بودن آسم).
- شما احتمالا هیچ نشانه و علامتی از آسم ندارید.
- داروهای پیشگیری از آسم خود را طبق معمول مصرف کنید.
- اگر پیوسته در محدوده سبز بمانید، پزشک شما ممکن است داروهای کنترل آسم شما را کاهش دهد.
محدوده زرد: احتیاط
- نتیجه تست پیک فلومتری شما بین ۵۰ تا ۸۰% بهترین مقدار شما است (معیاری برای تشخیص بدتر شدن آسم).
- شما ممکن است علائم و نشانه‌هایی مثل سرفه، خس خس کردن یا فشار روی قفسه سینه داشته باشید. مقدار نتیجه تست شما ممکن است پیش از شروع علائم کاهش یابد.
- ممکن است مجبور شوید مقدار داروهای آسم خود را زیاد کرده یا نوع آن‌ها را عوض کنید.
محدوده قرمز: خطر
- نتیجه تست پیک فلومتری شما کمتر از ۵۰% بهترین مقدار شما است (معیاری برای اورژانسی شدن شرایط).
- شما ممکن است علائمی مثل سرفه، خس خس کردن و تنگی نفس شدید داشته باشید. هرکاری انجام می‌دهید را متوقف کنید. سپس از از داروهای بازکننده مجاری هوایی یا سایر داروهای مورد نیاز استفاده کنید.
- برنامه درمانی آسم به شما کمک می‌کند تصمیم بگیرید با دکتر خود تماس بگیرید، یک کورتیکواستروئید خوراکی مصرف کنید یا به دنبال کمک‌های اورژانسی باشید.
پیک فلومتری فقط یکی از راه‌های کنترل بیماری آسم است
اندازه گیری حجم حداکثر ریه می‌تواند راه موثری برای کنترل آسم شما باشد. اما نیاز است کارهای دیگری نیز انجام شود:
- استفاده از یک برنامه درمانی: برنامه درمانی راهی ساده اما مهم در کنترل آسم است. برنامه به شما کمک می‌کند نوع، دوز و زمان مصرف داروهای خود را برحسب تعیین محدوده، مشخص کنید.
- ملاقات با پزشک: حتی اگر آسم شما تحت کنترل است، با یک برنامه منظم به دکتر خود مراجعه کنید. علائم آسم با گذر زمان تغییر می‌کند؛ یعنی برنامه درمانی شما نیز ممکن است به تغییر نیاز داشته باشد.
- دوری از محرک‌ها: به عواملی که ممکن است علائم آسم شما تحریک یا بدتر کند توجه کنید. سعی کنید از این عوامل دوری کنید.
- انتخاب‌های سالم: قدم‌هایی در راستای زندگی سالم می‌تواند تغییر بزرگی در کاهش علائم آسم شما ایجاد کند. کارهایی مثل: حفظ وزن مناسب، ورزش منظم و سیگار نکشیدن.
