پولیپ روده بزرگ یک توده کوچک متشکل از سلول‌هاست که در پوشش داخلی روده بزرگ ایجاد میشود. بیشتر این پولیپ‌ها بی ضرر هستند. اما ممکن است با گذشت زمان، این پولیپ‌ها به سرطان کولون منجر شوند. که در مراحل آخر بسیار کشنده است.
پولیپ کولون در هر فردی ممکن است ایجاد شود. چنانچه سن شما بالای ۵۰ است، اضافه وزن دارید، سیگار میکشید، یا سابقه پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولون در خانواده شما وجود دارد، ریسک ابتلای شما به پولیپ کولون زیاد است.
معمولا پولیپ کولون علائمی ندارد. داشتن غربالگری های منظم مانند کولونوسکوپی بسیار مهم است. زیرا اگر پولیپ کولون در مراحل اولیه تشخیص داده شود، خارج کردن ان بسیار امن و آسان خوهد بود. بهترین پیشگیری از پولیپ کولون، انجام غربالگری منظم است.
علائم پولیپ روده بزرگ
معمولا علامتی ندارد. ممکن است شما متوجه وجود پولیپ در روده بزرگ خود نشوید، تا زمانی که پزشک در طی معاینه روده شما آن را تشخیص دهد.
بعضی افراد علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- خونریزی مقعدی. این میتواند نشانه پولیپ یا سرطان روده یا شرایط دیگری مثل هموروئید و پارگی‌های کوچک در مقعد باشد.
- تغییر رنگ مدفوع. خون میتواند به صورت رگه‌های قرمز در مدفوع ظاهر شود یا رنگ مدفوع را به سیاه تغییر دهد. البته تغییر رنگ میتواند بخاطر مصرف دارو، غذا یا مکمل هم باشد.
- تغییر در وضعیت روده. یبوست یا اسهالی که بیش از یک هفته طول بکشد، احتمال وجود یک پولیپ بزرگ را ایجاد میکند. اما شرایط دیگری نیز میتواند باعث ایجاد اسهال و یبوست شود.
- درد. یک پولیپ بزرگ ممکن است تاحدی روده را مسدود کرده، باعث درد شکمی شود.
- آنمی فقر آهن. خونریزی از پولیپ ممکن است به آهستگی و مقدار کم در طول زمان باشد، به گونه ای که خون در مدفوع دیده نشود. خونریزی مزمن باعث میشود بدن آهن مورد نیاز برای ساخت ماده ای که در گلبول قرمز اکسیژن را حمل میکند، نداشته باشد. این کم خونی باعث خستگی و تنگی نفس میشود.
مراجعه به پزشک
اگر علائم زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکمی
- خون در مدفوع
- تغییرات در وضعیت دفع که بیش از یک هفته طول بکشد.
شما باید به طور منظم غربالگری شوید اگر:
- سن شما ۵۰ یا بالاتر است.
- دارای ریسک فاکتورهای ابتلا مانند سابقه ابتلا در خانواده هستید. بعضی افراد که دارای ریسک ابتلای خیلی بالا هستند باید غربالگری را پیش از ۵۰ سالگی شروع کنند.
علل پولیپ روده بزرگ
سلول‌های عادی به طور منظمی رشد و تکثیر پیدا می‌کنند. جهش در بعضی ژن‌های خاص سبب میشود که سلول به تقسیم شدن ادامه دهد، حتی در شرایطی که نیازی به سلول جدید نیست. در کولون و رکتوم، این رشد نامنظم سبب تشکیل پولیپ میشود. پولیپ ها در هر جایی از روده بزرگ ممکن است تشکیل شوند.
دو نوع اصلی پولیپ وجود دارد, نئوپلستیک و غیرنئوپلاستیک. پولیپ غیرنئوپلاستیک شامل پولیپ‌های هایپرپلاستیک، پولیپ‌های التهابی و هامارتوماتوز باشد. این نوع پولیپ‌ها به طور معمول سرطانی نمی‌شوند. پولیپ‌های نئوپلاستیک شامل آدنوما و انواع دندانه دار است. در کل هرچه پولیپ برگتر باشد_خصوصا پولیپ نئولاستیک_ احتمال سرطانی شدن آن بیشتر است.
پولیپ‌های التهابی ممکن است همراه با کولیت زخم شونده یا بیماری کرون همراه باشند. اگرچه خود پولیپ‌ها تهدید قابل توجهی نیستند، اما داشتن کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون روده بزرگ خطر کلی را برای ابتلا به سرطان روده افزایش می‌دهد.
پولیپ نئوپلاستیک شامل آدنوما و انواع دندانه دار است. بیشتر پولیپ‌های کولون از نوع آدنوما هستند. پولیپ‌های دندانه دار بسته به سایز و محل ممکن است سرطانی شوند.
ریسک فاکتور
- سن. ۵۰ یا بالاتر.
- بیماری‌های التهابی روده. مثل کولیت اولسراتیو و کرون.
- سابقه خانوداگی. اگر والدین، خواهر و برادر یا فرزند مبتلا دارید، ریسک ابتلای شما به پولیپ یا سرطان کولون نیز وجود دارد. البته در بعضی افراد ابتلا به صورت ارثی نیست.
- مصرف تنباکو و الکل.
- چاقی و کم تحرکی.
- نژاد. آفریقایی_آمریکایی در ریسک بالاتری برای ابتلا هستند.
- دیابت نوع ۲. درصورتی که به خوبی کنترل نشود.
بیماری‌های ارثی پولیپ
بعضی افراد ژن جهش یافته ای را به ارث می‌برند که سبب ایجاد پولیپ میشود. اگر شما یکی از این جهش‌های ژنتیکی را داشته باشید، نسبت به افراد عادی در ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان‌های کولورکتال هستید. غربالگری و تشخیص زود هنگام از جلوگیری رشد و پخش این بیماری جلوگیری میکند.
سندرم لینچ
که به آن سرطان غیرپولیپی ارثی کولورکتال نیز می‌گویند. روده افراد مبتلا به سندرم لینچ تمایل کمی برای ایجاد پولیپ دارند، اما همان پولیپ‌ها به سرعت میتوانند بدخیم شوند. سندرم لینچ شایع ترین فرم سرطان کولون ارثی است که ممکن است همراه با تشکیل تومور در پستان، معده، روده کوچک، مجاری ادراری و تخمدان‌ها باشد.
پولیپوزیس آدنوماتوز خانوادگی (FAP)
یک بیماری نادر که سبب ایجاد صدها و هزاران پولیپ در پوشش روده بزرگ از دوران نوجوانی میشود. اگر این پولیپ‌ها درمان نشوند، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ قبل از ۴۰ سالگی نزدیک ۱۰۰ درصد است. تست ژنتیک به تشخیص بیماری کمک میکند.
سندرم گاردنر
نوعی از FAP که سبب ایجاد پولیپ در روده بزرگ و روده کوچک میشود. همچنین ممکن است تومورهای غیر سرطانی در قسمت‌های دیگر بدن مثل پوست، استخوان وشکم دیده شود.
پولیپوزیس مرتبط با MHY یا بیماری MAP
وضعیتی مشابه FAP که بعلت جهش در ژن MHY ایجاد میشود. افراد مبتلا به MAP معمولا در سنین جوانی دچار پولیپ آدنوماتوز متعدد و سرطان کولون می‌شوند. تست ژنتیک به تعیین خطر ابتلا به MAP کمک میکند.
سندرم پوتز_جگرز
بیماری که با ایجاد کک و مک در سراسر بدن مثل لب، لثه و پا شروع میشود. سپس پولیپ‌های غیرسرطانی در سراسر روده ایجاد میشود. پولیپ‌ها ممکن است سرطانی شوند. بنابراین افراد مبتلا به این بیماری ریسک زیادی برای ابتلا به سرطان کولون را دارند.
سندرم پولیپوزیس دندانه دار
وضعیتی که سبب ایجاد پولیپ آدنوماتوز متععد دندانه دار در قسمت فوقانی کولون میشود. این پولیپ‌ها ممکن است بدخیم شوند.
عوارض
بعضی از پولیپ‌های کولون ممکن است سرطانی شوند. هرچه زودتر پولیپ‌ها برداشته شوند، احتمال سرطانی شدن آن‌ها کمتر است.
پیشگیری از پولیپ روده بزرگ
- عادت غذایی سالم داشته باشید. مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید و مقدار چربی مصرفی خود را کاهش دهید. مصرف الکل را محدود و دخانیات را ترک کنید. تحرک بدنی و وزن سالم و متعادل خود را حفظ کنید.
- درباره کلسیم و ویتامین دی مورد نیاز خود با پزشک مشورت کنید. مطالعات نشان داده است که مصرف کلسیم در جلوگیری از عود آدنوم روده بزرگ کمک میکند. اما مشخص نیست که آیا کلسیم اثر محافظتی در برابر سرطان روده بزرگ دارد یا خیر. مطالعات دیگر نشان داده است که ویتامین دی اثر محافظتی در برابر کنسر کولون دارد.
- اگر جزو افراد در معرض خطر هستید، بعضی گزینه ها را در نظر داشته باشید. اگر سابقه خانوادگی پولیپ روده بزرگ دارید، مشاوره ژنتیک را در نظر بگرید. اگر شما به یک اختلال ارثی که منجر به ایجاد پولیپ کولون میشود، دچار شده اید، از دوران جوانی باید به طور منظم کولونوسکوپی شوید.
تشخیص پولیپ کولون
تست‌های غربالگری نقش کلیدی در تشخیص پولیپ‌ها قبل از سرطانی شدن آن‌ها دارند. این تست‌ها کمک می‌کنند سرطان کولون در مراحل اولیه که احتمال درمان بالاست، تشخیص داده شوند.
- کولونوسکوپی. حساس ترین تست برای تشخیص پولیپ و سرطان کولون است. اگر حین کولونوسکوپی پولیپی مشاهده شود، پزشک ممکن است آن را کاملا خارج سازد یا قسمتی از آن را برای نمونه برداری (بیوپسی) بردارد.
- کولونوسکوپی مجازی(سی تی کولونوگرافی). یک آزمایش با تهاجم کم برای مشاهده کولون. این روش به همان اماده سازی روده هنگام کولونوسکوپی نیاز دارد.اگر پولیپی مشاهده شود، باید از کولونوسکوپی استفاده شود.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر. که در آن یک لوله باریک و سبک وارد رکتوم شما میشود تا رکتوم و یک سوم انتهایی کولون (سیگموئید) بررسی شود. اگر پولیپی پیدا شود، برای خارج کردن آن نیاز به کولونوسکوپی خواهد داشت.
- آزمایش مدفوع. برای بررسی وجود خون در مدفوع یا ارزیابی دی ان ای مدفوع استفاده میشود. اگر آزمایش مدفوع مثبت باشد، به کولونوسکوپی نیاز خواهد بود.
درمان پولیپ روده بزرگ
پزشک احتمالا همه پولیپ‌های مشاهده شده هنگام معاینه روده را خارج کند. وسیله‌های این کار شامل:
- برداشتن با پنس یا یک لوپ سیمی(پولیپکتومی). اگر پولیپ از ۰.۴ اینچ(حدود یک سانتی متر) بزرگتر باشد، مایعی زیر آن تزریق میشود تا پولیپ را از بافت اطراف آن جدا کند و بتوان آن را خارج کرد.
- جراحی کم تهاجمی. پولیپ‌هایی که خیلی بزرگند و یا نمی‌توان آن را به طور کامل و امنی هنگام غربالگری خارج کرد، با لاپاراسکوپی که شامل وارد کردن دستگاهی به نام لاپاراسکوپ به روده است، خارج می‌شوند.
- برداشتن روده بزرگ و راست روده. اگر شما بیماری ژنتیکی مانند FAP داشته باشید، به جراحی کامل پروکتوکولکتومی نیاز خواهید داشت.
احتمال بدخیم شدن بعضی از پولیپ ها بیشتر از بقیه است. پزشک پاتولوژیست بافت پولیپ را برای مشاهده احتمال سرطانی بودن آن زیر میکروسکوپ بررسی میکند.
مراقبت‌های بعدی
اگر شما پولیپ آدنوماتوز یا پولیپ دندانه دار دارید، ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان کولون دارید. سطح ریسک به سایز، تعداد و ماهیت پولیپ آدنوماتوز بستگی دارد.
برای پولیپ به غربالگری متعدد و منظم نیاز دارید. پزشک شما احتمالا کولونوسکوپی را توصیه میکند:
- هر ده تا پنج سال اگر یک یا دو ادنوم کوچک داشته باشید.
- هر سه سال اگر بیش از دو آدنوم داشته باشید، سایز آدنوم ۰.۴ اینچ یا بیشتر باشد، یا آدنوم خاصی باشد.
- در مدت سه سال اگر بیش از ۱۰ آدنوم داشته باشید.
- در ۶ ماه اگر یک آدنوم خیلی بزرگ یا آدنومی دارید که باید به صورت قطعه قطعه خارج شود.
مهم است قبل از کولونوسکوپی روده بزرگ خود را کاملا آماده کنید. اگر مدفوع در روده بماند و مانع دید پزشک به دیواره روده شود، زودتر از آنچه در دستورالعمل آمده به کولونوسکوپی بعدی نیاز خواهید داشت.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
شما به پزشک متخصص گاستروانترولوژیست ارجاع داده می‌شوید.
- از محدودیت‌های قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشید. مثل نخوردن غذاهای جامد
- همه علائم خود را یادداشت کنید. حتی آن هایی که بنظر بی ربط هستند.
- از همه داروها، مکمل ها و ویتامین‌های مصرفی خود لیست تهیه کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی مانند هرگونه تغییر در سبک زندگی یا استرس خود را یادداشت کنید.
- با یکی از اعضای خانواده به پزشک مراجعه کرده و سوالات خود را از پزشک بپرسید.
پرسش شما از پزشک
- علت ایجاد علائم من چیست؟
- به چه آزمایش‌هایی نیاز دارم؟ چه آمادگی قبل از این ازمایش ها باید داشته باشم؟
- چه درمان‌هایی در دسترس است؟
- آیا ممکن است مبتلا به بیماری ژنتیکی باشم که منجر به ایجاد پولیپ شده است؟
- احتمال بدخیم شدن پولیپ چقدر است؟
- آیا باید غذای خاصی را مصرف یا محدود کنم؟
- من بیماری دیگری نیز دارم. چگونه این ها را با هم مدیریت کنم؟
پرسش پزشک از شما
- اولین علامت شما کی ایجاد شد و شدت آن چقدر است؟
- علائم شما ادامه دار است یا مقطعی؟
- آیا کسی از اعضای خانواده سابقه پولیپ یا کنسر کولون دارد؟
- ایا کسی از اعضای خانواده سابقه ابتلا به کنسر دستگاه گوارش، رحم، تخمدان یا مثانه را دارد؟
- میزان مصرف الکل و سیگار شما چقدر است؟
