نعوظ فرآیندی است که اغلب در نتیجه تحریکات روانی یا فیزیکی جسمی ایجاد میشود. بله اغلب! در موارد نادری ممکن است فرد بدون هیچ فاکتور تحریک کننده‌ای دچار نعوظ شود که میتواند به مدت طولانی باقی بماند و حتی دردناک باشد. پریاپیسم به نعوظ طولانی مدت آلت تناسلی مردانه گفته میشود. نعوظ دائم بیشتر از چند ساعت طول میکشد و در اثر تحریک جنسی ایجاد نمی‌شود. پریاپیسم معمولاً دردناک است. اگرچه پریاپیسم به طور کلی بیماری غیرشایعی محسوب میشود، اما به طور معمول در گروه‌های خاصی مانند افراد مبتلا به کم خونی سلول داسی رخ می‌دهد. برای جلوگیری از آسیب بافتی که میتواند باعث ناتوانایی فرد در ایجاد یا حفظ نعوظ شود، نیاز است تا درمان پریاپیسم به موقع انجام شود. پریاپیسم معمولاً مردان ۳۰ ساله و مسن‌تر ایجاد میشود. در این مقاله به بررسی بیشتر اختلال پریاپیسم خواهیم پرداخت.
علائم پریاپیسم
علائم پریاپیسم بسته به نوع پریاپیسم متفاوت است. دو نوع اصلی پریاپیسم پریاپیسم ایسکمیک و غیر ایسکمیک هستند.
پریاپیسم ایسکمیک
پریاپیسم ایسکمیک که به آن پریاپیسم کم جریان نیز گفته میشود، نتیجه عدم توانایی خارج شدن خون از آلت تناسلی است که نوع رایج‌تر پریاپیسم در مردان محسوب میشود. علائم و نشانه‌های نعوظ طولانی مدت عبارتند از:
- نعوظی که بیش از چهار ساعت طول میکشد یا ارتباطی با برانگیختگی یا تحریک جنسی ندارد
- ساقه آلت تناسلی سفت و محکم و نوک آلت نرم است
- درد پیشرونده آلت تناسلی مرد را فرا می‌گیرد
پریاپیسم مکرر یا تکرار شوند، نوعی پریاپیسم ایسکمیک ناشایع است. این بیماری بیشتر در مردان مبتلا به اختلال ارثی به نام کم خونی سلول داسی شکل دیده میشود. گلبولهای قرمز داسی شکل می‌توانند رگ‌های خونی آلت تناسلی را مسدود کنند. پریاپیسم مکرر به صورت دوره‌های مکرر نعوظ طولانی توصیف میشود و اغلب دوره‌هایی از پریاپیسم ایسکمیک را نیز شامل میشود. در برخی موارد، این بیماری با نعوظ ناخواسته و دردناک کوتاه مدت آغاز شده و ممکن است با گذشت زمان به صورت نعوظهای مکرر و طولانی‌تر تبدیل شود.
پریاپیسم غیر ایسکمیک
پریاپیسم غیر ایسکمیک، که به آن پریاپیسم جریان بالا نیز گفته میشود، هنگامی اتفاق می‌افتد که جریان خون آلت تناسلی به طور مناسب تنظیم نشود. پریاپیسم غیر ایسکمیک معمولاً درد کمتری نسبت به پریاپیسم ایسکمیک دارد. علائم و نشانه‌ها این نوع از نعوظ طولانی مدت عبارتند از:
- نعوظی که بیش از چهار ساعت طول میکشد یا ارتباطی با علاقه یا تحریک جنسی ندارد
- تنه آلت تناسلی مرد به حالت تحریک شده درآمده اما کاملاً سفت و محکم نیست
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر نعوظ بیش از چهار ساعت طول بکشد، فرد به مراقبت‌های اورژانسی نیاز دارد. پزشک اورژانس نوع میتواند نوع پریاپیسم د رمردان را مشخص کند. تشخیص نوع نعوظ دائم ضروری است زیرا درمان هر یک از انواع آن متفاوت است و درمان پریاپیسم ایسکمیک باید در اسرع وقت انجام شود.
اگر نعوظهای مکرر، مداوم و دردناکی را تجربه می‌کنید که خود به خود برطرف می‌شوند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برای جلوگیری از بروز دوره‌های دیگری از نعوظ دردناک، ممکن است فرد به درمان نیاز داشته باشد.
علت پریاپیسم
نعوظ معمولاً تنها در پاسخ به تحریکات جسمی یا روانی رخ می‌دهد. این تحریک باعث شل شدن دسته خاصی ازعضلات صاف و افزایش جریان خون در بافت‌های اسفنجی آلت تناسلی میشود. در نتیجه، آلت تناسلی مردانه پر از خون، دچار نعوظ میشود. پس از پایان تحریک، خون بازگشته و آلت تناسلی به حالت غیر سفت و شل قبلی خود باز می‌گردد.
نعوظ طولانی مدت هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از این سیستم یعنی خون، رگ‌های خونی، عضلات صاف یا اعصاب جریان خون طبیعی را تغییر داده و نعوظ ادامه یابد. علت اصلی پریاپیسم اغلب قابل تعیین نیست، اما فاکتورهای مختلفی ممکن است در این اختلال نقش داشته باشند.
اختلالات خونی
اختلالات خونی ممکن است باعث نعوظ طولانی مدت و دردناک، معمولاً از نوع ایسکمیک شوند. در این حالت، خون قادر به خارج شدن از آلت تناسلی مردانه نمی‌باشد. این اختلالات عبارتند از:
- آنمی داسی شکل
- سرطان خون
- سایر نارسایی‌های خونی؛ مانند تالاسمی، مولتیپل میلوما و موارد دیگر
شایع‌ترین تشخیص در کودکان کم خونی داسی شکل است.
داروهای تجویز شده
نعوظ دائمی معمولاً از نوع ایسکمیک، یکی از عوارض جانبی احتمالی داروها است، از جمله:
- داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ مستقیماً به آلت تناسلی تزریق می‌شوند؛ مانند آلپروستادیل (alprostadil)، پاپاورین (papaverine)، فنتولامین (phentolamine) و داروهای دیگر
- داروهای ضد افسردگی، مانند فلوکستین (fluoxetine) با نام تجاری پروزاک (Prozac) ، بوپروپیون (bupropion) با نام تجاری ولبوترین (Wellbutrin) و سرترالین (sertraline)
- مسدود کننده‌های گیرنده‌های آلفا از جمله پرازوسین (prazosin)، ترازوسین (terazosin)، دوکسازوسین (doxazosin) و تامسولوسین (tamsulosin)
- داروهایی که برای درمان اضطراب یا اختلالات روان پریشی استفاده می‌شوند؛ مانند هیدروکسی زین (hydroxyzine)، ریسپریدون (risperidone) با نام تجاری ریسپردال (Risperdal)، اولانزاپین (olanzapine) با نام تجاری زیپرکسا (Zyprexa)، لیتیوم، کلوزاپین (clozapine)، کلرپرومازین (chlorpromazine) و تیوریدازین (thioridazine)
- داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین (کومادین) و هپارین
- هورمون‌هایی مانند تستوسترون یا هورمون آزاد کننده گنادوتروپین
- داروهایی که برای درمان اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) استفاده میشود، مانند آتوموکستین (atomoxetine) با نام تجاری استراترا (Strattera)
مصرف الکل و مواد مخدر
الکل، ماری جوانا، کوکائین و سوءمصرف سایر مواد مخدر غیرقانونی میتواند باعث پریاپیسم به ویژه از نوع ایسکمیک شود.
آسیب
یک علت شایع پریاپیسم غیر ایسکمیک یعنی نعوظ مداوم ناشی از جریان خون بیش از حد به آلت تناسلی، ضربه یا آسیب به آلت تناسلی، لگن، پرینه یا مقعد فرد است.
سایر عوامل
سایر دلایل پریاپیسم عبارتند از:
- نیش عنکبوت، عقرب گزیدگی یا سایر عفونت‌های سمی
- اختلالات متابولیکی از جمله نقرس یا آمیلوئیدوز
- اختلالات نوروژنیک، مانند آسیب نخاعی یا سیفلیس
- سرطان‌های مربوط به آلت تناسلی مردانه
عوارض پریاپیسم
پریاپیسم ایسکمیک میتواند عوارض جدی را ایجاد کند. خون محبوس شده در آلت تناسلی اکسیژن کافی ندارد. وقتی نعوظ بیش از حد طولانی شود، این خون کم اکسیژن میتواند باعث آسیب یا از بین رفتن بافت‌های آلت تناسلی شود. در نتیجه، پریاپیسم درمان نشده میتواند در ادامه باعث اختلال نعوظ شود.
روش‌های پیشگیری
اگر فردی از پریاپیسم مکرر رنج می‌برد، برای جلوگیری از بروز دوباره آن ممکن است پزشک موارد زیر را توصیه کند:
- درمان بیماری زمینه‌ای مانند کم خونی داسی شکل که میتواند باعث پریاپیسم شود
- استفاده از فنیل افرین خوراکی یا تزریقی
- استفاده از داروهای مسدود کننده هورمون که تنها در مردان بزرگسال قابل استفاده است
- استفاده از داروهای خوراکی که برای کنترل اختلال نعوظ استفاده میشود
تشخیص نغوظ طولانی مدت
اگر نعوظ بیش از چهار ساعت طول بکشد، فرد به مراقبت‌های اورژانسی نیاز دارد. پزشک اورژانس نوع پریاپیسم را تشخیص داده و درمان پریاپیسم از نوع ایسکمیک را به سرعت آغاز می‌کند.
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی
برای تعیین نوع پریاپیسم، پزشک سوالاتی را مطرح کرده و دستگاه تناسلی، شکم، کشاله ران و پرینه را معاینه می‌کند. پزشک ممکن است بتواند بر این اساس تجربه درد بیمار و سفت بودن یا نبودن آلت تناسلی، نوع نعوظ طولانی مدت را تعیین کند. این معاینه همچنین ممکن است وجود تومور یا علائم آسیب را نیز نشان دهد.
آزمایشات تشخیصی
برای تعیین نوع پریاپیسم ممکن است نیاز به انجام تعدادی آزمایش تشخیصی باشد. با آزمایش‌های بیشتر ممکن است علت پریاپیسم مشخص شود. در شرایط اورژانسی، درمان پریاپیسم پیش از دریافت همه نتایج آزمایش آغاز میشود. آزمایش‌های تشخیصی انجام شده شامل موارد زیر هستند:
- اندازه گیری گازهای خونی. در این آزمایش، یک سوزن کوچک به آلت تناسلی وارد میشود تا نمونه خونی گرفته شود. اگر خون سیاه یا آبی باشد، خون فاقد اکسیژن، به احتمال زیاد پریاپیسم از نوع ایسکمیک است. اگر خون قرمز روشن باشد، به احتمال زیاد نعوظ از نوع غیر ایسکمیک است. تست‌های آزمایشگاهی که برای اندازه گیری مقادیر خاصی از گازها در خون انجام می‌شوند نیز میتواند نوع پریاپیسم را تایید کند.
- آزمایش خون. آزمایش خون به منظور اندازه گیری تعداد گلبولهای قرمز و پلاکت آزمایش میشود. نتیجه تست ممکن است شواهدی از بیماری‌ها مانند کم خونی داسی شکل یا سایر اختلالات خونی یا سرطان‌های خاص را نشان دهد.
- سونوگرافی. ممکن است برای بیمار سونوگرافی داپلر درخواست شود. سونوگرافی داپلر نوعی روش تشخیصی غیرتهاجمی است که میتواند جریان خون رگ‌های خونی را با امواج صوتی با فرکانس بالا نشان دهد. از این آزمایش می‌توان برای اندازه گیری جریان خون آلت تناسلی مردانه و تشخیص پریاپیسم ایسکمیک از غیر ایسکمیک استفاده کرد. این معاینه همچنین ممکن است وجود آسیب یا ناهنجاری‌ای که علت اصلی پریاپیسم است را نیز نشان دهد.
- تست سم شناسی. پزشک ممکن است برای غربالگری فرد از نظر مصرف داروهایی که ممکن است علت پریاپیسم بیمار باشند، آزمایش ادرار درخواست کند.
درمان پریاپیسم
پریاپیسم ایسکمیک
پریاپیسم ایسکمیک شرایطی اضطراری تلقی میشود که نیاز به درمان فوری دارد. این درمان معمولاً با ترکیبی از روش‌های تخلیه خون آلت تناسلی و استفاده از داروها آغاز میشود.
روش‌های درمانی
با استفاده از یک سوزن و سرنگ کوچک خون اضافی آلت تناسلی تخلیه میشود. به عنوان بخشی از این پروسه، ممکن است آلت تناسلی نیز با یک محلول نمکی شسته شود. این روش درمانی معمولاً درد را تسکین داده، خون کم اکسیژن را خارج کرده و نعوظ را متوقف می‌کند. این درمان تا پایان نعوظ دردناک تکرار میشود.
دارو درمانی
برای درمان دارویی، یک داروی سمپاتومیمتیک، مانند فنیل افرین، به آلت تناسلی تزریق میشود. این دارو رگ‌های خونی مسئول خون رسانی آلت تناسلی را منقبض می‌کنند. این عمل باعث میشود که رگ‌های خونی که خون را از آلت تناسلی به خارج منتقل می‌کنند باز شده و جریان خون آن‌ها افزایش یابد. این روش درمانی نیز میتواند در صورت نیاز چندین بار تکرار شود. بیمار باید از نظر عوارض جانبی دارو مانند سردرد، سرگیجه و فشار خون بالا به خصوص در صورت سابقه فشار خون بالا یا بیماری قلبی تحت نظر قرار بگیرد.
روش‌های جراحی و درمان‌های دیگر
اگر سایر درمان‌ها موفقیت آمیز نباشند، ممکن است جراح برای تغییر مسیر جریان خون، انجام جراحی را پیشنهاد کند تا خون بتواند به طور طبیعی از آلت تناسلی حرکت کند.
در صورتی که بیمار مبتلا به آنمی سلول داسی شکل باشد، ممکن است درمان‌های بیشتر دریافت کند.
پریاپیسم غیر ایسکمیک
پریاپیسم غیر ایسکمیک اغلب بدون درمان از بین می‌رود. از آن جایی که خطر آسیب به آلت تناسلی مردانه وجود ندارد، ممکن است پزشک بیمار را تنها تحت نظر بگیرد. قرار دادن کیسه‌های یخ و فشار بر پرینه ممکن است برای پایان دادن به نعوظ کمک کننده باشد.
ممکن است در برخی موارد، برای تزریق موادی مانند ژل قابل جذب که موقتاً جریان خون آلت تناسلی را مسدود می‌کند، انجام جراحی لازم باشد. بدن در نهایت این مواد را جذب می‌کنند. همچنین ممکن است برای ترمیم عروق یا آسیب بافتی ناشی از صدمه و جراحت، انحام جراحی نیاز باشد.
آمادگی برای قرار ملاقات با پزشک
اگر نعوظ بیش از چهار ساعت طول بکشد، فرد به مراقبت‌های اورژانسی نیاز دارد. اگر فرد نعوظهای مکرر، مداوم و جزئی را تجربه می‌کند که خود به خود برطرف می‌شوند، در این شرایط نیز باید به پزشک مراجعه کند. برای جلوگیری از بروز اپیزودهای دیگر ممکن است بیمار به درمان نیاز داشته باشد. پزشک ممکن است بیمار را به متخصص ارولوژی یا آندرولوژی ارجاع دهد.
در ادامه به توضیح برخی از اطلاعاتی که میتواند به شما در آمادگی برای قرار ملاقات با پزشک کمک کند، اشاره شده است.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید
علائمی خود را یادداشت کنید؛ حتی مواردی که ممکن است نامرتبط به نظر برسند.
لیستی از تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید.
به منظور آمادگی برای قرار ملاقات با پزشک خود، لیستی از سوالات زیر را تهیه و با پزشک خود در مورد آن‌ها بحث کنید. از جمله سوالاتی که ممکن است بپرسید:
- چه چیزی باعث بروز این مشکل شده است؟
- انجام چه آزمایشاتی لازم باشد؟
- برای جلوگیری از بروز این مشکل در آینده چه کاری می‌توان انجام داد؟
- اگر دارودرمانی لازم باشد، آیا گزینه جایگزین دیگری وجود دارد؟
- آیا باید از فعالیت‌هایی مانند ورزش یا رابطه جنسی اجتناب شود؟ اگر چنین است، برای چه مدت؟
- پریاپیسم خطر ابتلا به اختلال نعوظ را افزایش می‌دهد؟
- آیا می‌توانید منابع مطالعاتی یا وب سایت‌هایی را مطالعه درباره پریاپیسم پیشنهاد دهید؟
علاوه بر سوالاتی برای پرسیدن از پزشک خود آماده کرده‌اید، اگر در ویزیت نیز سوالی برای شما پیش آمد، از پرسیدن آن ابایی نداشته باشید.
چه انتظاری از پزشک خواهدی داشت
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می‌پرسد. با آمادگی برای پاسخ دادن به این سوالات می‌توانید زمان بیشتری از زمان ویزیت خود را برای بررسی نکات دیگری که می‌خواهدی اختصاص دهید. پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:
- علائم شما از چه زمانی آغاز شد؟
- نعوظ یا دوره‌های نعوظ چه مدت طول میکشد؟
- آیا تجربه نعوظ دردناک را داشته‌اید؟
- آیا از ناحیه تناسلی یا کشاله ران خود آسیب دیده‌اید؟
- آیا نعوظ پس از مصرف ماده خاصی مانند الکل، ماری جوانا، کوکائین یا سایر مواد مخدر رخ داده است؟
پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین علت بروز پریاپیسم درخواست کند.
در این مدت چه کاری می‌توانید انجام دهید
بدون مشورت با پزشک مصرف داروهای تجویز شده را قطع نکنید.
