اوریون چیست؟ اوریون یک عفونت ویروسی است که ابتدا غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این غدد تولیدکننده‌ی بزاق هستند و در کنار گوش‌های شما قرار دارند. اوریون باعث تورم در یک یا همه‌ی این غده‌ها می‌شود.
اوریون در ایالات متحده آمریکا شایع بود تا اینکه واکسن اوریون روی کار آمد. از آن زمان تعداد مبتلایان به این بیماری به شدت کاهش یافته است.
اما اوریون همچنان در آمریکا وجود دارد و تعداد مبتلایان به این بیماری در سال‌های اخیر رو به افزایش است. این شیوع و ابتلا معمولا بر روی افرادی که واکسینه نشده‌اند اثرگذار است. اوریون معمولا در جاهایی که تماس نزدیک وجود دارد (مثل مدارس و خوابگاه‌های دانشجویی) رخ می‌دهد.
عوارض اوریون خطرناک اما نادر هستند؛ مثل از دست دادن شنوایی. هیچ درمان مشخصی برای اوریون وجود ندارد.
علائم اوریون چیست؟
برخی از افرادی که به ویروس اوریون آلوده شده‌اند هیچ نشانه و علامتی نداشته یا علائم بسیار خفیف دارند. اما این علائم و نشانه‌ها پیشرفت کرده و معمولا ۲ تا ۳ هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، ظاهر می‌شوند.
علامت اولیه اوریون تورم غدد بزاقی است که باعث می‌شود گونه‌ها به سمت بیرون پف کنند. علائم و نشانه‌های دیگر ممکن است شامل:
- درد در غدد بزاقی متورم در یک یا هر دو طرف صورت
- درد در هنگام جویدن و قورت دادن
- تب
- سردرد
- دردهای عضلانی
- ضعف و خستگی
- کاهش اشتها
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شما یا کودکتان نشانه‌ها و علائم اوریون را دارید، به پزشک مراجعه کنید. اوریون تا حدودا ۹ روز پس از ظهور علائم بسیار واگیردار است. پیش از رفتن به مطب دکتر به آن‌جا اطلاع دهید که ممکن است به اوریون مبتلا باشید. ممکن است کارهایی برای جلوگیری از پخش ویروس به افراد حاضر در سالن انتظار صورت بگیرد.
در این زمان:
- تا جای ممکن استراحت کنید.
- سعی کنید علائم خود را با کمپرس سرد و مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن (ibuprofen) و استامینوفن (acetaminophen) کاهش دهید.
اوریون امروزه رایج نیست؛ پس ممکن است عامل دیگری علائم شما را ایجاد کرده باشد. غدد بزاقی متورم و تب ممکن است نشانه‌ی موارد زیر نیز باشند:
- انسداد غدد بزاقی
- عفونت‌های ویروسی دیگر
دلایل ایجاد اوریون چیست؟
اوریون یک عفونت ویروسی است که به راحتی از طریق بزاق آلوده و فرد به فرد انتقال می‌یابد. اگر شما ایمن نباشید، با تنفس قطرات بزاق یک فرد آلوده (در اثر سرفه یا عطسه) به این ویروس مبتلا می‌شوید. همچنین ممکن است با استفاده مشترک از وسایل فرد آلوده نیز به این بیماری مبتلا شوید.
عوارض اوریون چیست؟
عوارض اوریون نادر است؛ اما برخی از آن‌ها جدی هستند.
بیشتر عوارض اوریون شامل التهاب و تورم در برخی از اعضای بدن است؛ مثل:
- بیضه‌ها: این حالت به نام ارکیتیس شناخته شده و موجب تورم یک یا هر دو بیضه در مردان بالغ می‌شود. ارکیتیس (ارکیت) دردناک است؛ اما به ندرت باعث عقیمی هم می‌شود.
- مغز: عفونت‌های ویروسی مثل اوریون می‌توانند موجب التهاب در مغز (انسفالیت) هم شوند. انسفالیت می‌تواند موجب مشکلات عصبی شود و زندگی را به خطر بیندازد.
- غشا و مایع اطراف مغز و نخاع: این حالت به مننژیت هم شناخته شده است. اگر ویروس اوریون از طریق جریان خون به سیستم عصبی مرکزی منتقل شود، می‌توانند مننژیت ایجاد کند.
- پانکراس: علائم و نشانه‌های این حالت به پانکراتیت معروف است. این علائم شامل درد در بالای شکم، تهوع و استفراغ هستند.
سایر عوارض اوریون شامل:
- از دست دادن شنوایی: ناشنوایی در یک یا هر دو گوش می‌تواند ایجاد شود. اگرچه این اتفاق نادر است اما این ناشنوایی گاهی اوقات دائمی می‌شود.
- مشکلات قلبی: اوریون به ندرت با ضربان قلب غیرعادی و بیماری‌های عضله‌ی قلبی همراه است.
- سقط جنین: ابتلا به اوریون در هنگام بارداری (به ویژه در اوایل آن) ممکن است به سقط جنین منجر شود.
چگونه از ابتلا به اوریون جلوگیری کنیم؟
بهترین راه جلوگیری از اوریون واکسینه شدن علیه آن است. اکثر مردم زمانی که به طور کامل واکسینه شوند، در برابر اوریون ایمنی پیدا می‌کنند.
واکسن اوریون معمولا در قالب واکسن سه‌گانه (MMR) یا همان سرخک، اوریون و سرخجه تزریق می‌شود. این واکسن شامل ایمن‌ترین و موثرترین شکل هرکدام از واکسن‌ها است. تزریق ۲ دوز از واکسن سه‌گانه پیش از ورود کودکان به مدرسه توصیه می‌شود. این واکسن‌ها هنگامی که کودک در سنین زیر است باید تزریق شود:
- بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی
- بین ۴ تا ۶ سالگی
دانشجویان، مسافران بین‌المللی و کادر درمان تشویق می‌شوند تا حتما واکسن سه‌گانه را دریافت کنند. تزریق یک دوز به تنهایی برای پیشگیری از اوریون کاملا موثر نیست.
تزریق دوز سوم واکسن به طور معمول توصیه نمی‌شود. اما اگر شما در معرض خطر باشید، دکتر شما ممکن است تزریق دوز سوم را توصیه کند. یک مطالعه اخیر در مورد شیوع اوریون در خوابگاه‌های دانشجویی نشان داده دانشجویانی که دوز سوم واکسن را هم دریافت کرده‌اند، ریسک ابتلای کمتری به بیماری دارند.
کسانی که به واکسن سه‌گانه نیاز ندارند
شما به تزریق واکسن نیاز ندارید اگر:
- ۲ دوز واکسن سه‌گانه بعد از دوازده ماهگی دریافت کرده باشند.
- ۱ دوز واکسن سه‌گانه بعد از دوازده ماهگی دریافت کردید و کودک یا بزرگسالی هستید که خیلی در معرض اوریون و و سرخک نیستید.
- تست‌های خونی داده‌اید که ایمنی شما به سرخک، سرخجه و اوریون را ثابت می‌کند.
- پیش از سال ۱۹۵۷ میلادی به دنیا آمده‌اید (بیشتر افراد در این گروه سنی احتمالا به طور طبیعی به این ویروس مبتلا شده و ایمنی پیدا کرده‌اند).
همچنین تزریق واکسن به افراد زیر پیشنهاد نمی‌شود:
- افرادی که واکنش‌های آلرژیک مرگ‌بار به آنتی بیوتیک نئومایسین (neomycin) یا مواد تشکیل‌دهنده واکسن سه‌گانه دارند.
- خانم‌های حامله یا خانم‌هایی که در ۴ هفته آینده قصد بارداری دارند.
- افرادی که سیستم ایمنی در معرض خطر دارند.
کسانی که باید واکسن سه‌گانه دریافت کنند
اگر شما جزو افرادی که گفته شد نیستید و یا شامل موارد زیر هستید باید واکسن سه‌گانه را دریافت کنید:
- خانم غیرباردار و در سن باروری هستید
- در دانشگاه یا مراکز دیگر مشغول به تحصیل هستید.
- در بیمارستان، مراکز درمانی، مراکز نگهداری کودکان و مدارس کار می‌کنید.
- می‌خواهید به سفر دریایی بروید.
کسانی که باید منتظر بمانند و بعد واکسن را دریافت کنند
در نظر داشته باشید اگر:
- معمولی یا شدید بیمار هستید؛ صبر کنید تا بهبود پیدا کنید.
- باردار هستید؛ صبر کنید تا زایمان کنید.
کسانی که باید با پزشک خود مشورت کنند
پیش از تزریق واکسن اوریون، در صورت داشتن علائم زیر با پزشک خود مشورت کنید:
- تب
- اختلال خونی
- داشتن یک بیماری که سیستم ایمنی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ مثل ایدز/HIV
- داروهایی مصرف می‌کنید که سیستم ایمنی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ مثل استروئیدها
- در طی ۴ هفته‌ی گذشته واکسن دیگری دریافت کرده‌اید.
عوارض جانبی واکسن:
واکسن سه‌گانه بسیار ایمن و موثر است. تزریق واکسن سه‌گانه بسیار ایمن‌تر از ابتلا به اوریون است.
بیشتر مردم هیچ عارضه‌ی جانبی پس از تزریق واکسن ندارند. برخی افراد به مدت کوتاه تب خفیف، راش و یا درد مفاصل را تجربه می‌کنند.
به ندرت در کودکانی که واکسن سه‌گانه دریافت می‌کنند، تشنج ناشی از تب دیده می‌شود. اما این تشنج‌ها هیج عارضه‌ی طولانی مدتی ایجاد نمی‌کنند.
گزارشات بسیاری توسط مراکز و انجمن‌های علمی دریافت و ثابت شده بین واکسن سه‌گانه و اوتیسم رابطه‌ای وجود ندارد.
تشخیص اوریون چگونه است؟
اگر شما یا کودکتان نشانه‌ها و علائم اوریون داشته باشید، دکتر شما احتمالا:
- می‌پرسد آیا شما یا کودکتان علیه اوریون واکسینه شده‌اید؟ و آیا ممکن است در معرض این ویروس قرار گرفته باشید؟
- درخواست آزمایش خون می‌کند تا وجود شواهدی از ویروس اوریون را بررسی کند.
درمان اوریون چیست؟
اوریون در اثر یک ویروس ایجاد می‌شود؛ پس آنتی بیوتیک‌ها بر آن موثر نیستند. اکثر مواقع و در موارد غیرپیچیده، اوریون در کودکان و بزرگسالان پس از چند هفته بهبود می‌یابد.
بیماری در افراد مبتلا به اوریون معمولا دیگر واگیر ندارد. آن‌ها می‌توانند به طور ایمن حدودا ۵ روز پس از ظاهر شدن علائم به مدرسه یا سرکار خود بازگردند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی:
استراحت بهترین درمان است. دکتر شما کار کمی برای تسریع بهبودی شما می‌تواند انجام دهد. اما شما می‌توانید کارهایی انجام دهید تا درد و ناراحتی خود را کم کرده و جلوی بیمار شدن دیگران را نیز بگیرید. سعی کنید:
- خود یا کودکتان را قرنطینه کنید تا جلوی انتقال بیماری به دیگران را بگیرید. فرد مبتلا به اوریون ممکن است تا ۵ روز پس از ظهور علائم ناقل این بیماری باشد.
- از داروهای ضددرد مثل استامینوفن (acetaminophen) و یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن (ibuprofen) برای کاهش علائم خود استفاده کنید.
- از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش درد غده‌های متورم استفاده کنید.
- از محافظ‌های ورزشی (athletic supporter) و کمپرس سرد برای کاهش درد بیضه‌ها استفاده کنید.
- از غذاهایی که جویدن زیادی نیاز دارند دوری کنید. به جای آن از سوپ‌های رقیق و غذاهای نرم (مثل پوره سیب‌زمینی) استفاده کنید.
- از موادغذایی ترش مثل مرکبات و آبمیوه‌های آن‌ها دوری کنید؛ زیرا ترشح بزاق را تحریک می‌کنند.
- مایعات زیاد مصرف کنید.
در صورت وقوع اوریون در کودکان، مراقب عوارض آن باشید. اگر کودک شما شرایط زیر را داشت، به دکتر مراجعه کنید:
- تب ۳۹ درجه یا بالاتر
- مشکل در غذاخوردن و نوشیدن
- گیجی
- درد غیرعادی
- درد و تورم در بیضه‌ها (در پسرها)
چگونه برای وقت دکتر آماده شویم؟
شما چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
- علائم خود یا کودکتان را یادداشت کنید و بنویسید چه مدت است آن‌ها را تجربه می‌کنید.
- به یاد بیاورید آیاشما یا کودکتان در هفته‌های اخیر با کسی که علائم و نشانه‌های اوریون داشته تماس داشته‌اید یا خیر.
- لیستی از داروها، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌هایی که شما یا کودکتان استفاده می‌کنید، بنویسید.
- اطلاعات پزشکی مهم خود را بنویسید؛ مثل بیماری‌های خاص.
- اطلاعات شخصی مهم خود را بنویسید؛ شامل استرس‌های شدید یا تغییراتی اخیر در زندگیتان.
- لیستی از سوالاتی که می‌خواهید از پزشک خود بپرسید، تهیه کنید.
برخی از سوالاتی که می‌توانید از دکتر خود بپرسید شامل:
- علت احتمالی علائم و شرایط من چیست؟
- شما چه راه درمانی پیشنهاد می‌کنید؟
- علائم من کی برطرف می‌شوند؟
- آیا درمان خانگی یا راه‌های خودمراقبتی برای کاهش علائم من وجود دارد؟
- آیا بیماری من یا کودکم واگیردار است؟ برای چه مدت؟
- چه کارهایی برای کاهش احتمال انتقال بیماری به دیگران باید انجام دهیم؟
علاوه بر سوالاتی که از پیش تهیه کرده‌اید، هر زمان سوال دیگری داشتید حتما از دکتر خود بپرسید.
چه انتظاراتی باید از دکتر خود داشته باشیم؟
دکتر احتمالا از شما تعدادی سوال می‌پرسد. این سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- چه علائم و نشانه‌هایی دارید؟
- چه زمانی برای اولین بار متوجه آن‌ها شدید؟
- آیا این علائم با گذر زمان شدت یافته‌اند؟
- آیا در ناحیه شکم (و در آقایان در ناحیه تناسلی) درد دارید؟
- آیا کسی از آشنایان شما در هفته‌های اخیر علائم شبیه اوریون داشته است؟
- آیا شما و کودکتان واکسینه شده‌اید؟
- آیا شما یا کودکتان درحال حاضر یا اخیرا تحت درمان برای بیماری دیگری بوده‌اید؟
- آیا شما یا کودکتان در حال حاضر داروی خاصی مصرف می‌کنید؟ مثل انواع داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه، ویتامین‌ها و یا مکمل‌ها؟
- آیا کودک شما به مدرسه، مهدکودک یا مراکز مراقبتی می‌رود؟
- آیا در دوران حاملگی یا شیردهی هستید؟
