ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که چه معیارهایی تعیین می‌کند که یک فرد معتاد است یا اختلال سوءمصرف مواد دارد. دفترچه راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني (DSM)، كه مفادی رسمي است و تشخيص‌های انجام شده بر اساس آن انجام می‌شود، شامل معيارهايي براي اختلالات مصرف مواد و ساير مشكلات بهداشت روان است. آخرین نسخه DSM نسخه پنجم است که با نام DSM-5 شناخته می‌شود و در لیست اختلالات مصرف مواد و معیارهایی که باید برای تشخیص این اختلال در فرد وجود داشته باشد، تغییرات قابل توجهی مشاهده می‌شود.
اختلال سوءمصرف مواد substance use) disorders)
در آخرین ویرایشDSM ، DSM-IV، دو دسته وجود داشت: سوء مصرف مواد و وابستگی به مواد. DSM-5 این دو دسته را با هم ترکیب کرده و به عنوان یک کتگوری به نام “اختلال سوءمصرف مواد” نام گذاری کرده است. اختلال سوءمصرف مواد این گونه تعریف می‌شود که مصرف آن ماده بخصوص باعث ایجاد مشکلات قابل توجهی در زندگی شما می‌شود، مانند مشکلات سلامتی یا ناتوانی که مرتبط با استفاده از مواد است و/ یا عدم انجام مسئولیت‌های خودتان در محل کار، خانه یا مدرسه.
معیارهای موجود برای یک اختلال سوءمصرف مواد
بسته به تعداد معیارهای تشخیصی که شما در فرد مشاهده می‌کنید، اختلال سوءمصرف مواد به صورت خفیف، متوسط یا شدید طبقه بندی می‌شود. ۱۱ معیار DSM-5 برای یک اختلال سوءمصرف مواد شامل موارد زیر است:
- استفاده پرخطر: استفاده و استعمال این ماده به گونه‌ایست که برای خودتان و/ یا دیگران خطرناک است، به عنوان مثال، مصرف بیش از حد (overdosed)، رانندگی در حالی که تحت تأثیر ماده هستید، یا غش کردن.
- مشکلات اجتماعی یا بین فردی مربوط به استفاده از مواد: استفاده از این ماده شما باعث ایجاد مشکل در روابطتان یا درگیری با دیگران می‌شود.
- فراموش کردن نقش‌های مهم در اثر مصرف: به دلیل استفاده از مواد نتوانید مسئولیت‌های خود را در محل کار، مدرسه یا خانه انجام دهید.
- ترک کردن: با قطع مصرف، علائم ترک را تجربه کنید.
- تحمل (Tolerance): بدن شما نسبت به ماده فرآیند تحمل را ایجاد کرده تا مجبور شوید از مقادیر بیشتری استفاده کنید تا ماده همان اثرقبلی را داشته باشد.
- مقادیر بیشتری یا زمان طولانی‌تری از ماده استفاده می‌کنید: شما شروع به استفاده از مقادیر بیشتر یا کرده‌اید یا به مدت طولانی‌تری از ماده مصرف می‌کنید.
- تلاش‌های مکرر برای کنترل استفاده یا ترک: سعی کرده‌اید مصرف ماده را به طور کامل متوقف کنید یا کاهش دهید، اما موفقیت آمیز نبوده است.
- افزایش مدت زمان استفاده: شما زمان زیادی برای مصرف ماده صرف می‌کنید.
- مشکلات جسمی یا روانی مرتبط با استفاده: مصرف مواد منجر به مشکلات سلامت جسمی مانند آسیب کبد یا سرطان ریه یا مشکلات روانی مانند افسردگی یا اضطراب شده است.
- فعالیت‌های خود را برای مصرف مواد متوقف می‌کنید: شما انجام فعالیت‌هایی را که پیش از این از آن‌ها لذت می‌بردید را به دلیل مصرف مواد متوقف کرده‌اید.
- ولع مصرف: شما حس ولع را نسبت به این ماده تجربه می‌کنید.
تشخیص اختلال سوءمصرف مواد
برای تشخیص بیماری اختلال سوءمصرف مواد، باید طی یک دوره ۱۲ ماهه دو یا چند مورد از این معیارها را مشاهده کنید. اگر دو یا سه معیار را تجریه کردید، مشکل شما خفیف است. چهار تا پنج معیار متوسط ، و اگر شش معیار یا بیشتر را مشاهده کردند، اختلال سوءمصرف مواد شدید دارید.
انواع اختلالات سوءمصرف مواد
هر اختلال سوء مصرف مواد خود به عنوان یک اختلال طبقه بندی می‌شود. در این قسمت شش اختلال رایج موجود در ایالات متحده ذکر شده است:
- سوءمصرف الکل
- سوءمصرف تنباکو
- سوءمصرف حشیش
- سوءمصرف داروهای محرک
- سوءمصرف هذیان آورها (Hallucinogen)
- سوءمصرف مواد افیونی (Opioid)
