شاید تا کنون نمی‌دانستید، ولی شما یک هیولای پشمالو هستید! احتمالاً باز هم می‌خواهید مقاومت کنید. مگر نه این است که ما در مقایسه با شامپانزه‌ها حکم یک مرغ پرکنده را داریم؟ ولی در نهایت مجبوریم بپذیریم که تمام بدن ما – به جز کف دست و پا – از مو پوشیده شده است. هر چه نباشد ما ۵ میلیون فولیکول مو در سراسر بدن‌مان داریم، که با همین تعداد در شامپانزه و سایر پریمات‌ها برابری می‌کند. از همین رو، موی بدن انسان تحولات چشمگیری را به خود دیده است.
ولی تمام شباهت‌ها همین جا به خط پایان می‌رسد. موی انسان مسلماً متفاوت‌تر است. بخش اعظم موی بدن ما آن‌چنان ریز و کوتاه است که در نگاه اول حتی مشاهده نمی‌شود. در مقابل، همین مو در بخش‌هایی از بدن بسیار ضخیم و متراکم می‌شود. موی سر در انسان به شکل منحصر‌به‌فردی بلند بوده و جلوۀ خاصی هم دارد. ما تقریباً تنها گونه‌ای هستیم که موی‌مان تا چندین سال به صورت متمادی قادر به رشد می‌باشد. و متأسفانه تنها گونه‌ای هم هستیم که گرفتار طاسی می‌شود. بدون شک، رابطۀ انسان با موی خود، بسیار پیچیده‌تر از این حرف‌هاست.
سمفونی موها
موی انسان به دو نوع تقسیم می‌شود: ترمینال (Terminal) و ولوس (Vellus). موی ترمینال، مویی است که سر را پوشانیده و ابرو و مژه‌ها را تشکیل می‌دهد. موی ولوس، مویی است که در سایر قسمت‌های بدن یافت می‌شود. فارغ از این مسئله، تنها تفاوت دیگری که بین انواع مو حاکم است، مدت زمان رشد مو می‌باشد که با خفتگی فولیکول، به پایان می‌رسد. این همان فاکتوری است که طول و ضخامت مو را تعیین می‌کند.
فولیکول مو چرخه‌های متوالی از رشد و نهفتگی را پشت سر می‌گذارد. در طی فاز شد، مو با سرعتی بالغ بر ۰/۴ میلی‌متر در روز رشد کرده و در طول این فرآیند ضخیم و بلندتر می‌شود. ولی در برهه‌ای از زمان، سلول‌های سازندۀ مو می‌میرند و فاز رشد به پایان می‌رسد. مو دچار ریزش شده و فولیکول به مدت ۶ ماه وارد خواب می‌شود؛ تا این که سلول‌های موساز جدیدی در فولیکول جایگزین شده و فرآیند رشد مجدداً از سر گرفته شود.
طول زمانی فاز رشد توسط هورمون‌ها تعیین می‌شود. برای مثال، موی پا به مدت ۲ ماه متوالی رشد می‌کند؛ به همین خاطر است که اغلب کوتاه و ظریف می‌باشد. موی زیربغل دورۀ رشد طولانی‌تری داشته و فولیکول آن تا ۶ ماه پیاپی فعال است. در نهایت، موی سر را داریم که می‌تواند تا ۶ سال پیاپی، بدون وقفه رشد کند. این بدین معنی است که موی سر پتانسیل رشد تا یک متر طول را دارد.
مقالۀ مرتبط: می‌توانستیم همانند شامپانزه‌ها پرمو به نظر برسیم!
ولی چرا تکامل چنین ترکیب موی متنوعی را برای ما انتخاب کرده است؟ فرضیه‌ها فراوان‌اند. بر اساس مطرح‌ترین فرضیه، هنگامی که اجداد دوپای ما از جنگل به گرم‌دشت (ساوانا) سرازیر شدند، با توجه به گرم‌تر بودن هوا، باید به نوعی می‌توانستند بدن‌شان را خنک نگه‌داشته و هم‌زمان مغزشان را نیز از حرارت حفظ نمایند. از همین رو، موی بدن کم‌کم عقب‌نشینی نمود و با حذف عایقی زاید، به غدد عرق اجازه داد بدن را به شکل کارآمدتری خنک نمایند. نفوذ عناصری از قبیل لباس و آتش و در ادامه، رواج زندگی غارنشینی، وجود عایقی ضخیم از مو بر روی بدن را غیرضروری ساخت. در مقابل، موی سر از اهمیت بیشتری برخوردار گشت. یکی از دلایلی که می‌توان برای آن ارائه داد، نقش غیرقابل انکار موی سر در دفع گرمای نیم‌روز تابستان و حفظ حرارت سر در روزهای سرد زمستان است.
شواهد ژنتیکی حاکی از این می‌باشد که ما تقریباً از ۱/۷ میلیون سال قبل، بی‌مو بوده‌ایم (بهتر است بگوییم کم‌مو). در همین زمان‌ها بود که جد ما، Homo erectus، در دشت‌های آفتابی روزگار می‌گذراند؛ که از فرضیۀ فوق دفاع می‌کند.
این‌جا رو! انگل بی انگل!
ولی این تنها احتمال ممکن نیست. ممکن است موی انسان به منظور بهبود شناسایی دیگران و تسهیل ارتباطات انسانی، فروکش کرده باشد. حتی احتمال دارد این پدیده جهت مقاومت در برابر بیماری‌ها روی داده باشد؛ چرا که مو، سکونت‌گاه بسیار مناسبی برای انواع انگل‌ها می‌باشد. در سوی دیگر، انتخاب جنسی (Sexual Selection) را هم داریم که گزینۀ مورد علاقۀ داروین بود. بر اساس این تئوری، کم‌موترین اجدادمان – بنا به هر دلیلی – در جمعیت جذاب‌تر شناخته شده و شانس بیشتری برای تولید مثل داشتند. در آن دوران، پوست بدون مو احتمالاً نشانۀ بهداشت فردی مناسب محسوب می‌شده و افراد کم‌مو در جفت‌یابی موفق‌تر عمل می‌کردند.
انتخاب جنسی توجیهی هم برای وضعیت موی سر انسان ارائه می‌کند. از دید بسیاری از افراد، پرپشت بودن موی سر یکی از نشانه‌های جذابیت است. ولی چرا؟ شاید به این دلیل که چون موی سر نیاز به مراقبت روزانۀ بیشتری دارد، پرپشت بودن موی سر نشانۀ وضعیت مطلوب اجتماعی و جنسی در افراد است. مرتب نمودن موی سر، زمان‌بر است. از همین رو، موی مرتب، بدین معنی است که فرد در زمینۀ روابط اجتماعی موفق عمل می‌کند. درست است، اصلی‌ترین کارکرد موی سر، پتانسیل کوتاه نمودن و آراستن آن است که بیشترین تأثیر را در جذابیت فرد اعمال می‌کند. به همین دلیل است که موی ژولیده، در دید مردم پسندیده نیست.
