در بین هزاران بیماری و سندرم شناخته‌شده، بیماری‌های کمیاب و در عین حال حیرت‌انگیزی وجود دارند که ممکن است حتی اسم‌شان هم به گوشتان نخورده باشد. از دستی که می‌تواند صاحب خود را خفه کند تا فردی که باور دارد یک بیگانه جای همسرش را گرفته است. در این سری از مقالات، شما را به دنیای کمیاب‌ها می‌بریم و با سندرم‌های حیرت‌انگیز آشنا می‌کنیم.
سندرم کاپگراس
سندرم کاپگراس (Capgras) یک بیماری روانی است و به نام‌های سندرم شیاد (imposter) یا توهم کاپگراس نیز شناخته می‌شود. نام این سندرم از یک روانشناس فرانسوی به نام کاپگراس گرفته شده که برای اولین بار این سندرم را توصیف کرد. فرد مبتلا به سندرم کاپگراس به غلط فکر می‌کند که یک فرد شیاد، جای یکی از اطرافیان او را گرفته است. به عنوان مثال آن‌ها ممکن است همسرشان را متهم به بدل بودن کنند. این اتفاق می‌تواند هم برای کسی که دچار این توهم شده و هم کسی که متهم به شیاد بودن شده است، بسیار ناراحت‌کننده باشد.
در بعضی موارد ممکن است فرد مبتلا فکر کند یک حیوان، شئ یا حتی خانه‌اش جایگزین شده است. سندرم کاپگراس می‌تواند هر قشری از جامعه را گرفتار کند ولی بیشتر گریبان‌گیر زنان می‌شود. در موارد نادر ممکن است حتی در کودکان نیز مشاهده شود.
سندرم کاپگراس عموماً با بیماری‌های زوال عقل و آلزایمر همراه است. هر دو این‌ها می‌توانند حافظه را تحت تأثیر قرار داده و درک فرد از واقعیت را تغییر دهند. اسکیزوفرنی، به خصوص اسکیزوفرنی توهم‌زا نیز با تحت تأثیر قرار دادن درک فرد از واقعیت می‌تواند باعث ایجاد توهم کاپگراس شود.
مقاله‌ی مرتبط: اسکیزوفرنی بیش از چیزی که سابقاً تصور می‌کردیم، مغز را از بین می‌برد!
هم‌چنین در بعضی موارد نادر، جراحت‌های مغزی که باعث آسیب به مخ می‌شوند، می‌توانند باعث بروز این سندرم شوند. اغلب این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که آسیب به قسمت پشتی نیمکره‌ی راست مغز که مرکز تشخیص چهره است، وارد شود.
فرضیه‌های متفاوتی در مورد دلایل بروز سندرم کاپگراس وجود دارند. بعضی محققان معتقدند عامل سندرم، مشکلی در مغز مانند تحلیل بافتی، جراحت یا اختلال عملکردی است. بعضی معتقدند ترکیبی از تغییرات فیزیکی و شناختی باعث این بیماری می‌شود که با حس انزوا و جدایی از محیط وخیم‌تر می‌شود. دیگر محققان معتقدند مشکل از پردازش اطلاعات یا ادراک است که با خاطرات آسیب‌دیده یا گمشده منطبق می‌شوند.
در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و تحقیقات بیش‌تری در این زمینه نیاز است. معالجه‌ی بیماری اصلی مثل اسکیزوفرنی می‌تواند علائم سندرم کاپگراس را بهبود بخشد. موثرترین معالجه، ایجاد فضایی مثبت و دوستانه است که فرد مبتلا در آن احساس امنیت کند.
بعضی مراکز مراقبتی از روش درمانی تأیید کردن استفاده می‌کنند. در این روش توهمات بیمار به جای تکذیب، تأیید می‌شوند تا از اضطراب و وحشت بیمار کاسته شود.
سندرم فرگولی
این سندرم نام خود را از بازیگر ایتالیایی، لئوپارد فرگولی (Fregoli) گرفته است. فرگولی به خاطر توانایی‌اش در تغییر چهره‌ی سریع حین بازی روی صحنه مشهور بود. فرد مبتلا به سندرم فرگولی باور دارد دوستان و اطرافیانش یا کسانی که قصد آزار او را دارند، می‌توانند ظاهر غریبه‌ها را به خود بگیرند. به این معنا که افراد متفاوت در اصل یک شخص هستند که ظاهر و حتی جنسیت‌اش را تغییر می‌دهد یا لباس مبدل می‌پوشد.
سندرم فرگولی همانند سندرم کاپگراس، اغلب در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی رخ می‌دهد. با این حال در افراد دارای ضایعه‌ی مغزی یا مبتلا به زوال عقل یا صرع نیز مشاهده شده است. معالجه‌ی این سندرم نیز متفاوت از سندرم کاپگراس نبوده و می‌توان با معالجه‌ی بیماری اصلی، از شدت علائم سندرم کاست.
