اگر حین خواندن این متن در حال نوشیدن آرام و مزه‌مزه کردن یک چای میوه‌ای گرم هستید، احتمالا پس از خواندن، نحوه‌ی نوشیدنتان را تغییر خواهید داد. مطالعه‌ی جدیدی ثابت کرده است علاوه بر نوع غذا یا نوشیدنی، نوع مصرف غذاها ونوشیدنی‌های مختلف نیز بر فرسایش یا ساییدگی دندان موثر است.
در مطالعه‌ای جدید، محققان یکی از کالج‌های لندن، تلاش کرده‌اند تا بفهمند کدام غذاها یا نوشیدنی‌های اسیدی تاثیر بیشتری بر ساییدگی دندان دارند و آیا نحوه‌ی مصرف این خوراکی‌ها نیز تاثیرگذاریشان را تغییر می‌دهد یا خیر.
سرپرست تحقیق دکتر Saoirse O’Toole (که در دپارتمان مهندسی بافت و بیوفوتونیک بخش دندانپزشکی کالج سلطنتی لندن کار می‌کند) و همکارانش یافته‌هایشان را در ژورنال British Dental منتشر کرده‌اند.
ساییدگی دندان (Tooth erosion) که ساییدگی ناشی از اسید (Acid erosion) نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که اسیدهای مختلف مینا یا Enamel دندان را از بین می‌برند. مینا یا اِنامل ماده‌ای است که لایه‌ی خارجی هر دندان را می‌پوشاند. با گذر زمان این ساییدگی می‌تواند منجر به تغییر رنگ، حساسیت یا حتی از دست دادن دندان‌ها شود.
یکی از دلایل اصلی ساییدگی دندان‌ها، اسیدهای موجود در خوراکی‌هاست و در این بین نوشابه‌ها و آبمیوه‌ها جز متهمان اصلی هستند!
طی تحقیقات دکتر O’Toole و همکارانش، متوجه شدند برخی از افرادی که خوراکی‌های اسیدی زیادی مصرف می‌کنند، کمتر دچار ساییدگی دندان شده یا اصلا دچار نمی‌شوند. این موضوع یک سوال مهم را مطرح می‌کند: آیا چگونه مصرف کردن مواد غذایی اسیدی بر ریسک ساییدگی دندان‌ها موثر است؟
برای یافتن پاسخ این سوال، محققان در ابتدا اطلاعات یکی از مطالعات پیشین که بر روی ششصد فرد بالغ اجرا شده بود را استخراج کردند. در بین این ششصد بزرگسال، سیصد نفر ساییدگی دندان شدید داشتند و سیصد نفر نیز دچار این حالت نبودند.
به عنوان بخشی از تحقیق در ابتدا از شرکت‌کنندگان درباره‌ی زمان و مقدار مصرف خوراکی‌های اسیدی سوال شد. همچنین از آن‌ها خواسته شد تا عادات نوشیدن خود را نیز ذکر کنند؛ مثل نوشیدن آرام و مزه‌مزه کردن یا نگه‌داشتن و چرخاندن نوشیدنی در دهان قبل از بلعیدن.
محققان همچنین اطلاعات حاصل از مطالعات دیگر را نیز بررسی کردند تا بفهمند چه غذاها و نوشیدنی‌هایی بیشترین میزان ساییدگی را ایجاد می‌کنند.
غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی بیشترین میزان ساییدگی را ایجاد می‌کنند
همان‌طور که انتظار می‌رفت این آنالیزها نشان دادند که خوراکی‌های اسیدی بیش از سایر خوراکی‌ها باعث ساییدگی دندان می‌شوند.
محققان طی مطالعه فهمیدند که ریسک ابتلا به ساییدگی دندان متوسط تا شدید در بزرگسالانی که روزانه ۲ بار -و اغلب مابین وعده‌های غذایی- از نوشیدنی‌های اسیدی استفاده می‌کنند، حدود ۱۱ برابر افرادی است که کمتر از این نوشیدنی‌ها می‌خورند.
زمانی که نوشیدنی‌های اسیدی همراه با وعده‌های غذایی مصرف می‌شوند، احتمال بروز ساییدگی دندان تقریبا به نصف می‌رسد!
در طی مطالعه همچنین مشاهده شد که مصرف روزانه خوراکی‌های اسیدی یک‌بار در روز یا کمتر، با ساییدگی پوشش دندان ارتباط زیادی ندارد.
محققان توصیه کرده‌اند اگر فردی مجبور به استفاده از خوردنی‌های اسیدی بیش از یک‌بار در روز است، بهتر است این مواد را همراه با غذا مصرف کند.
طبق این مطالعات مصرف روزانه و مداوم چای میوه یا شکلات‌های میوه‌ای -یا حتی داروهای دارای اسانس میوه- می‌توانند احتمال ساییدگی دندان را افزایش دهند. آبلیمو و خوردنی‌های ترش نظیر سرکه و خیار‌شور از چنین موادی هستند.
علاوه‌براین دانشمندان فهمیدند افزودن چاشنی میوه‌ها به نوشیدنی‌های معمولی، مثل اضافه کردن لیمو به آب گرم، آن‌ها را به اندازه‌ی نوشابه اسیدی می‌کند.
طی این مطالعات نتایج دیگری نیز به دست آمدند. مثلا مشخص شد نوشابه‌ی بدون شکر به همان اندازه‌ی نوشابه‌ی شیرین بر ساییدگی دندان‌ها موثر است و نوشیدنی‌های گرم اثر تخریبی بیشتری از نوشیدنی‌های سرد دارند.
جرعه‌جرعه نوشیدن و گرداندن نوشیدنی در دهان، سرعت ساییدگی را زیادتر می‌کند
دانشمندان یادآوری کرده‌اند که فقط نوع خوراکی مصرف شده بر میزان ساییدگی تاثیر ندارد بلکه طبق این مطالعه سرعت و احتمال ساییدگی هنگام جرعه‌جرعه نوشیدن و مزه‌مزه کردن، چرخاندن نوشیدنی در دهان و نگه داشتن نوشیدنی در دهان قبل از بلعیدن نیز افزایش می‌یابد. دکتر Saoirse O’Toole می‌گوید:
ما به خوبی می‌دانیم که مصرف خوراکی‌های اسیدی روند ساییدگی دندان را سریع‌تر می‌کند. مطالعه‌ی ما آشکار کرد که حتی نوع مصرف این خوراکی‌ها هم بر میزان و سرعت ساییدگی موثر است.
American Dental Association تاکید می‌کند نوشیدنی‌های اسیدی را در دهانتان نگه ندارید و آن‌ها را در دهان نچرخانید! تاکیدی که این مطالعه‌ی اخیر نیز از آن پشتیبانی می‌کند.
به یاد داشته باشید که نوشیدن آب یا شیر پس از مصرف یک خوراکی اسیدی می‌تواند به تمیز شدن دهان و پیشگیری از ساییدگی دندان‌ها کمک کند. دکتر O’Toole در این مورد افزوده است:
با توجه به افزایش میزان ساییدگی دندان‌ها در جامعه، لازم است که این نتایج درباره‌ی تاثیرات نوع خوردن مواد اسیدی، دقیق مشخص شده و به درستی اطلاع‌رسانی شوند.
وی در پایان آورده است کاهش مصرف خوراکی‌های اسیدی می‌تواند در کاهش چشم‌گیر ساییدگی دندان‌ها موثر باشد؛ هرچند تغییر رفتار می‌تواند مشکل باشد اما برخی مداخلات رفتاری هدفمند و مشخص می‌تواند تا حدودی به دستیابی به این هدف کمک کند.
