وقتی آخرین رمان آیریس مورداش بهنام «معمای جکسون» در سال ۱۹۹۵ به چاپ رسید، مورد توجه منتقدین قرار نگرفت. یکی از ناقدان در مورد آن نوشت:
نگارش این کتاب بیهوده است، متن کتاب با کلمات تکراری و حشو پر شده است. آیا مشتاقترین خوانندهی این کتاب هرگز نمیپرسد که چرا عبارت «سپس ناگهان» سه بار در یک پاراگراف تکرار شده است؟!
نه سال بعد از اینکه مورداش برندهی جایزهی بوکر شد، کتاب به چاپ رسید و مخاطبان نتیجه گرفتند که شانس و تقدیر باعث تکبر مورداش و ناشران کتاب شده است. در حرفهی خیالی نویسندگی، او کتابش را ماورای ویرایش توسط ناشران میدانست! بعد از چاپ کتاب، مورداش نشانههایی از زوال عقل نشان داد. بعد از مرگش در سال ۱۹۹۹، کالبدشکافی مشخص کرد که مغز مورداش دارای علائم آلزایمر بودهاست.
آلویس آلزایمر، متوجه شد که بیماری بر روی زبان و گفتار تاثیر زیادی میگذارد، ولی این بخش تا مدت زیادی پنهان مانده بود. تحلیل و بررسی زبان و گویش مورد استفاده در کتاب مورداش و سایر نویسندگانی که مشکل عصبی داشتند، نشان داد که کاهش تمرکز عصبی باعث تغییر در نوشتار آنان شده است. اخیرا تست زبان میتواند در تشخیص این بیماریها کمککننده باشد.
تغییرات زبان با اقزایش سن و بیماری
بیشتر انسانها با افزایش سن متوجه کاهش تدریجی حافظه و توانایی در گفتار و نوشتار میشوند. همزمان با پیری، جملاتی که استفاده میشود، کوتاهتر و سادهترمیشوند. افراد مسن به هنگام صحبت کردن تپق زیاد میزنند و بهخاطر فراموش کردن لغات، از آواهایی مثل «همم» و «آه» زیاد استفاده میکنند. دامنهی لغات به اندازهی عمرشان گسترده میشود، مثلا افراد پیر علاقهی زیادی به ادغام اطلاعات و چکیدهها دارند.
اختلالات گفتاری نشانهی ظهور علائم آلزایمر است که رفته رفته بدتر میشود. بیماران، به دلیل کاهش حافظه، معنی واژهها را فراموش میکنند و گاهی یافتن کلمهی مناسب، هجی کردن و نوشتن با تجویز مهارکنندههای استیل کولین آسانتر میگردد.
اختلالات زبانی، هماکنون از ویژگیهای بیماریهای عصبی محسوب میشود که کاربرد تشخیصی دارد. گروههای متعددی از محققان در حال یافتن تستهای زبانی متنوع برای تشخیص زود هنگام علائم آلزایمر هستند. یکی از تیمهای تحقیقاتی به سرپرستی الکساندرا کونیگ، از نرمافزار سخنگوی اتوماتیک برای ضبط صدای بیماران مبتلا به اختلالات گفتاری MCI و آلزایمر استفاده کرد. شمارش معکوس اعداد و نام بردن اسامی حیوانات به سرعت از سوالاتی بود که مطرح شد.
مقالهی مرتبط: ابزارهای جدید میتوانند پاسخهای مهمی را برای محققان آلزایمر روشن سازند
در سال ۲۰۱۵، کونیگ و همکارانش با استفاده از این روش، بیماران آلزایمری را از سایر بیماران و افراد سالم تمییز دادند. او در این باره گفت:
اگر این تحقیقات را طولانی مدت ادامه دهیم و صدای بیماران را برای چندسال ضبط کرده و بررسی کنیم، میتوانیم به الگویی بین آلزایمر و MCI پی ببریم.
مطالعات دیگری نشان میدهد که تست تسلط به زبان و ساختن واژههای مختلف و معنیدار از یه ریشهی کلمه در مدت زمان کوتاه نیز از تستهای کاربردی است. تست تسلط به زبان برای ارزیابی اعصاب و روانی بهکار میرود که در افراد مسن با MCI و مراحل اولیهی آلزایمر، معیوب است. براساس یک مطالعهی جدید، این روش در تشخیص افتراقی کاربرد ویژهای دارد.
محققان اسپانیایی تست تسلط به زبان را در ۸۸۵ بیمار MCI, تعداد ۳۷۵ بیمار آلزایمر و ۵۶۸ نفر گروه کنترل، در طی شش ماه اعمال کردند. ۱۸درصد از افراد گروه کنترل به بیماری MCI و ۷۱درصد از بیماران MCI به آلزایمر و جنون مبتلا شدند.
افرادی که بیماریشان بدتر شده بود، تست تسلط به زبان جالبی نداشتند. نتایج این تحقیقات در ژورنال بیماری آلزایمر چاپ شد که میتواند در کلینیکها و مراکز تخصصی برای تشخیص علائم آلزایمر و سایر بیماریهای مربوط به حافظه، مورد استفاده قرار گیرد.
ما چگونه از زبان استفاده میکنیم؟
محققان در دانشگاه لندن از یک روش تحقیقاتی دیگری برای اندازهگیری تغییرات گفتاری در زبان روزمره، استفاده میکنند. زبان یک ابزار خلاقانهایست که میتوانیم ترکیب بینهایتی از کلمات را با آن بسازیم، اما اغلب از جملات کلیشه برای بیان مقصود خود استفاده میکنیم. به گفتهی دکتر ویتور زیمرر، افراد مبتلا به آلزایمر بیشتر از جملات ثابت و یکنواخت استفاده کرده وخلاقیتشان در ساختن جملات و ترکیبات جدید، کاهش مییابد.
لغت دانستن را فرض کنید. اگر از فرد پیری بخواهید که با آن جملهای بسازد، بی شک میگوید: «نمیدانم!» این موردی است که میتوان با تکنیکها و ابزارهای درست تشخیص داد.
سوال «چرا زبان گفتاری در طول پروسهی پیری و نورودژنراسیون تغییر میکند؟» پاسخ منفردی ندارد. یکی از محدودیتهایی که آنالیز این تغییرات و تشخیص بیماریها را مختل میکند، سطح تحصیلات و سواد افراد میباشد.
مقالهی مرتبط: تفاوت بین آلزایمر و زوال عقل چیست؟
همکار زیمرر، رزماری وارلی، در این باره گفت:
تفاوتهای جزئی در مهارتهای گفتاری وجود دارد، چون هر دو فاکتور تحصیلات و سن در این مورد تاثیر میگذارد. معمولا مردان مهارتهای زبانی ضعیفتری نسبت به زنان دارند. همچنین، گویشهای محلی نیز از عوامل تاثیرگذار است.
آنالیزهای متدهای زبانی بیشتر از تشخیص افتراقی بیماریها کاربرد دارد. اطلاعات زبانی بیشمار است، برخلاف تست خون یا PET، به راحتی و بدون هزینهای زیاد میتوان آنرا بدست آورد. چون این نرم افزار اتوماتیک است، لازم نیست که افراد خاصی برای این تحقیقات آموزش داده شوند.