افیون‌ها (opioids) –یکی از کارآمدترین درمانها برای درد- عوارض جانبی بالقوه‌ای دارند: اعتیاد، خطر overdose و بروز مقاومت که باعث کاهش اثر دارو در طول زمان می‌شود.
در مطالعه منتشر شده در نشریه Science Translational Medicine، محققان از تزریق نخاعی سم بوتولینوم تغییر یافته برای تسکین درد در موش استفاده کرده‌اند؛ استراتژی که می‌تواند جایگزین ایمن‌تری برای افیون‌ها باشد.
Erin Young، متخصص ژنتیک درد در دانشگاه Connecticut که در این مطالعه شرکت نداشت، می‌گوید: “احتمالا هیجان انگیزترین نکته قابل توجه این درمان که بعید است مشاهده شود، عدم استفاده صحیح از آن است. حتی اگر مقاومتی نیز وجود داشته باشد، بعید است که بخاطر عدم استفاده صحیح از دارو بوجود آمده باشد. زیرا این ترکیبات بصورت سیستمیک مصرف نمی‌شوند و رسپتور این مواد باعث تحریک نمی‌شود، همچنین رسپتور این مواد بصورت انتخابی تنها بر روی سلولهایی قرار دارد که برای انتقال درد با اهمیت هستند.”
Maria Maiaru، دانشجوی پسا دکترا از کالج لندن و مولف دستیار اذعان دارد این مطالعه با هدف قرار دادن گروه نورونی که پردازش درد را در نخاع برعهده دارند، آغاز شد. مطالعه پیشین نشان داده بود که سم بوتولینوم می‌تواند انتقال سیناپسی را در نورونها بواسطه‌ی تجزیه پروتئین مورد نیاز برای آزاد سازی سیگنال در سیناپس، بلوکه کند. محققان همین گروه مطالعاتی مانند Maiaru همچنین در گذشته نشان داده بودند که دستکاری ناحیه‌ای از سم که مسئول ورود به درون نورونهاست، باعث اعطای اختصاصیت برای انواع مختلف سلولی می‌شود.
در مطالعه اخیر Maiaru و همکارانش، ناحیه‌ای از سم را که مسئول خاموش کردن نورونها بود با ماده دیگری بنام ماده P یا درمورفین (dermorphin) متصل کردند. درمورفین، مولکولی است که به دو رسپتور مختلف در نورونهای نخاعی مسئول انتقال سیگنال درد به مغز، اتصال می‌یابد.
زمانیکه محققان هر یک از دو این ترکیب را به درون کانال نخاعی موشهای مبتلا به درد التهابی یا نوروپاتیک تزریق کردند، حساسیت افزایش یافته آنها به لمس از بین رفت که نشان دهنده این بود که درد آنها بطرف شده‌است. اثرات ضد درد این ترکیب در طول بررسی –نزدیک به ۲۱ روز- پس از تزریق یک دوز، ادامه یافت. محققان تایید کردند که این ترکیب بر روی حس طبیعی تاثیری نداشت –تنها بر روی حساسیت افزایش یافته که با درد مرتبط بود، تاثیر داشت- و هر یک از دو نوع ترکیب، تنها باعث ورود به نورون شده و مرگ سلول را سبب نمی‌شد. آنها دریافتند ترکیب درمورفین- بوتولینوم که رسپتورهای µ-opioid مشابهی مانند مورفین را مورد هدف قرار می‌دهند، کارآمدی مشابهی با مورفین در تسکین درد داشتند.
Michael Gold دانشجوی نوروبیولوژی در دانشگاه Pittsburgh که در این مطالعه شرکت نداشت اذعان دارد: “محققان بطور قابل قبولی ثابت کردند شما می‌توانید با جستجو و یافتن رسپتور مرتبط، جمعیت مشخصی از نورونها مورد هدف قرار دهید. بدین مورد نیز باید توجه شود که آنتاگونیستهای ماده P هیچ کارآمدی برای (تسکین) درد انسان نداشته‌اند. و این مورد بدین مفهوم است که این جمعیت نورونی ممکن است با اهمیت باشند. در نهایت این پرسش اساسی بوجود می‌آید که جمعیت بسیار با اهمیت نورونی در این زمینه کدام جمعیت است؟”
مقاله مرتبط: منجمد کردن اعصاب، روشی کارآمد برای درمان درد مزمن
مسئله بالقوه بعدی، مکانیسم معمول هدف قرار دادن نورونها است. Young می‌گوید: “در استفاده از افیون‌ها، مقاومت مشاهده می‌شود. پس، (در استفاده از این ترکیب نیز) ممکن است مقاومت مشاهده شود زیرا شما درمورفین- بوتولینوم را به رسپتور مشابهی متصل می‌کنید که به خودی خود متحمل تغییراتی شده و در طول زمان، ممکن است کارآمدی این ترکیب را کاهش دهد. با این وجود، استفاده از این ابزارها بیشتر شبیه استفاده از اسکالپل است در حالیکه افیون‌ها شبیه چکش عظیمی هستند.” وی همچنین می‌افزاید دلیل اینکه این ترکیب‌ها، اثرات جانبی افیون‌ها مانند یبوست، خواب آلودگی و مرگ را ندارد این است که این ترکیب‌ها سیستمیک نبوده و نورونهای بخصوصی را مورد هدف قرار می‌دهند.
Maiaru می‌گوید گام آینده، بررسی اثر بخشی این درمان در سگ‌های خانگی است که از سرطان استخوان رنج می‌برند. بطوریکه این اقدام، یک مرحله حد واسط میان تحقیقات روی جوندگان و تحقیقات بر روی انسانها خواهد بود. ولی پیش از آن، او می‌خواهد بررسی‌ها بر روی موشها را بیشتر ادامه دهد تا تاثیرات احتمالی تزریقات را مشخص کند. “داده‌های اولیه ما در بررسی‌های ازمایشگاهی نشان می‌دهد این ترکیب می‌تواند برای مدت ۱۰۰ روز پس از یک تزریق، تاثیر گذار باشد.”
Young اذعان دارد بدلیل اینکه سم بوتولینوم نهایتا اثر بخشی خود را از دست می‌دهد، چگونگی بقای سلولها پس از تزریقات متوالی این ترکیبات باید مورد توجه قرار گیرد. بررسی و پایش طولانی مدت این داروها می‌تواند محققان را از اینکه “آیا این استراتژی می‌تواند برای دردهای طولانی مدت مفید واقع شود یا تنها یک تسکین کوتاه مدت است” آگاه سازد. وی می‌افزاید: “شما، درد کشیدن را به هر نحوی کاهش می‌دهید. این، هدف است.”
مقاله مرتبط: درباره‌ی دردهای مزمن چه می‌دانید؟!
