اگر شما هم مبتلا به بیماری دیابت تیپ یک باشید، می‌دانید که چه زمان‌هایی با افت قند خون مواجه خواهید بود؛ قند خون پایین عارضه‌ای به نام هیپوگلیسمی به وجود می‌آورد. درمان سریع افت قند خون برای مواقعی است که سطح قند خون به ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر از آن رسیده است.
در صورت عدم درمان قند خون پایین و وضعیت هیپوگلیسمی، احتمال بروز تشنج و از دست دادن هوشیاری وجود دارد. در موارد شدید، این عارضه می‌تواند با جان فرد بازی کند. به همین خاطر هم هست که درمان افت قند خون اینقدر اهمیت دارد.
با صرف اندکی وقت خواهید فهمید که برای درمان افت قند چه کارهایی مفید است و چه کارهایی بی‌اثر.
در چه مواقعی باید به کاهش قند خون فکر کنیم
در صورت انجام موارد زیر در معرض خطر افت قند خون خواهید بود:
- عدم خوردن و یا به تأخیر انداختن وعده اصلی یا میان‌وعده
- مصرف انسولین بیش از حد یا مصرف کربوهیدرات بسیار کم
- ورزش کردن
- مصرف الکل به خصوص بدون خوردن کربوهیدرات
علائم افت قند خون چیست
در صورت داشتن علائم زیر قند خون خود را اندازه‌گیری کنید:
- لرزش اعضای بدن مثل دست
- تعریق یا لرز
- عصبانیت یا اضطراب
- تحریک‌پذیری و عدم تحمل
- کابوس دیدن
- گیجی
- رنگ‌پریدگی پوست
- ضربان قلب تند
- سرگیجه
- خواب‌آلودگی
- ضعف
- گرسنگی
- حالت تهوع
- تاری دید
- مور مور شدن دور دهان
- سردرد
- بی‌حوصلگی
- مشکل گفتاری (یا به اصطلاح به تته پته افتادن)
همواره از یک گلوکومتر یا مانیتور پایش مداوم گلوکز برای تعیین سطح قند خون خود استفاده کنید. قند خون زیر ۷۰ نیاز به درمان افت قند خون دارد. اگر در خانه گلوکومتر ندارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
اگر به هر علتی درمان قند خون پایین با روش‌های زیر ممکن نبود و علائم بهتر نشد، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید یا خودتان پیش پزشک بروید.
اگر هوشیاری تان کاهش یافته و در خانه کیت گلوکاگون ندارید، به اورژانس زنگ بزنید.
درمان سریع افت قند خون
اگر قند خون‌تان کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dl) باشد:
- ۱۵ تا ۳۰ گرم کربوهیدرات بخورید (لیست غداهای ساده پایین آورده شده است)
- ۱۵ دقیقه صبر کنید و سپس دوباره قند خون خود را اندازه‌گیری کنید.
- اگر میزان قند خون‌تان همچنان کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، ۱۵ گرم دیگر کربوهیدرات مصرف کرده و بعد از ۱۵ دقیقه دوباره قند خون‌تان را اندازه‌گیری کنید. در صورت لزوم، تکرار کنید.
نکته مهم: اگر به طور مکرر افت قند خون داشتید، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است درمان افت قند خون شما در تغییر اساسی دارو یا رژیم غذایی تان باشد.
هرکدام از خوراکی‌های زیر دارای ۱۵ گرم کربوهیدرات می‌باشند:
نبات و سایر شیرینی‌جات
- ۵ قطره کوچک صمغ
- ۶ آب نبات ژله‌ای بزرگ
- ۵ آب نبات
- ۱۵ عدد اسمارتیز
- ۱ قاشق غذاخوری عسل یا مربا
- ۱ قاشق غذاخوری شکر در آب
نوشیدنی‌ها
- ۱/۲ فنجان آب سیب
- ۱/۲ فنجان آب پرتقال یا گریپ فروت
- ۱/۲ فنجان آب آناناس
- ۱/۲ فنجان نوشابه‌ی معمولی (نه رژیمی یا زیرو)
- ۱/۳ فنجان آب انگور
- ۱/۳ فنجان آب کران‌بری (قره قاط)
- ۱/۳ فنجان آب آلو
- ۱ فنجان شیر بدون چربی
میوه‌ها
- ۱/۲ موز
- ۱ سیب کوچک
- ۱ پرتقال کوچک
- ۱/۲ فنجان سس سیب
- ۲ قاشق غذاخوری کشمش
- ۱۵ دانه انگور
سایر
- ۳ تا ۴ قرص گلوکز
- ۱ تیوب ژل گلوکز
نکته: غذاهای فوق الذکر به راحتی جذب می‌شوند و سطح قند خون را سریع افزایش می‌دهند؛ به همین دلیل درمان قند خون پایین هستند. غذاهای حاوی پروتئین یا چربی -مانند شکلات، نوار آب نبات، بستنی، کلوچه، کراکر و نان- قند خون را به اندازه کافی سریع افزایش نمی‌دهند.
هیپوگلیسمی شدید با گلوکاگون درمان می‌شود
اگر قند خون پایین یا هیپوگلیسمی شدید باشد، احتمالاً حالتان بد از آن خواهد بود که بتوانید چیزی بخورید یا بیاشامید. در برخی موارد، تشنج و افت هوشیاری علامت هیپوگلیسمی خواهد بود.
در این صورت، درمان با گلوکاگون ضرورت پیدا می‌کند. گلوکاگون هورمونی است که به کبد دستور می‌دهد تا ذخیره‌ی قند خود را آزاد نماید و به همین دلیل سریع‌ترین درمان افت قند خون گلوکاگون است.
اگر می‌خواهید برای روبه‌رو شدن با هر اتفاقی آماده باشید، یک کیت اورژانسی گلوکاگون یا پودر نازال آن را بخرید. جای این دارو را به اعضای خانواده، دوستان و همکاران خود نشان دهید. همچنین نحوه و زمان استفاده از آن را روی کیت یادداشت نمایید.
کیت اورژانسی گلوکاگون
کیت اورژانسی گلوکاگون حاوی یک ویال پودر گلوکاگون و یک سرنگ پرشده با مایع استریل است. پودر گلوکاگون و مایع را تنها قبل از مصرف آن برای درمان افت قند خون مخلوط نمایید. سپس، با یک تزریق عضلانی دارو را به بالای بازو، ران یا باسن تزریق کنید.
محلول گلوکاگون در دمای اتاق پایدار نیست. پس از مدتی تبدیل به ژل می‌شود. به همین خاطر، تنها پس از اطمینان از مصرف پودر و مایع را مخلوط کنید.
گلوکاگون عوارضی مثل حالت تهوع، استفراغ یا سردرد دارد.
پودر نازال گلوکاگون
سازمان غذا و داروی ایالات متحده به تازگی پودر نازال گلوکاگون را برای درمان افت قند به عنوان جایگزینی برای کیت تزریقی آن تأیید کرد.
پودر استنشاقی گلوکاگون نیازی به آماده‌سازی قبل از مصرف ندارد. شما خودتان یا با کمک کسی دیگر می‌توانید با اسپری آن به داخل یکی از سوراخ‌های بینی کاهش قند خون تان را درمان کنید. این اسپری حتی برای هیپوگلیسمی شدید عامل کاهش هوشیاری نیز مؤثر است.
پودر بینی گلوکاگون عوارضی مثل نوع تزریقی آن دارد. همچنین می‌تواند باعث تحریک‌پذیری مجرای تنفسی و آبریزش و خارش چشم گردد.
