به خون موجود در خلط یا مخاط هنگام سرفه هموپتیز می‌گویند. با اینکه خون می‌تواند نگرانی به دنبال داشته باشد، اما معمولاً دلیلی برای نگرانی مخصوصاً در افراد جوان و یا افراد سالم وجود ندارد.
خون در خلط یک رخداد رایج در بسیاری از بیماری‌های خفیف تنفسی مثل عفونت‌های تنفسی فوقانی، برونشیت و آسم می‌باشد. در این بیماری‌ها با سرفه‌ی مقدار قابل توجهی خون در خلط یا مشاهدهی خون در مخاط نوعی هشدار ایجاد می‌شود. در موارد شدید این عارضه می‌تواند ناشی از بیماری‌ها ریوی و معدوی باشد.
در این مقاله ما درباره‌ی علل و درمان‌های وجود خون در خلط بحث خواهیم کرد:
منشأ وجود خون در خلط از کجاست؟
طیف وسیعی از عوامل می‌تواند منجر به مشاهدهی خون در خلط شود. خون نیز می‌تواند از قسمت‌های مختلف بدن منشأ گرفته باشد. خون موجود در خلط معمولاً از شش‌ها منشأ می‌گیرد اما در موارد نادر می‌تواند از معده یا دستگاه گوارش نیز آمده باشد. چنان چه منشأ این خون دستگاه گوارش بوده باشد، با اصطلاح پزشکی هماتوم شناخته می‌شود.
- منشأ گرفته از شش‌ها (هموپتیز). در صورتی که خون به رنگ قرمز روشن، همراه با کف بوده و در برخی مواقع با موکوز مخلوط شده باشد، احتمالاً منشأ آن از شش‌ها بوده و ناشی از سرفه‌های مکرر یا عفونت ریوی می‌باشد.
- منشأ گرفته از دستگاه گوارش (هماتوم). اگر خون به رنگ تیره بوده و با اثراتی از غذا همراه باشد ممکن است از معده یا نواحی دیگر دستگاه گوارش منشأ گرفته باشد. این خون می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری بسیار جدی باشد.
مقالۀ مرتبط: آمبولی ریه
دلایل و علائم
دلایل احتمالی وجود خون در خلط شامل موارد زیر می‌ِشود:
برونشیت:
اغلب مشاهدات خون در خلط در اثر برونشیت مزمن می‌باشد که ناشی از التهاب مداوم یا مکرر راه‌های هوایی همراه با سرفه و تولید خلط می‌باشد.
برونشکتازی:
این بیماری بزرگ شدن قسمتی از راه‌های هوایی ریه‌ها را توصیف می‌کند که می‌تواند اغلب با یک عفونت، تنگی نفس یا خس خس کردن ایجاد شود.
سرفه‌ی مدید و شدید:
این عارضه می‌تواند قسمت فوقانی دستگاه تنفسی را تحریک کرده و منجر به پارگی رگ‌های خونی شود.
خون دماغ شدید:
عوامل زیادی می‌تواند منجر به خون دماغ شود.
مصرف مواد مخدر:
مواد مخدری مثل کوکائین، که از طریق بینی استنشاق می‌شود، می‌تواند قسمت فوقانی دستگاه تنفسی را تحریک کند.
ضدانعقادها:
این داروها از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند. مثال‌های این دسته شامل وارفارین (warfarin)، ریواروکسابان (rivaroxaban)، دابیگاتران (dabigatran) و آپیکسابان (apixaban) می‌باشد.
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD):
این بیماری انسداد دائمی راه‌های هوایی ریه‌ها است که اغلب باعث تنفس دشوار، سرفه ، تولید خلط و خس خس کردن می‌شود.
ذات‌الریه:
این بیماری و سایر عفونت‌های ریوی می‌تواند موجب خلط خونی شود. ذات‌الریه با عفونت بافت ریه مشخص می‌شود که معمولاُ ناشی از عفونت‌های باکتریایی می‌باشد. افراد مبتلا به ذات‌الریه هنگام تنفس و سرفه با درد قفسه‌ی سینه مواجه می‌شوند. دیگر علائم بیماری شامل خستگی، تب، عرق و لرز می‌باشد. بیماران مسن‌تر نوعی پریشانی نیز تجربه می‌نمایند.
آمبولی ریه:
این عارضه باعث ایجاد لخته‌ی خون در یکی از شریان‌های ریوی شده و معمولاً موجب درد قفسه‌ی سینه و تنگی نفس ناگهانی می‌شود.
ادم ریوی:
این بیماری وجود مایع در ریه را نشان می‌دهد. ادم ریوی معمولاً در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی رایج بوده و باعث خللط صورتی‌رنگ و نیز تنگی نفس شدید می‌گردد و برخی مواقع با درد قفسه‌ي سینه همراه است.
سرطان ریه:
افراد بالای ۴۰ سال و مستعمل تنباکو بیشتر در معرض احتمال ابتلا به سرطان ریوی قرار دارند. این بیماری باعث سرفه‌ی مکرر، تنگی نفس، درد قفسه‌ی سینه و برخی مواقع درد استخوان و سردرد می‌شود.
سرطان گردن:
این بیماری معمولاً از گلو، حنجره یا حلق شروع می‌ِشود که می‌تواند باعث درد یا تورمی که التیام نمی‌یابد، گلودرد و تکه‌های قرمز یا سفید در دهان می‌شود.
فیبروز کیستیک:
این بیماری ارثی به شدت به ریه‌ها آسیب می‌رساند و معمولاً باعث تنگی نفس و سرفه‌ی مکرر همراه با مخاط سفت می‌شود.
گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیتیس:
این بیماری عفونت رگ‌های خونی سینوس‌ها، ریه‌ها و کلیه‌ها را موجب می‌شود و اغلب باعث آبریزش بینی، خون دماغ، تنگی نفس، خس خس کردن و تب می‌شود.
توبرکلوسیز:
علت این نوع عفونت شدید ریوی یک باکتری می‌باشد که می‌تواند منجر به تب، تعریق، درد قفسه‌ی سینه، تنفس یا سرفه‌ی همراه با درد و سرفه‌ی مکرر شود.
تنگی دریچه‌های قلبی:
تنگی دریچه‌های میترال قلبی می‌تواند باعث تنگی نفس به خصوص همراه با فشار شود. سایر علائم شامل تورم پاها و ساق پا یا تپش قلب و خستگی و به ویژه هنگام افزایش فعالیت فیزیکی، می‌باشد.
آسیب خارجی:
آسیب قفسه‌ی سینه می‌تواند باعث ظهور خون در خلط شود.
زمان مراجعه به پزشک
مقالۀ مرتبط: بیماری‌های دریچۀ میترال
هنگامی که سرفه همراه با مقدار بسیار زیادی خون باشد باید به پزشک مراجعه کرد. در صورتی که این خون به رنگ تیره بوده و همراه با تکه‌هایی از غذا باشد، باید فوراً به بیمارستان مراجعه کرد. این عارضه می‌تواند حاکی از مشکلی جدی در دستگاه گوارش باشد.
همچنین، به هنگام وجود خون در خلط با مشاهدهی علائم زیر به پزشک مراجعه فرمایید:
- کم اشتهایی
- کاهش غیرعادی وزن
- مشاهدهی خون در ادرار و مدفوع
- درد قفسه‌ی سینه، سرگیجه و تب
- تنگی نفس شدید
تشخیص
پزشک معمولاً برای تشخیص اینکه کدام بیماری باعث ظهور خون در خلط می‌شود، نیاز به پیشینه‌ی پزشکی و انجام معاینه‌های فیزیکی دارد. در طول معاینه پزشک می‌تواند از بیمار بخواهد سرفه کند و وی بینی و دهان را به عنوان راه‌های خون‌ریزی بررسی نمایند. پزشک می‌تواند نمونه‌هایی از خلط و خون برای انجام آزمایش نمونه‌برداری نماید.
در برخی از موارد، معاینات اضافی ضرورت پیدا می‌کنند. این معاینات می‌تواند شامل X-ray قفسه‌ی سینه، سی‌تی اسکن یا برونکوسکوپی که اتصال یک دوربین به انتهای یه لوله که به درون راه‌های هوایی فرستاده می‌شود، می‌باشد.
درمان
درمان به توقف خون‌ریزی و درمان دلایل اصلی، کمک می‌کند. درمان‌های احتمالی عبارتند از:
- استروئیدها: استروئیدها می‌تواند زمانی که نوعی بیماری عفونی باعث خون‌ریزی می‌شود، کمک کننده باشد.
- آنتی بیوتیک‌ها: آنتی بیوتیک‌ها در موارد ذات‌الریه و توبرکلوسیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- برونکوسکوپی: این درمان مشاهدهی نزدیک منشأ خون‌ریزی را ممکن می‌سازد. ساختاری که آندوسکوپ نامیده می‌شود از طریق بینی یا دهان به راه‌های هوایی فرستاده می‌شود. ابزاری را می‌توان به انتهای این ساختار اضافه کرد. برخی از این ابزراها برای توقف خون‌ریزی استفاده می‌شود و در مقابل برخی برای مثال برای جدا کردن لخته‌ی خونی.
- آمبولیزاسیون: در صورتی که یک رگ خونی اصلی مسبب وجود خون در خلط باشد، پرشک می‌تواند درمانی به نام آمبولیزاسیون را انتخاب کند. یک کاتتر که داخل رگ خونی که منشأ خون‌ریزی شناخته شده است، قرار می‌گیرد و از یک کویل فلزی، ماده‌ی شیمیایی یا قطعه اسفنج ژلاتینی برای از بین بردن آن استفاده می‌گردد.
- تزریق فرآورده‌ی خونی: تزریق فرآروده‌هایی از خون مثل پلاسما، عوامل انعقاد یا پلاکت می‌تواند در صورت وجود مشکلات انعقادی یا خون بیش از حد رقیق نیاز باشد.
- شیمی درمانی یا پرتودرمانی: از این گزینه‌ی درمان در موارد سرطان ریه استفاده می‌شود.
- جراحی: این گزینه می‌تواند برای از بین بردن بخش آسیب‌دیده یا سرطانی ریه لازم باشد. جراحی معمولاً در مواردی که خون‌ریزی شدید یا مداوم باشد، به عنوان آخرین و تنها گزینه در نظر گرفته می‌شود.
مقالۀ مرتبط: شیمی‌درمانی چیست؟
نکته‌ی پایانی
خلط در خون به ویژه در مقادیر کم، معمولاً باعث نگرانی نمی‌شود. اگر چه، در افرادی دارای سابقه‌ی بیماری یا مشکلات تنفسی یا مصرف‌کننده‌ی مواد مخدر، نیاز به معاینات فراتر می‌باشد.
عفونت‌های تنفسی، سایر مشکلات ریوی و مشکلات رایج در دستگاه گوارش می‌تواند باعث ظهور خون در خلط شود. برخی از دلایل خفیف بوده و خود به خود درمان می‌شود. در سایر موارد نیاز به معالجات پزشکی می‌باشد.
مراجعه پزشک هنگام مشاهده مقدار زیاد و مکرر خون به هنگام سرفه ضروری است.
