به طور مقایسه‌ای ما می‌دانیم که حتی در کشورهای ثروتمند، افراد با شرایط نامساعد، از شرایط سلامت خوبی بهره مند نیستند و امید به زندگی در آن‌ها کوتاه تر از دیگران است.
اما دقیقا شرایط نامساعد اجتماعی و اقتصادی و دیگر مشکلات محیط زندگی چگونه بر بیولوژی ما تاثیر می‌گذارند؟ و در چه سنی ما نسبت به این اثرات آسیب پذیرتر هستیم؟
با این که چگونگی تاثیر محیط اجتماعی بر روی بیولوژی فرد در سطح مولکولی دقیقا مشخص نیست، احتمالا فرآیندهای مرتبط با پیری در بیولوژی فرد دخالت دارند.
یکی از این فرایندها متیلاسیون DNA است، مکانیسمی که توسط سلول‌ها برای کنترل بیان ژن استفاده می‌شود. به طور مشخص، این پروسه تعیین می‌کند که کدام ژن و چه زمانی روشن یا خاموش باشد یا بیانش افزایش یا کاهش یابد.
در حال حاضر مطالعه جدید ما که در مجله آمریکایی اپیدمیولوژی منتشر شده، نشان می‌دهد که این روند ممکن است تحت تاثیر شرایط دوران جوانی ما باشد- که در نهایت بر چگونگی پیر شدن ما اثر می‌گذارد.
تمام سلول‌های بدن انسان- از سلول‌های پوست و خون گرفته تا نورون‌ها- محتوای ژنتیکی مشترکی دارند. پس چگونه تا این حد متفاوت هستند؟
پاسخ در نحوه بیان ژن‌هاست. این که کدام یک از هزاران ژن در هر سلول انسانی فعال باشد، تا چه حد و در چه مرحله‌ای از رشد سلول بیان شود، همه بر نحوه بیان ژن اثر گذار هستند.
این تنوع فقط انواع مختلف سلول‌ها را شامل نمی‌شود، بلکه بین افراد نیز متفاوت است، و به توضیح این که چرا دوقلوهای یکسان از هم قابل تشخیص هستند، کمک می‌کند.
از لحاظ فیزیکی، متیلاسیون DNA شامل تغییر حروف کد ژنتیک با افزودن یا حذف یک گروه متیل است که بر میزان بیان ژن تاثیر می‌گذارد.
از آن جا که توزیع گروه‌های متیلی در طول ژنوم به طور سیستماتیک با پیری تغییر می‌کند، شما می‌توانید با اعمال الگوریتمی، سن انسان را از روی الگوهای متیلاسیون DNA در سلول‌های نمونه خون تخمین بزنید.
این روش اندازه گیری سن بیولوژیکی مربوط به طول عمر است. افرادی که از نظر سن متیلاسیون DNA مسن‌تر هستند، بیشتر در معرض خطر بیماری‌های ناشی از کهولت سن و مرگ هستند.
در ضمن، به نظر می‌رسد که اثرات محیطی ممکن است تغییرات متیلاسیون مربوط به سن را دگرگون کند و یا سرعت بخشد. بین سن متیلاسیون DNA و استرس، عوامل غذایی و آلودگی ارتباط معنا داری کشف شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که ممکن است سن متیلاسیون DNA یکی از راه‌های اثر محیط اجتماعی بر سلامت باشد.
داده‌های جدید
ما از داده‌های ۱۰۹۹ فرد بالغ بریتانیایی استفاده کردیم تا ارتباط ابعاد مختلف شرایط نامساعد اجتماعی-اقتصادی با افزایش سن متیلاسیون DNA را بررسی کنیم که به دو روش محاسبه شده است.
هنگامی که نمونه‌های خون جمع آوری شد، این پژوهش اطلاعات سالانه درمورد شرایط اجتماعی-اقتصادی همان افراد را در طی ۱۲ سال جمع آوری کرده بود.
به این معنا که ما می‌توانستیم معیارهای فعلی و بلند مدت مواردی نظیر درآمد، وضعیت اشتغال و مدرک تحصیلی را در نظر بگیریم.
مهم‌تر از همه، این داده‌ها همچنین شامل اطلاعاتی در مورد طبقه اجتماعی شغلی والدین فرد در زمان ۱۴ سالگی بود.
ما پی بردیم که تنها آخرین اندازه‌گیری ارتباط واضحی با سن متیلاسیون DNA را نشان می‌دهد. افرادی که والدین آن‌ها در مشاغلی روزمره معمول مشغول به کار بودند، در مقایسه با افرادی که پدر و مادر آن‌ها در نقش‌های مدیریتی و یا حرفه‌ای کار می‌کردند، از نظر سن متیلاسیون DNA حدودا یک سال بزرگ‌تر بودند.
شرایط در افرادی که والدین آن‌ها شغلی نداشتند و یا فوت کرده بودند، بدتر نیز بود: بسته به الگوریتم مورد استفاده، آن‌ها ۲.۴ یا ۱.۸۵ سال مسن‌تر بودند.
محاسبات سایر عوامل مرتبط از قبیل سیگار کشیدن، شاخص توده بدنی و سن واقعی شرکت کنندگان در مطالعه را نیز در نظر گرفته بود.
این نتایج نشان می‌دهد که سن متیلاسیون DNA یک جنبه‌ی بیولوژی از افراد است که در مقابل وقایع دوران کودکی آسیب پذیر است، اما به طرز شگفت انگیزی در مورد مشکلات پیش آمده در دوران بزرگسالی مقاومت دارد.
سوال بعدی این است که چه جنبه‌هایی از محیط اجتماعی-اقتصادی دوران کودکی بیشترین اهمیت را دارند؟ آیا فشار مالی، کیفیت مسکن یا رژیم غذایی بیشترین اثر را دارند؟
به همان اندازه پیدا کردن فاکتورهایی که در مقابل این اثرات مقاوم باشند اهمیت خواهد داشت، تا به طور بالقوه کودکان را از ماندگاری اثرات شرایط نامساعد در سن متیلاسیون DNA ایمن کند.
البته که این نتایج نیاز به آزمایش دوباره دارند و از آن‌جا که تنها سن متیلاسیون DNA اندازه گیری شده است، ما به طور قطعی نمی‌توانیم علت و معلول را اثبات کنیم.
اما نتایج نشان دهنده شواهد گسترده‌ای، حاکی از این است که شرایط زندگی فرد بر سلامت بزرگسالی او اثر گذار است. شاید مهم‌تر از همه، اطمینان از پشتیبانی کامل کودکان بیش از پیش تقویت شود.
