اشتباه: بدن انسان در وضعیت خلأ منفجر می‌شود!
فکر می‌کنید اگر بدون این که لباس فضانوردی به تن داشته باشید، ناگهان از هوابند خود بیرون بپرید و وارد خلأ شوید، چه عاقبتی در انتظارتان خواهد بود؟ آیا منفجر می‌شوید؟ یا چشمان‌تان از حدقه بیرون می‌زند؟ و یا این که در دم جان می‌سپارید؟ تجربه فضانوردی بدون لباس مخصوص به ضرس قاطع بسیار دردناک است (!) اما بلافاصله موجب مرگ نمی‌شود.
در صورتی که بدون لباس مخصوص در خلأ قرار بگیرید، بدن‌تان با چندین چالش عمده مواجه خواهد شد. فقدان اکسیژن، درجه حرارت بسیار پایین و پرتوهای زیان‌آور، جزو عواملی هستند که تحت هر شرایطی از آن دوری گزید، اما آن‌قدری هم که فکر می‌کنید در نابود کردن شما عجله نخواهند کرد. در حقیقت، چالش اصلی نه اکسیژن و گرما، بلکه عدم وجود فشار است. شما در خلأ قرار گرفته‌اید. سطح خارجی بدن با فشار صفر مواجه شده، و این در حالی است که درون بدن فشار نرمال حود را حفظ کرده است. این اختلاف فشار به طور قطع می‌تواند باعث توقف تنفس گردد. فقدان فشار در خارج هم‌چنین به تبخیر مایعاتی نظیر بزاق و اشک می‌انجامد. اما مایعاتی مثل خون که در داخل بدن جریان دارند، کم‌تر متأثر خواهند شد. اما مشکل دیگری که وجود دارد این است که اختلاف فشار بزرگ حاکم بین دو سوی بدن، باعث می‌شود فشار داخلی بر فشار صفر خارج غلبه کرده و بدن را مانند بادکنکی باد نماید. دوباره باید متذکر شویم که حتی باد شدن نیز به خودی خود نمی‌تواند مرگ‌بار باشد؛ چرا که پوست و بافت‌های همبند قدرت لازم برای حفظ یک‌پارچگی بدن را دارند. این وضعیت بسیار وحشت‌ناک به نظر می‌رسد، اما برگشت‌پذیر است؛ به شرط این که کسی آن دور و بر باشد که شما را در عرض یک دقیقه (شاید یکم این‌ور آن‌ورتر) نجات دهد.
اشتباه: زحل تنها سیاره‌ای است که حلقه دارد!
زحل عنوان رمانتیک “سیاره حلقه‌دار” را به یدک می‌کشد. این سیاره به طور حتم ظاهر منحصر به فردی دارد، اما وضعیتش چندان منحصر به فرد نیست. ما امروزه می‌دانیم که نیمی از سیارات منظومه خورشیدی دارای حلقه هستند. حتی مشتری، اورانوس و نپتون نیز توسط موادی در سرتاسر خود احاطه شده‌اند.
امتیاز حلقه‌دار بودن زمانی از انحصار زحل خارج شد که کاوشگرهای وویجر (Voyager) توانستند طی دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ این سه سیاره را مورد کاوش قرار دهند. ژوپیتر ۴ حلقه، اورانوس ۱۳ حلقه و نپتون نیز ۵ حلقه دارد. هر چهار سیاره گازی غول‌آسا حلقه‌های مخصوص خود را دارند؛ اما این باز هم بدین معنی نیست که فقط سیارات اصلی از حلقه برخوردارند. ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۳ متوجه شدند که سیاره کوچک Chariklo ۱۰۱۹۹ دارای دو حلقه است. این خرده‌سیاره در واقع تودۀ سنگی کم‌اهمیتی است که بین زحل و اورانوس قرار دارد.
در صورتی که می‌خواید بیشتر درباره زحل بدانید:
- یک روز در زحل چقدر طول می‌کشد؟ جستجوها رازهای شگرف‌تری را آشکار کرده است
- انسلادوس، ۵۳اُمین ماه زحل، به نظر مکان مناسبی برای زندگی در فضاست!
- فضاپیمای کاسینی در اتمسفر زحل
تعداد انگشت‌شماری از اجرام آسمانی حلقه‌دار نیز شناسایی شده‌اند که در خارج از منظومه خورشیدی قرار دارند. تعداد کم چنین کراتی شاید به این دلیل باشد که حلقه یک ساختار نادر است؛ ولی اگر منطقی باشیم، این را هم باید در نظر بگیریم که شاید ابزار محدود ما اجازۀ شناسایی حلقه‌های بیشتر را در چنین فاصله‌هایی نمی‌دهد. یکی از محتمل‌ترین نمونه‌های حلقه‌داری که تا کنون شناسایی شده است، در مجاورت ستاره‌ای به نام J1407 واقع بوده و حدود ۴۲۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. این سیاره – و یا شاید کوتوله قهوه‌ای – حلقۀ بسیار عظیمی دارد، که تخمین زده می‌شود ۶۴۰ برابر برد بیش‌تری نسبت به حلقه زحل داشته باشد. از همین رو، ستاره‌شناسان به این سیاره “زحل هورمونی” می‌گویند!
اشتباه: تمام اجرام آسمانی نام خود را از اساطیر گرفته‌اند!
معروف‌ترین اجرامی که در نزدیکی ما قرار دارند، نام خود را از اساطیر یونان و روم باستان گرفته‌اند. البته قضیه در مورد قمرهای اورانوس کمی فرق دارد؛ چرا که آن‌ها اسامی خود را از نام شخصیت‌های موجود در نمایش‌نامه‌های شکسپیر اخذ کرده‌اند. اما باور کنید آن‌قدر جرم آسمانی بزرگ و کوچک در این دنیا وجود دارد که برای نام‌گذاری آن‌ها نمی‌شود صرفاً به اساطیر اکتفا کرد. هم‌اکنون صدها کرۀ ریز و درشت در همین منظومۀ خودمان می‌توانیم پیدا کنیم که نام‌شان را از اسامی دانشمندان، اعضای خاندان سلطنتی، سیاستمداران، آموزگاران و هنرمندان گرفته‌اند.
مقاله مرتبط: قمر های ماه را چه بنامیم؟!
برای مثال، Bullock ۷۸۴۵۳ به افتخار ساندرا بولاک (Sandra Bullock)، بازیگر مشهور آمریکایی، نام‌گذاری شده است. Tomhanks ۱۲۸۱۸ و Megryan ۸۳۵۳ نیز دو سیارک بی‌خواب در کمربند سیارکی هستند (متوجه شدید قضیه از چه قرار است؟). هر یک از شش عضو گروه کمدی مانتی پایتان (Monty Python) نیز مانند اعضای گروه موسیقی بیتلز (Beatles) و یوکو اونو (Yoko Ono)، خرده سیاره‌های هم‌نام خود را در منظومه دارند. ممکن است این سوال برای‌تان پیش بیاید که آیا Jimihendrix ۴۷۳۸ هالۀ ارغوانی رنگی به دور خود دارد؟ و یا این که Procol Harum ۱۴۰۲۴ در طیفی ملایم از رنگ سفید غرق شده است؟ احتمالاً Simon-Garfunkel ۹۱۲۸۷ در مدار صدای سکوت گردش می‌کند. شاید هم Freddiemercury ۱۷۴۷۳ می‌خواهد خود را از تمام بندها رها سازد.
اشتباه: ستاره قطبی درخشان‌ترین ستاره در آسمان است!
۱۰ و به همین دلیل آن را با نام “ستاره قطبی” می‌شناسیم. آدم‌های باسوادتر هم این ستاره را پولاریس (Polaris) می‌خوانند. قرارگیری یک ستاره بر فراز محور گردش وضعی زمین، پدیده‌ای به درد بخور است. برای مثال، اگر شب هنگام در جایی هستید که از موقعیت خود اطلاع ندارید، با پیدا کردن ستاره قطبی در آسمان، می‌توانید جهت شمال را تشخیص دهید.
مقاله مرتبط: ۵ مقصد برای دیدن شفق قطبی
این موقعیت قرارگیری منحصر به فرد، باعث فراگیر شدن افسانه‌ای شده که می‌گوید، پولاریس درخشان‌ترین ستاره در آسمان شب است. ما قبول داریم که ستاره قطبی از درخشندگی مناسبی برخوردار است، اما متأسفانه درخشان‌ترین ستاره نیست. بین تمام ستاره‌هایی که از سطح زمین به چشم می‌خورند، پولاریس به زحمت خود را در فهرست ۵۰ ستاره درخشان جای می‌دهد. نکته دیگر این که ستاره قطبی تنها یک ستاره نیست، بلکه مجموعه‌ای از سه ستاره است که با چشم غیرمسلح نمی‌توان آن‌ها را از یک‌دیگر تشخیص داد. علاوه بر این، موقعیت مثال‌زدنی این ستاره، موقتی است. در طول هزاران سال گذشته، محور چرخش زمین طی فرآیندی به نام تغییر محور (precession) به آرامی دچار انحراف شده است. یعنی این که آسمانی که بر فراز قطب شمال قرار دارد، در طول زمان دچار تغییر می‌شود و جای خود را به قسمت دیگری از فضا می‌دهد. ژولیوس سزار در نمایش‌نامه شکسپیر خود را “ماندگار هم‌چون ستاره قطبی” توصیف می‌کند؛ ولی امروزه می‌دانیم که در زمان ژولیوس سزار، ستاره‌ای بر فراز قطب شمال وجود نداشته است.
اشتباه: هیچ انسانی قادر نبوده پا را فراتر از ماه بگذارد!
در این مورد کمی سرمان کلاه رفته است. فضانوردان مستقر در فضاپیمای آپولو ۱۳، به حق به عنوان تنها انسان‌هایی شناخته می‌شوند که توانسته‌اند در فضا، پا را فراتر از هر آدم دیگری بگذارند. هرچند آپولو ۱۳ در اثر انفجار یکی از تانک‌های اکسیژن دچار مشکل شد، اما توانست ماه را با حداکثر فاصلۀ ۴۰۰ هزار و ۱۱۷ کیلومتر از زمین، دور بزند. هیچ انسان زنده‌ای تا به امروز در این حد از خانه خود دور نشده است.
مقاله مرتبط: سیاره کوتوله (۲): پلوتون سیاره نیست ولی پنج قمر دارد!
اما اگر تعریف خود را از فاصله کمی بسط بدهیم، یک فرد دیگر را پیدا خواهیم کرد که اتفاقاً این فاصله را نیز پشت سر گذاشته است. کلاید تامبا (Clyde Tombaugh)، ستاره‌شناس فقید، عمده شهرت خود را مرهون کشف پلوتو است. او به قدری چهره ماندگاری بوده که مقداری از خاکستر وی هم‌اکنون در داخل کاوشگر نیو هورایزنز (New Horizons) ناسا قرار دارد. این کاوشگر در سال ۲۰۱۵ از کنار پلوتو عبور کرد و به سوی کمربند کویپر رهسپار شد. بر اساس به روز رسانی‌های ۲۰۱۸، خاکستر این ستاره‌شناس هم‌اکنون ۴۰ واحد نجومی از زمین فاصله دارد. هر واحد نجومی برابر با فاصله زمین تا خورشید است. کلاید تامبا به زودی لقب “اولین انسان فراخورشیدی” را از آن خود خواهد ساخت؛ البته اولین انسان خاکستری!
