نام‌های دیگر سندروم لیش‌نیهان :
- HGPRT deficiency
- HPRT deficiency
- hypoxanthine-guanine phosphoribosyl transferase deficiency
این سندروم یک بیماری نادر بوده که نوزاد متولد شده با این بیماری نقص در متابولیسم پورین داشته که درواقع این نقص به عدم عملکرد صحیح آنزیم هایپوگزانتین-گوانین فسفوریبوزیل ترنسفراز (HPRT ) مربوط می‌باشد.
پورین‌ها دارای نیتروژن بوده که در بسیاری از غذا ها نیز یافت می‌شود. در غیاب آنزیم HPRT ٬ پورین‌ها تبدیل به نوکلئوتید نمی‌شوند. میزان اسیداوریک در افراد مبتلا به سندروم لیش‌نیهان به صورت غیرطبیعی بالا بوده که در نتیجه‌ی آن احتمال تشکیل کریستال‌های سدیم اورات و رسوب آن‌ها در مفاصل و کلیه‌ها در این بیماران افزایش می‌یابد.
سندروم لیش‌نیهان به صورت وابسته به جنس به ارث رسیده و بیشتر جنس مذکر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری منجر به آسیب به کلیه ٬ آرتریت نقرسی و مشکلات رفتاری – جسمی مانند گاز گرفتن لب‌ها و انگشتان می‌شود.
از علایم دیگر این بیماری میتوان به حرکات عضلانی غیرعادی و مشکلات عصبی اشاره کرد.
علایم و نشانه‌های بیماری:
علایم بیماری سندروم لیش‌نیهان ممکن است در ۶ ماهگی نیز بروز کند. تشکیل کریستال‌های اوره منجر به ایجاد لکه‌های نارنجی (orange sand) در پوشاک نوزاد مبتلا به این بیماری می‌شود. این علامت می‌تواند جزو اولین تظاهر بیماری باشد.
سنگ‌های اورات ممکن است در کلیه‌های نوزاد مبتلا به بیماری سندروم لیش‌نیهان تشکیل شده و آسیب کلیوی را موجب شود.این سنگ‌ها می‌توانند در نهایت منجر به خونریزی شود که به هماچوری معروف بوده و ممکن است احتمال عفونت را در سیستم ادراری افزایش دهد.
کریستال‌های اوره علاوه بر کلیه‌ها٬ مفاصل را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد اما علایم بیماری مربوط به مفاصل مانند درد و تورم ٬ تا هنگامی که بیمار به سن جوانی رسیده و تحت درمان قرار نگرفته باشد بروز نمی‌کند. حملات علایم مفاصلی با گذر زمان شدت بیشتری پیدا می‌کند.
در کودکان با سن بالاتر ممکن است که سدیم اورات در بافت‌های تاندونی موجود در مفاصل و گوش‌ها رسوب کند. رسوب این مواد در تاندون‌های گوش بولگوس‌هایی را تشکیل می‌دهد که به آن‌ها توفوس گفته می‌شود که بنابرآن ممکن است این بیماری با بیماری نقرس اشتباه شود.
مقاله‌ی مرتبط: https://virtualdr.ir/2017/01/30/gout/
مشکلات عصبی مربوط به این بیماری معمولا در ۱۲ ماهگی بروز می‌کند. این علایم شامل حرکات غیرعادی دست‌ها و پاها(dystonia)٬ حرکات بی‌هدف مکرر ( chorea) مانند فلکشن انگشتان دست٬ بالا و پایین آوردن شانه‌ها و شکلک درآوردن با صورت می‌شود.
عضلات بیماران مبتلا به این بیماری با گذر زمان نرم‌تر شده ( hypotonia) که در نتیجه‌ی آن فرد توانایی نگهداری اشیا را از دست می‌دهد. نوزادان مبتلا به سندروم لیش‌نیهان ممکن است در مراحل تکامل خود مشکل داشته باشند که به عنوان مثال این نوزادان توانایی چهاردست‌و پا رفتن٫ نشستن و راه رفتن را از دست می‌دهد که به این عارضه تاخیر در رشد می‌گویند.
بیشتر کودکان مبتلا به این بیماری ٬ افزایش شدت تون حرکتی عضلات (hypertonia) و افزایش سفتی عضلات (spasticity) را تجربه می‌کنند این سفتی عضلانی باعث دفرمیتی‌ها و تغییر حالت شدید دست‌ها٬ سر و گردن می‌شود که به آن opisthotonos می‌گویند.
رفلکس تاندونی افزایش یافته (hyperreflexia) و علایم ناتوانی ذهنی نیز در این بیماران به صورت خفیف بروز می‌کند که می‌تواند قدرت سخن گفتن بیمار را تحت تاثیر قرار دهد( dysarthria). باید گفت که بعضی از بیماران قدرت ذهنی نرمالی را خواهند داشت.
بارزترین و قابل‌توجه‌ترین علامت این بیماری که در ۸۵٪ بیماران نیز مشاهده می‌شود٫ آسیب زدن فرد به خود است.
این علامت معمولا در سن ۲-۳ سالگی بروز می‌کند اما احتمال بروز آن در یکسالگی نیز وجود دارد. رفتارهای مربوط به این علامت می‌تواند گاز گرفتن لب‌ها و انگشتان٬ کوبیدن سر به اجسام سفت باشد.
بعضی از کودکان مبتلا به سندروم لیش‌نیهان صورت خود را به صورت مکرر چنگ می‌زنند اما باید گفت که افراد مبتلا به این بیماری نسبت به احساس درد بسیار مقاوم هستند.
از علایم رفتاری دیگر این بیماری میتوان به خشونت٬ حالت تهوع و تف انداختن اشاره کرد که تمام این علایم می‌توانند منجر به از دست رفتن بافت‌های بدنی فرد شوند.
کودکان مبتلا به بیماری سندروم لیش‌نیهان اختلال در بلع داشته که به آن دیسفاژی می‌گویند که بنابراین عارضه تغذیه‌ی این افراد با مشکل روبه‌رو خواهد بود. علاوه بر دیسفاژی همانطور که اشاره شد استفراغ نیز در این افراد شایع بوده که نتیجه‌ی تمام این علایم کاهش وزن خواهد بود.
از علایم دیگر این بیماری میتوان به زودرنج بودن و جیغ کشیدن بیمار اشاره کرد. بعضی از کودکان مبتلا ممکن است به نوعی از کم‌خونی که آنمی مگالوبلاستیک است نیز مبتلا شوند.
مقاله‌ی مرتبط:https://virtualdr.ir/2017/04/20/anemia-2/
افراد مبتلا ممکن است دچار در رفتگی مفصل هیپ٬ شکستگی و تغییر حالت غیرعادی ستون‌مهره ( اسکولیوز) و تغییر شکل مفاصل ( contractures) شوند.
جنس مونث حامل ژن جهش یافته‌ی این بیماری معمولا علایم اشاره شده را بروز نداده و ممکن است با افزایش مدت زمان ابتلا فقط علایم مربوط به نقرس را بروز دهد.
علت بیماری:
جهش در ژن HPRT1 که بر روی کروموزوم جنسی X قرار دارد منجر به اختلال در عملکرد آنزیم HPRT شده که در نتیجه‌ی آن اسیداوریک در خون تجمع می‌یابد.
تشخیص بیماری:
- آزمایش خون جهت بررسی میزان اسیداوریک
- تست ژنتیک جهت بررسی ژن جهش یافته
- توجه به past medical history بیمار
- بررسی ژنتیک مولکولی جهت بررسی میزان فعالیت آنزیم HPRT و مشخص شدن حامل بودن فرد
اگر سابقه‌ی این ژن جهش یافته در خانواده‌ی فرد مشاهده شود میتوان از روش‌های تشخیصی داخل رحمی استفاده نمود که از بین این روش‌ها میتوان به آنالیز آنزیم اشاره کرد.
روش‌های درمانی:
- درمان علامتی
- استفاده از آلوپرینول جهت کاهش میزان اسیداوریک( این روش تاثیری در بهبودی علایم عصبی و رفتاری نخواهد داشت)
- استفاده از روش ESWL جهت شکستن سنگ‌های کلیه
تاکنون درمان قطعی برای درمان علایم عصبی این بیماری پیدا نشده‌است. والدین می‌توانند با استفاده از روش‌های درمانی مخصوص رفتار بیمار مانع از آسیب رساندن فرد به خود شوند.
