آروماتراپی یک درمان جامع است که از عصاره‌های گیاهی طبیعی برای بهبود وضعیت سلامتی استفاده می‌کند. گاهی اوقات به رایحه درمانی اسانس درمانی (essential oil therapy) نیز گفته می‌شود. آروماتراپی از اسانس‌های معطر برای بهبود سلامت جسم، ذهن، روح و روان استفاده می‌کند. رایحه درمانی هم سلامت جسمی و هم سلامت عاطفی را بهبود می‌بخشد.
رایحه درمانی هم به عنوان یک هنر و هم به عنوان یک علم در نظر گرفته می‌شود. آروماتراپی اخیراً در زمینه‌های علوم و پزشکی بیشتر شناخته شده است.
تاریخچه این درمان به چه زمانی باز می‌گردد؟
انسان‌ها از هزاران سال پیش از رایحه درمانی استفاده می‌کرده‌اند. فرهنگ‌های باستانی در چین، هند، مصر و جاهای دیگر از ترکیبات معطر گیاهان در رزین‌ها، مومیایی‌ها و روغن‌ها استفاده می‌کردند. از این مواد طبیعی برای اهداف پزشکی و مذهبی استفاده می‌شد. این مواد به عنوان موادی که دارای هر دو مزیت جسمی و روانی هستند، شناخته شده بودند.
تقطیر اسانس در قرن دهم میلادی به ایرانیان نسبت داده می‌شود. هرچند ممکن است سابقه این کار به مدت‌ها قبل از این زمان بازگردد. اطلاعات مربوط به تقطیر اسانس در قرن شانزدهم در آلمان منتشر شد. پزشکان فرانسوی در قرن نوزدهم به خاصیت اسانس در معالجه بیماری‌ها پی بردند.
در قرن نوزدهم پزشکان جایگاه بیشتری یافتند و تمرکز خود را بر استفاده از داروهای شیمیایی گذاشتند. با این حال، پزشکان فرانسوی و آلمانی هنوز بر نقش گیاهان دارویی طبیعی در درمان بیماری‌ها تمرکز داشتند.
اصطلاح “آروماتراپی” توسط یک عطرساز و شیمیدان فرانسوی به نام رنه-موریس گاتفوسه (René-Maurice Gattefossé) در کتابی که در مورد این موضوع نوشت و در سال ۱۹۳۷ منتشر شد، به کار گرفته شد. او قبلاً به پتانسیل درمانی اسطوخودوس در درمان سوختگی‌ها پی برده بود. در این کتاب درباره استفاده از اسانس‌ها در معالجه بیماری‌ها صحبت شده است.
آروماتراپی چگونه اثر خود را القا می‌کند؟
رایحه درمانی از طریق حس بویایی و جذب پوستی با استفاده از محصولاتی مانند محصولات زیر باعث اثرگذاری می‌شود:
- پخش‌کننده‌ها (diffusers)
- اسپری‌های معطر
- اسپری‌های تنفسی
- نمک‌های مخصوص استحمام
- روغن‌های بدن، کرم‌ها، یا لوسیون‌های مخصوص ماساژ یا استفاده موضعی
- بخارشوی صورت
- کمپرس سرد و گرم
- ماسک‌های سفالی
شما می‌توانید از این روش‌ها به تنهایی یا در هر ترکیبی استفاده کنید.
تقریباً صد نوع اسانس موجود است. به طور کلی، مردم از محبوب‌ترین روغن ها استفاده می‌کنند.
اسانس‌ها به صورت آنلاین، در فروشگاه‌های مواد غذایی و در برخی از سوپرمارکت‌ها موجود هستند. خرید از یک تولیدکننده معتبر مهم است؛ زیرا این روغن‌ها و اسانس‌ها خیلی تحت نظارت نیستند. با این کار مطمئن می‌شوید که کالایی باکیفیت و ۱۰۰ درصد طبیعی خریداری می‌کنید. این مواد نباید حاوی موادافزودنی یا موادمصنوعی باشند.
هر اسانسی دارای پتانسیلی از خواص درمانی، کاربردها و اثرات منحصر به فرد است. مخلوط کردن اسانس‌ها برای ایجاد ترکیب جدید حتی مزایای بیشتری ایجاد می‌کند.
مزایای آروماتراپی چیست؟
رایحه درمانی فواید گوناگون و وسیعی دارد. از فواید گفته شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدیریت و کنترل درد
- بهبود کیفیت خواب
- کاهش استرس و اضطراب
- تسکین درد مفاصل
- درمان سردرد و میگرن
- کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی
- کاهش ناراحتی‌های بارداری و زایمان
- مبارزه با باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها
- بهبود هضم
- استفاده در مراقبت‌های سالمندان و بیماران و تسکین آن‌ها
- تقویت ایمنی
ادعاهای اثبات نشده
شواهد علمی در مورد آروماتراپی در برخی زمینه‌ها محدود است. تحقیقات برای استفاده از رایحه درمانی در درمان بیماری آلزایمر، پارکینسون و بیماری‌های قلبی محدود است.
رایحه درمانی در درمان چه بیماری‌هایی به کار می‌رود؟
آروماتراپی توانایی درمان و کنترل بسیاری از بیماری‌ها را دارد؛ از جمله:
- آسم
- بی‌خوابی
- خستگی شدید
- افسردگی
- التهاب
- نوروپاتی محیطی
- مسائل مربوط به قاعدگی
- کچلی و ریزش مو
- سرطان
- اختلالات نعوظ
- آرتروز
- یائسگی
محبوب‌ترین روغن‌های آروماتراپی کدام‌اند؟
طبق گفته انجمن ملی رایحه درمانی (National Association Holistic Aromatherapy) محبوب‌ترین اسانس‌ها عبارتند از:
- مریم گلی
- سرو
- اکالیپتوس
- رازیانه
- شمعدانی
- زنجبیل
- گل گاوزبان
- اسطوخودوس
- لیمو
- علف لیمو
- ماندارین
- بهارنارنج
- نعنا هندی
- نعنا فلفلی
- بابونه رومی
- گل سرخ
- رزماری
- درخت چای
- خس خس (vetiver)
- ایلانگ ایلانگ (ylang ylang)
شما می‌توانید از اسانس‌ها به هر تعداد روشی که می‌خواهید، استفاده کنید. به عنوان مثال، آن‌ها را به لوسیون‌های بدن یا روغن‌های دیگر اضافه کرده و سپس آن‌ها را به صورت موضعی استفاده کنید. می‌توانید به تونر، شامپو یا نرم کننده موی خود هم اسانس اضافه کنید. حتی می‌توانید آن‌ها را با صابون مایع، خمیر دندان یا دهان شویه خود ترکیب کنید. همچنین می‌توانید این روغن‌ها را در فضای اتاق پخش یا اسپری کرده یا را در وان حمام خود بریزید.
انتخاب و مراجعه به متخصص آروماتراپی
ممکن است مایل باشید با یک متخصص رایحه درمانی ملاقات کنید. به ویژه هنگامی که برای اولین بار آروماتراپی را شروع می‌کنید یا اگر برای حل مشکلات خاصی می‌خواهید این کار را انجام دهید. می‌توانید از طریق اینترنت یک متخصص آروماتراپی پیدا کنید. همچنین می‌توانید از مسئولین سونا یا مدرس‌های یوگا سوال کنید.
در طول مشاوره با یک متخصص آروماتراپی، به سوالاتی پاسخ خواهید داد و درباره سبک زندگی و سلامتی خود صحبت خواهید کرد. به همراه مشاور خود، می‌توانید برای رسیدن به اهداف و مدیریت علائم خود، یک برنامه درمانی فردی طراحی کنید. ممکن است چند جلسه مشاوره با متخصص آروماتراپی خود داشته باشید. همچنین می‌توانید تصمیم بگیرید که جلسات را برای مدت زمان طولانی‌تری ادامه دهید.
از آن‌جایی که رایحه درمانی یک درمان مکمل است، باید قبل از شروع جلسات با پزشک خود صحبت کنید. به این ترتیب می‌توان آروماتراپی شما را با توجه به هرگونه مراقبت پزشکی یا درمانی که دریافت می‌کنید، تنظیم کرد.
اگر می‌خواهید در خانه معالجه خود را انجام دهید، اطلاعات آنلاین یا کتاب‌های زیادی در این مورد وجود دارد که مطالعه کنید. همچنین دوره‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آروماتراپی در آن شرکت کنید.
هزینه مشاوره با یک متخصص رایحه درمانی به عوامل مختلفی از جمله محل زندگی شما بستگی خواهد داشت.
آروماتراپی چه اثرات جانبی دارد؟
استفاده از اکثر اسانس‌ها بی‌خطر است. اما برخی از اقدامات احتیاطی وجود دارد که باید هنگام استفاده از این مواد به آن‌ها توجه کنید. همچنین عوارض جانبی وجود دارد که باید از آن‌ها آگاه باشید، خصوصاً اگر داروهای تجویزی مصرف می‌کنید.
از اسانس‌ها به طور مستقیم بر روی پوست خود استفاده نکنید. همیشه از یک روغن حامل برای رقیق کردن اسانس‌ها استفاده کنید. یادتان باشد قبل از استفاده از اسانس‌ها، تست پوستی انجام دهید. از آن‌جایی که اسانس مرکبات باعث حساسیت بیشتر پوست شما در برابر آفتاب می‌شود، در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید باید از مصرف این روغن‌ها خودداری کنید.
کودکان و زنانی که باردار یا شیرده هستند باید از اسانس‌ها با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده کنند. شما باید از استفاده از برخی از روغن‌ها خودداری کنید و هرگز اسانس‌ها را قورت ندهید.
عوارض جانبی استفاده از اسانس‌ها عبارتند از:
- راش و بثورات جلدی
- حملات آسم
- سردرد
- واکنش‌های آلرژیک
- سوزش پوست
- حالت تهوع
در صورت داشتن شرایط پزشکی زیر با احتیاط از اسانس‌ها استفاده کنید:
- تب یونجه
- آسم
- صرع
- فشار خون بالا
- اگزما
- پسوریازیس
سخن آخر:
همان‌طور که درباره استفاده از اسانس جستجو می‌کنید، به نحوه تاثیر و تفاوت روغن‌ها و روش‌های مختلف استفاده از آن‌ها توجه کنید.
همیشه قبل از شروع هر روش آروماتراپی با پزشک خود صحبت کنید. به یاد داشته باشید که رایحه درمانی یک درمان مکمل است. انجام این درمان به معنای جایگزینی هیچ برنامه درمانی مورد تایید پزشک شما نیست.
