اگر ادعا کنیم که انسان‌ها روزانه و در هر دقیقه‌ای از زندگی خود با انتخاب‌های گوناگونی روبرو می‌شوند، بی‌گمان دور از واقعیت نخواهد بود. ساده‌ترین مثال برای آن، مراحل آغاز تا اتمام مقاله‌ای است که در دست شماست: اینکه از چه تصاویر، چه لحن بیان و چه قالبی برای انتشار استفاده شود، همگی انتخاب‌هایی هستند که در طی نوشتن این مقاله انجام گرفته‌اند. یا مثال دیگر آن خود شما هستید، که چند ثانیه قبل، مطالعه‌ی این مقاله را به عنوان کار بعدی‌تان انتخاب کرده‌اید.
بخشی از انتخاب‌های هر فرد، مانند آنچه که ذکر شد، مربوط به تصمیمات عادی زندگی هستند که چگونگی آن‌ها تغییر چندانی در زندگی شما ایجاد نخواهد کرد. اما بخشی از این انتخاب‌ها، به معنای واقعی کلمه، تفاوت میان مرگ و زندگی را اعمال می‌کنند. Steven Callahan از جمله افرادی است که با چنین انتخابی در زندگی خود رودررو شده است. او ۷۶ روز بسیار سخت و طاقت‌فرسا را در قایقی کوچک در نیمه‌ی اقیانوس پشت سر گذاشت، اما انتخاب او زنده‌ماندن به جای تسلیم‌شدن و مردن بود.
Sheena Iynengar نویسنده‌ای است که در کتاب خود، خوانندگان را به دنیای اسرارآمیزی می‌برد تا در آن چگونگی انتخاب درست را بیاموزند. پس بهتر است کمربندهای خود را ببندید تا نگاهی کوتاه به آنچه در این کتاب می‌گذرد، داشته باشیم. در طی این سفر، نگاهی به چگونگی فهم انسان‌ها درباره‌ی انتخاب و وابستگی آن به فرهنگ‌ها و محتوای آن خواهیم داشت.
انتخاب چیست؟
در نگاه اول، به نظر می‌رسد که این سؤال برای کلاس فلسفه‌ی دانشجویان مقطع کارشناسی در دانشگاه مناسب‌تر باشد. اما بررسی دید ما درباره‌ی معنی و ماهیت انتخاب، قبل از هرچیزی برای یادگیری این که چگونه انتخاب‌های بهتری را رقم بزنیم، لازم است.
در بیشتر فرهنگ‌ها، به خصوص فرهنگ جوامع غربی، انسان‌ها با عقایدی مبنی بر خوب و لازم بودن حق انتخاب در بین موارد متعدد بزرگ شده‌اند. مثال ساده‌ی این موضوع، هزاران انتخاب گوناگونی است که روزانه در سوپرمارکت‌ها با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم. با این حال، چنین حق انتخابی همیشه خوب نیست و درواقع افرادی در جهان وجود دارند که از نظر آن‌ها زیاد بودن حق انتخاب، جنبه‌ای منفی دارد.
در مطالعه‌ی جالبی از کودکان آسیایی-آمریکایی و انگلیسی-آمریکایی خواسته شد تا مجموعه‌ای از کارها را به عنوان تکالیف مدرسه انجام دهند. نتیجه‌ای که از این مطالعه حاصل شد بدین‌گونه بود: کودکان آسیایی-آمریکایی هنگامی که با لیستی به عنوان ترتیبی که مادرانشان برای آن‌ها مناسب دیده بودند، روبه‌رو می‌شدند، عملکرد مناسب‌تری را از خود بروز می‌دادند؛ درحالی که عملکرد کودکان انگلیسی-آمریکایی با واگذاری حق انتخاب ترتیب کارها به خودشان بهبود می‌یافت.
در مطاله‌ای مشابه، ازگروهی از کودکان آمریکایی و آسیایی خواسته شد تا لیستی از انتخاب‌هایی که به طور روزانه با آن‌ها مواجه می‌شوند تهیه کنند. در این مطالعه نیز، کودکان آمریکایی لیستی با ۵۰ درصد مورد بیشتر، شامل کارهایی مانند مسواک‌زدن یا کوک‌کردن ساعت، در مقایسه با کودکان آسیایی تهیه کردند.
این نتایج چه حقیقتی در رابطه با ماهیت انتخاب‌کردن را آشکار می‌کنند؟
دید شما از جهان، تعیین‌گر اصلی درباره‌ی نقش وجود انتخاب‌های گوناگون در زندگی شماست. شاید این نکته در وهله‌ی اول چندان مهم به نظر نیاید، اما در حقیقت، می‌تواند تفاوت چشمگیری را در کیفیت زندگی افراد به ارمغان آورد. برای مثال، چندین بار در طول زندگی خود، شکایت افراد را در مورد موقعیت شغلی نامناسب‌شان و نبود راه چاره شنیده‌اید؟ چنین انسان‌هایی به احتمال زیاد، باقی زندگی خود را نیز با شکایت در مورد شغل‌شان، بدون تلاش برای تعویض آن خواهند گذراند: در انتظار برای تعطیلات و تغییراتی که با خواب در اعماق خاک پایان می‌یابد. در حالی که دید شخص دیگری در موقعیت مشابه می‌توانست چنین باشد:
«در شرایط فعلی از شغل خود راضی نیستم، اما همین امروز به دنبال یافتن کار و باری جدید هستم.»
چگونه انتخاب می‌کنیم؟
تاکنون متوجه شدیم که ما درواقع چیزی را انتخاب می‌کنیم که به آن اعتقاد داریم. حال بهتر است نگاهی به چگونگی وقوع فرآیند انتخاب‌کردن داشته باشیم. اولین موضوعی که باید در این‌باره با آن آشنا شد، این است که در بدن ما دو دستگاه مختلف برای انجام انتخاب در دسترس است:
اولین سیستم، دستگاه خودکار سیستم عصبی ما است که به طور ناخودآگاه فعالیت می‌کند. این دستگاه که هیچ وقت از کار باز نایستاده و تحت تأثیر عواطف نیز قرار نمی‌گیرد، همیشه حاضر بوده و تصمیمات ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درواقع این سیستم به ما می‌گوید ببری که درحال نزدیک‌شدن است می‌تواند بسیار خطرناک باشد یا اینکه نوشیدن نوشابه‌ای که در این لحظه روی میز قرار دارد احتمالاً بسیار دل‌چسب باشد. سیستم دوم، دستگاه انعکاسی ماست که به هنگام هوشیاری وجود دارد و عقل و منطق را به زندگی انسان‌ها افزوده است.
چهار اشتباهی که همه‌ی ما به هنگام انتخاب‌کردن مرتکب می‌شویم:
- انتخاب آنچه دسترسی به آن آسان‌تر باشد.
- تأثیرپذیری شدید توسط اطلاعات دریافت‌شده از منابع گوناگون درباره‌ی موضوع انتخاب
- تلاش برای برقراری ارتباط بین انتخاب‌ها
- قبول چشم‌بسته‌ی اطلاعات تصدیق‌کننده‌ی نظر خود، بدون توجه به دیدگاه مقابل
شش راه برای انجام انتخاب‌های بهتر:
- کسب مهارت درباره‌ی موضوع انتخاب
- کمک‌گرفتن از افراد ماهر در زمینه‌ی انتخاب
- تبدیل انتخاب به فعالیتی دسته‌جمعی
- تقلید و پیروی از خرد و نظر جوامع
- دسته‌بندی گزینه‌های در دسترس
- فرصتی برای یادگیری از خودمان
امتناع و خودداری از انتخاب‌کردن تقریباً امری غیرممکن است. هر انسان روزانه با هزاران انتخاب روبه‌رو می‌شود که مجموعه‌ی آن‌ها نتیجه‌ی زندگی‌اش را شکل می‌دهند. پس واضح است که توجه به چگونگی انتخاب و کسب مهارت در این زمینه می‌تواند تأثیری شگرف بر کیفیت زندگی داشته باشد.
