در طول بارداری، تغییرات فیزیکی زیادی در بدن ایجاد می‌شود. پوست نیز از تاثیر این تغییرات در امان نیست.
زنان عموماً تغییرات زیادی را طی بارداری تجربه می‌کنند، شامل:
- لکه‌های سیاه بر سینه‌ها، نوک پستان و سمت داخلی ران‌ها
- لک صورت (melasma)
- خط سیاه شکم (linea nigra)
- ترک پوستی (stretch mark)
- آکنه
- رگ‌های عنکبوتی
- رگ‌های واریسی
بسیاری از این شرایط عادی بوده و به علت تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند.
در این مقاله، ما برخی از تغییرات پوستی که بارداری می‌تواند علت بوجود آمدنش باشد را بررسی می‌کنیم.
تیره شدن پوست یا هیپرپیگمانتاسیون (Hyperpigmentation)
هیپرپیگمانتاسیون لکه‌های سیاه و تیره به‌صورت نقطه یا پلاک است که بر روی پوست ظاهر می‌شود. افزایش ملانین، به‌صورت طبیعی باعث ایجاد این حالت می‌شود.
به طور معمول، هیپرپیگمانتاسیون پس از به‌دنیا آمدن بچه رفع می‌شود، اما ممکن است تا چند سال باقی بماند.
یک مثال از هیپرپیگمانتاسیون در دوران بارداری، melisma می‌باشد. برخی از مردم از آن با‌عنوان «ماسک بارداری» یاد می‌کنند. پلاک‌های قهوه‌ای روی صورت، گونه‌ها، بینی و پیشانی از ویژگی‌های melisma است.
برای درمان melisma در طول بارداری، از متخصص پوست مشاوره بگیرید.
برای کاهش علائم melisma باید از تابش نور در ساعات ۱۰ الی ۱۴ دوری کنید؛ همچنین می‌توانید از کرم‌های ضدآفتاب با SFS (فاکتور محافظت از خورشید) ۳۰ و بیشتر استفاده کنید ویا از کلاهی لبه‌دار در بیرون از خانه استفاده کنید.
کهیرهای جوش‌های خارش‌دار و پلاک‌های بارداری (PUPPP) حالتی هستند که برآمدگی‌های قرمز کمرنگ بر روی پوست زن باردار ایجاد می‌شوند که باعث خارش قابل‌توجه، سوزش یا گزگز کردن می‌شود. این برآمدگی‌ها اندازه‌ی متفاوتی دارند که می‌تواند از اندازه‌ی بسیار کوچک تا مناطق بزرگتری در حد پلاک متغیر باشد.
معمولاً این ضایعات در ناحیه‌ی شکم، پاها، دست‌ها، سینه‌ها یا باسن ایجاد می‌شوند. PUPPP معمولاً بعد از وضع حمل رفع می‌شود.
پزشک ممکن است برای تسکین خارش و التهاب، آنتی‌هیستامین یا کورتیکواستروئیدهایی موضعی تجویز کند. همچنین انجام اقدامات مراقبتی توسط خود فرد می‌تواند به تخفیف علائم PUPPP کمک کند.
این اقدامات شامل موارد زیر است:
- استفاده از آب ولرم موقع شست و شو
- استفاده از کمپرس یخ
- پوشیدن لباس‌های گشاید یا سبک وزن
- اجتناب از استفاده صابون درصورت وجود PUPPP
بیشتر بخوانید:
- برای داشتن یک بارداری سالم چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
- تست های غربالگری دوران بارداری از چه قرارند؟
- راهنمای اصطلاحات پرکاربرد بارداری
ترک‌های پوستی (Stretch marks)
ترک‌های پوستی در زنان باردار رواج دارد.
این ترک‌ها اغلب در ناحیه‌ی شکم، باسن، سینه یا ران زنان باردار در طول بارداری ایجاد می‌شوند. ترک‌های پوستی در ابتدا ظاهری قرمز مایل به صورتی دارند و با گذشت زمان نقره‌ای یا سفید رنگ می‌شوند.
اگرچه آنان اغلب محو می‌شوند، هیچگاه به طور کامل رفع نمی‌شوند. درمان پس از زایمان ترک‌های پوستی معولاً غیرمؤثر هستند. اگرچه ممکن است برخی افراد از درمان با لیزر و کِرِم‌های تجویزی استفاده کنند.
بسیاری‌از تلاش‌ها برای پیشگری یا درمان این ترک‌ها ناموفقند. با این حال، آبرسانی به پوست با استفاده از مرطوب‌کننده‌ها طی بارداری یک اقدام کنترلی محسوس می‌باشد.
منگوله پوستی یا زائده گوشتی (Skin tags)
ظهور منگوله‌های پوستی در طی بارداری متداول است. این ضایعات معمولاً روی گردن، قفسه سینه، پشت، کشاله ران و زیر پستان‌ها ظاهر می‌شوند.
منگوله‌های پوستی معمولاً بدخیم یا ترسناک نیستند. درصورتی که این ضایعات در محلی بوجود آمده‌اند که در خطر خونریزی براثر تحریک قرار دارند، مانند تحریک با لباس یا حرکت مکرر، پزشک می‌تواند آنها را بردارد.
آکنه
آکنه می‌تواند طی بارداری بوجود آید یا وخیم‌تر شود.
درمان‌های زیادی برای آکنه وجود دارد، شامل داروهای تجویزی و غیر تجویزی. قبل از استفاده از این داروها با مراقب بهداشتی خود مشورت کنید.
بهداشت عمومی در زمینه درمان آکنه بسیار مهم است. شامل:
- شستن صورت با آب ولرم
- استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم به صورت دو بار در روز
- استفاده روزانه از شامپو
- اجتناب از وَر رفتن با جوش‌ها
- استفاده از لوازم آرایشی عاری از مواد نفتی
استفاده از داروهای بدون نیاز به نسخه‌ای که دارای بنزول پراکسید، سالیسیلیک اسید، آزلائیک اسید و گلیکولیک اسید هستند و به صورت موضعی مصرف می‌شوند در طول بارداری بلامانع و بی‌خطر است.
با این وجود، تمام داروها در بارداری ایمن نیستند. داروهایی که باید در طول بارداری از آنان اجتناب کرد عبارتند از:
- درمان هورمونی؛ به علت ریسک بالای آنومالی‌های مادرزادی
- ایزوترتینوئین؛ شکلی از ویتامین A یا رتینول که می‌تواند ریسک انواع آنومالی‌های مادرزادی، مشکلات شناختی، بیماری‌های قلبی و مغزی تهدیدکننده‌ی زندگی و سایر مشکلات تکاملی را افزایش دهد
- تتراسایکلین خوراکی؛ آنتی‌بیوتیکی که ریسک تغییر رنگ دندان‌ها در نوزاد را افزایش می‌دهد. همچنین زمانی که در طی ماه چهارم بارداری مصرف شود، تاثیر مخربی بر رشد استخوان‌های جنین خواهد داشت
- رتینوئیدهای موضعی؛ شکلی از ویتامین A که در محصولات تجویزی و بدون نسخه رایج است
بیشتر بخوانید:
- داروهای ممنوعه در دوران بارداری کدام‌ها هستند؟
- دوران بارداری: راهنمای جامع هفته به هفته بارداری
- اختلالات دوران بارداری
تغییرات وریدی (تغییر در سیاهرگ‌ها)
رگ‌های عنکبوتی، سیاهرگ‌هایی ریز و قرمز رنگ هستند که بیشتر گردن، صورت و بازوها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
تغییرات هورمونی که در طول بارداری اتفاق می‌افتند و همچنین حجم بیشتر خون عامل ایجاد این تغییرات پوستی ناخوشایند هستند.
رگ‌های واریسی، وریدهای بزرگ شده‌ی دردناکی هستند که افزایش وزن و فشار رحم در طول بارداری می‌توانند عامل ایجاد آن باشند. این حالت باعث کاهش جریان خون به پاها می‌شود.
رگ‌های واریسی می‌توانند در پاها، فرج (vulva)، مهبل (vagina) و مقعد رخ‌دهند. این مشکل معمولاً پس از بارداری رفع می‌شود. در زمان معاینات، این موارد را با پزشک یا ماما مطرح کنید.
برای کاهش اثرات وریدهای واریسی و تخفیف علائم، اقدامات ذیل را انجام دهید:
- محدود کردن زمان‌های نشستن و ایستادن
- آزاد گذاشت پاها زمانی که به مدت طولانی نشسته‌اید
- در زمان‌های ممکن پاهای خود را در بالاتر از سطح کل بدن قرار دهید
- مکرراً ورزش کنید
- استفاده از جوراب‌های مخصوص
- با ورزش و مصرف مایعات، از یبوست پیشگیری کنید
سایر وضعیت‌ها
سایر حالات کمتر شایع در دوران بارداری شامل پروریگوی بارداری، پمفیگوئید حاملگی و یرقان حاملگی است.
پروریگوی بارداری (prurigo of pregnancy)
علائم آن عبارتند از بروز بثورات ریز خارش دار که شبیه نیش حشرات می‌باشند. تغییرات سیستم ایمنی که توسط بارداری ایجاد شده است می‌تواند باعث تحریک بروز این حالت شود.
این حالت می‌تواند درطول بارداری در زنان بوجود آید و علامت‌های آن معمولاً روز به روز بدتر می‌شود.
این وضعیت ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا رفع شود و ممکن است علائم آن بعد از وضع حمل بیشتر شود.
پمفیگوئید حاملگی (pemphigoid gestationis)
این حالت یک اختلال خودایمنی است که معمولاً در طی سه‌ماهه‌ی دوم یا سوم حاملگی رخ می‌دهد. در برخی موارد، ممکن است بلافاصله پس از زایمان ایجاد شود.
علائم آن شامل تاول بر روی شکم یا سایر نواحی بدن می‌شود. این وضعیت، کمی احتمال تولد نوزاد نارس یا کم‌وزن را افزایش می‌دهد.
یرقان حاملگی یا کلستاز کبدی حاملگی (intrahepatic cholestasis of pregnancy)
یرقان حاملگی حالتی است که توسط بارداری به کبد القا می‌شود و در سه‌ماه‌ی سوم آشکار می‌شود.
ممکن است خارش‌های شدید بدون وجود راش و بثورات ایجاد شوند. کف دست‌ها و پاها و تنه معمولاً بیشتر دچار خارش می‌شوند.
علائم این حالت معمولاً پس از وضع‌حمل رفع می‌شوند. با این حال، این وضعیت احتمال زایمان زودرس و مرگ جنین را افزایش می‌دهد.
درصورتی که هر تغییری در پوست بدنتان در طول بارداری ایجاد شود، با پزشک خود مشورت کنید؛ مخصوصاً اگر علائم آن تشدید شود. حتماً قبلا از آغاز درمان، مشورت بگیرید.
