بیماری‌های جنسی انتقالی (STDs) و یا عفونت‌های جنسی انتقالی (STDs)، عموما از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند. ارگانیسم‌های بوجود آوردنده‌ی این بیماری (اعم از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها) می‌توانند از طریق خون، مایع سِمِن (منی)، مایع واژینال و سایر مایعات بدن منتقل شوند.
گاهی اوقات این عفونت‌ها به روش غیر جنسی نیز می‌توانند منتقل شوند؛ مانند انتقال بیماری از مادر به جنین هنگام بارداری، انتقال حین زایمان و نیز هنگام تزریق خون یا استفاده از سرنگ مشترک.
STDs ممکن است علائم خود را بروز ندهد. انتقال این بیماری‌ها ممکن است توسط فردی صورت بگیرد که هیچ علائمی نداشته و سالم به نظر می‌رسد اما در واقع آلوده است.
علائم بیماری‌های جنسی
این بیماری‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از عوارض را شامل شوند اما ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد هیچ علائمی نشوند. به این دلیل که گاهی اوقات این عفونت‌ها تشخیص داده نمی‌شوند تا زمانی که عوارض آن مشکل ایجاد کند و یا یکی از طرفین رابطه متوجه آلودگی خود شود.
علائم و نشانه‌هایی که ممکن است در عفونت‌های جنسی ظاهر شوند عبارتند از:
- زخم‌ها و برجستگی‌هایی در ناحیه تناسلی، مقعدی و یا دهانی
- احساس درد و سوزش هنگام دفع ادرار
- خارج شدن ترشحات از اندام جنسی مرد
- خارج شدن ترشحات غیر عادی با بویی غیرعادی از واژن
- خون ریزی‌های غیر عادی واژن
- احساس درد حین رابطه جنسی
- تورم گره‌های لنفاوی بخصوص در ناحیه کشاله ران و در برخی موارد در سایر گره‌های لنفی
- احساس درد در قسمت پایین شکم
- تب
- جوش و خارش پوست در ناحیه تنه، دست‌ها و پاها
بسته به نوع عفونت، بروز علائم آن ممکن است فقط چند روز یا حتی چند سال طول بکشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر شامل هر یک از حالات زیر می‌شوید، توصیه میشود فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- از لحاظ جنسی فعال هستید و ممکن است در معرض این بیماری‌ها قرار گرفته باشید
- هر یک از علائم این بیماری در شما ظاهر شود
در صورتی که شرایط زیر را دارید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید:
- هنگامی که به سن ۲۱ سالگی رسیدید و یا روابط جنسی شما شروع شده است
- هنگامی که قدم به یک رابطه‌ی جنسی با شریک جدیدتان گذاشتید
علت اصلی STDs
علت این عفونت‌ها می‌تواند هر یک از عوامل زیر باشد:
- باکتری‌ها(سوزاک، سیفلیس و کلامیدیا)
- انگل‌ها (تریکومونا)
- ویروس‌ها (ویروس پاپیلومای انسانی، هرپس تناسلی و HIV)
فعالیت‌های جنسی، یکی از راه‌های اصلی انتقال انواع عفونت‌ها است. با این حال انتقال برخی بیماری‌ها از راهی غیر از رابطه جنسی صورت می‌گیرد. به عنوان مثال ویروس هپاتیت A ،B و C، شیگلا و ژیاردیای روده‌ای از قبیل این نوع بیماری‌ها هستند.
عوامل خطر
تمامی افرادی که از لحاظ جنسی فعال‌اند، مستعد آلودگی ناشی از عفونت‌ها و بیماری‌های جنسی هستند. فاکتور‌هایی که خطر ابتلا به این عفونت‌ها را بالا می‌برند عبارتند از:
رابطه جنسی کنترل نشده: برقراری رابطه جنسی با شریکی آلوده و بدون استفاده از کاندوم لاتکس، به طرز چشمگیری خطر ابتلا به STDs را بالا می‌برد. همچنین استفاده از کاندوم‌های نامناسب نیز خطرات یکسانی را به دنبال دارد.
رابطه‌های دهانی ریسک کم‌تری دارند اما با این حال اگر از کاندوم لاتکس یا سد دهانی (Dental dam: لایه‌ای پلاستیکی و مربعی شکل که از جنس لاتکس یا سیلیکون ساخته شده است) استفاده نشود، ممکن است آلوده کننده باشد.
رابطه جنسی با چندین شریک جنسی: هرچه تعداد افرادی که وارد رابطه جنسی با آن‌ها می‌شوید بیشتر شود، خطر ابتلا نیز افزایش می‌یاید. این حالت برای کسانی که هم‌زمان چندین شریک جنسی دارند یا به طور پی‌در‌پی شریک جنسی خود را تغییر می‌دهند، صدق می‌کند.
سابقه ابتلا به STDs: وقتی یک بار به این عفونت‌ها مبتلا می‌شوید، ابتلای مجدد به آن راحت‌تر میشود.
کسانی که در شرایطی، مجبور به برقراری رابطه جنسی می‌شوند: مقابله با هرگونه تجاوز و حمله ممکن است کمی سخت باشد، اما توجه داشته باشید که هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید تا تحت آزمایش و در صورت نیاز درمان‌های پزشکی، روحی و روان شناسی قرار بگیرید.
سوء مصرف الکل یا مصرف تفریحی مواد مخدر: استفاده از چنین موادی، قدرت تشخیص شما را پایین می‌آورد و ممکن است باعث شود رفتار‌های پر خطر از شما بروز کند.
دارو‌های تزریقی: استفاده از سرنگ‌های مصرف شده و غیر استریل، می‌تواند یکی از راه‌های بسیار جدی انتقال انواع عفونت‌هایی مانند HIV، هپاتیت B و C باشد.
جوان بودن: بیش از نصف افرادی که به عفونت‌های جنسی مبتلا می‌شوند، افرادی در باره‌ی سنی ۱۵ الی ۲۴ سالگی هستند.
مردانی که از پزشک خود درخواست تجویز دارو‌هایی جهت مقابله با اختلالات نعوظی می‌کنند: افرادی که اقدام به مصرف چنین موادی می‌کنند مانند سیلدنافیل (ویاگرا، رواتیو)، تادالافیل (سیالیس، ادسیرکا) و واردنافیل ( لویترا)، به احتمال بالاتری به این عفونت‌ها مبتلا می‌شوند. اگر هر یک از این دارو‌ها را مصرف می‌کنید، از ایمنی رابطه جنسی خود اطمینان حاصل کنید.
انتقال از مادر به جنین
عفونت‌های مشخصی (مانند سوزاک، کلامیدیا، HIV و سیفلیس) ممکن است از مادر باردار به جنین خود حین بارداری یا زایمان منتقل شوند. این عفونت‌ها، باعث بوجود آمدن علائم شدیدی در کودکان شده و ممکن است به مرگ نوزاد منجر شوند. مادر‌ان باردار باید جهت تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنند.
عوارض عفونت‌های جنسی
به این دلیل که اکثر افرادی که در مراحل اولیه این عفونت‌ها هیچ علائمی در خود نمی‌بینند، بنابراین غربالگری وجود چنین بیماری‌هایی در افراد بسیار مهم است؛ زیرا از ظهور علائم بیماری جلوگیری میشود.
عوارض احتمالی عفونت‌های جنسی عبارتند از:
- درد‌های ناحیه لگن
- علائم دوران بارداری
- التهاب چشم
- آرتروز و ورم مفاصل
- بیماری‌های التهابی لگن
- ناباروری
- بیماری‌های قلبی
- سرطان‌های خاصی مانند HPV همراه با سرطان دهانه رحم و رکتال
روش‌های پیشگیری
راه‌هایی جهت جلوگیری یا به حداقل رساندن ابتلا به عفونت‌های جنسی STIs یا بیماری‌های جنسی STDs وجود دارند:
پرهیزکردن: مؤثر‌ترین راه کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های جنسی، خودداری از برقراری رابطه جنسی است.
ارتباط خود را به یک فرد سالم محدود کنید: یکی دیگر از راه‌های مؤثر در پیشگیری از این عفونت‌ها، برقراری رابطه دوطرفه با فردی سالم برای دراز مدت است که در این رابطه، هر یک از طرفین فقط با شریک خود رابطه جنسی برقرار می‌کند و هیچ یک از طرفین آلوده به این عفونت‌ها نباشند.
صبور باشید و ابتدا اقدام به دادن آزمایش کنید: تا زمانی شما و شریک جنسی جدیدتان مورد آزمایش قرار نگرفته‌اید، اقدام به برقراری هیچ گونه رابطه واژینال یا آنال نکنید. رابطه‌ی جنسی دهانی ریسک کم‌تری دارد اما با این حال بهتر است با احتیاط عمل کنید و از کاندوم لاتکس یا سد دهانی جهت جلوگیری از تماس مستقیم موکوز دهانی و دیواره ناحیه تناسلی استفاده کنید.
علیه این عفونت‌ها واکسینه شوید: اقدام به دریافت واکسن پیش از ابتلا به بیماری‌های جنسی، یکی از راه‌های جلوگیری از ابتلا به انواع خاصی از این عفونت‌ها مانند HPV، هپاتیت A و هپاتیت B است.
مراکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC) پیشنهاد می‌کنند دختران و پسران در سنین ۱۱ و ۱۲ سالگی اقدام به دریافت این واکسن کنند. اگر موفق به دریافت کامل واکسن در سنین پایین‌تر نشدند، بهتر مجددا در سن ۲۶ سالگی واکسینه شوند.
واکسن هپاتیت B برای نوزادان و واکسن هپاتیت A معمولا برای کودکان ۱ ساله پیشنهاد میشود. تمامی کسانی که نسبت به این بیماری‌ها ایمن هستند و یا افرادی که احتمال ابتلا به این عفونت‌ها در آن‌ها بالاست (مانند مردان همجنس گرا و نیز کسانی که دارو‌های IV مصرف می‌کنند) باید در مقابل این عفونت‌ها واکسینه شوند.
از کاندوم و سد دهانی به طور مداوم و به شکل صحیحی استفاده کنید: در هر یک از رابطه‌های جنسی خود (اعم از دهانی، واژینال یا مقعدی)، از کاندوم لاتکس و سد دهانی جدید و مصرف نشده استفاده کنید. هیچ گاه از روان کننده‌های بر پایه‌ی روغن مانند وازلین با کاندوم لاتکس و سد دهانی استفاده نکنید.
کاندوم‌هایی که از غشاء طبیعی ساخته شده‌اند پیشنهاد نمی‌شوند. این کاندوم‌ها برای جلوگیری از عفونت‌های جنسی مؤثر نیستند. به یاد داشته باشید با اینکه کاندوم برای جلوگیری از انتقال بسیاری از عفونت‌ها مؤثر است، با این حال در انتقال برخی از عفونت‌های واژینال، مانند HPV و یا هرپس بی‌تاثیر است.
روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری مانند قرص‌های کنترل بارداری ( مصرف دهانی) یا دستگاه‌های داخل واژنی (IUDs) در مقابل عفونت‌های جنسی و بیماری‌های جنسی مقاوم نیستند.
از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید: اگر تحت شرایط خاصی قرار بگیرید، ممکن است اقدام به رابطه جنسی پرخطر کنید.
با شریک خود صحبت کنید: قبل از قدم گذاشتن در یک رابطه جنسی جدی، با شریک خود در مورد یک رابطه مطمئن صحبت کنید. در مورد کار‌هایی که باید انجام شوند یا نشوند به تفاهم برسید.
ختنه‌ی مردان را جدی بگیرید: مدارکی مبتنی بر کاهش احتمال انتقال HIV (تا حدود ۶۰٪) از زنان مبتلا به مردانی که ختنه شده‌اند، وجود دارد. ختنه در مردان همچنین باعث کاهش ریسک ابتلا به HPV و هرپس میشود.
از PrEP استفاده کنید: PrEP به معنی preexposure prophylaxis ( دارو‌های پیشگیری قبل از ابتلا) است. به گفته‌ی سازمان غذا و داروی جهانی، استفاده از دارو‌های ترکیبی تنوفوویرـ امتریسیتابین دیسوپروکسیل فومارات (ترووادا)، احتمال انتقال عفونت جنسی HIV را در افرادی که در معرض خطر هستند پایین می‌آورد.
پزشک شما تنها در شرایطی تروودا را برای شما تجویز می‌کند که در حال حاضر به HIV مبتلا نباشید. قبل از دریافت PrEP و نیز هر سه ماه قبل از دریافت مجدد، باید مورد آزمایش HIV قرار بگیرید. همچنین پزشک شما میزان عملکرد کلیه‌های شما را پیش از تجویز تروودا و نیز هر ۶ ماه یک بار تحت نظر می‌گیرد.
ترووودا باید روزانه و طبق توصیه پزشک مصرف شود. اگر این دارو را مرتب دریافت کنید، احتمال ابتلا به HIV هنگام رابطه جنسی را تا ۹۰٪ پایین می‌آورید. همچنین پیشگیری از طریق استفاده از کاندوم می‌تواند بسیار مؤثر باشد. برای جلوگیری از ابتلا به سایر عفونت‌ها، از امن بودن رابطه جنسی خود اطمینان حاصل کنید.
