امروز، چهاردهم اکتبر ۲۰۱۹، مصادف با ۲۱۸امین سالگرد تولد فیزیک‌دان بلژیکی «جوزف آنتوان فردیناند پلاتو» است. گوگل نیز طبق معمول با تغییر لوگوی اصلی‌اش به یک دودل اختصاصی، نام و یاد این دانشمند برجسته را گرامی داشته است. جوزف پلاتو به «پدر فیلم» شهرت داشت.
جوزف پلاتو که بود و چگونه به پدر فیلم ملقب گشت؟
پلاتو ۲۱۸ سال قبل در چنین روزی، در شهر بروکسل متولد شد. پدر وی هنرمند بود و به حرفه‌ی «نقاشی گُل» اشتغال داشت.
جوزف پلاتو که اغلب یک «کودک نابغه» معرفی می‌شده، در همان دوران خردسالی علاقه‌ی سرشاری به علم فیزیک پیدا کرد. وی در دوران مدرسه دست به اختراع اشیای گوناگونی زد.
او علی‌رغم تحصیل در رشته‌ی حقوق، علم فیزیک را در خانه دنبال نمود. آزمایش‌هایی که پلاتو در خانه انجام می‌داد، آن‌قدرها هم ساده نبود. او معمولاً به اسباب و اثاثیه‌ی منزل آسیب می‌زد. پلاتو حتا یک بار تا مرز مسمومیت با یک گاز سمی پیش رفت!
پلاتو در نهایت فعالیت دانشگاهی خود را از حقوق به علوم طبیعی تغییر داد. پایان‌نامه‌ی دکترای وی بعدها شالوده‌ی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای مرتبط با علم و هنر را بنا نهاد.
او تز دکترای خود را در سال ۱۸۲۹ با محوریت شکل‌گیری تصاویر بر روی شبکیه ارائه کرد. پلاتو در پژوهش‌های خود به بررسی رنگ، ماندگاری و شدت این تصاویر پرداخته بود.
ماجرای اولین تصویر متحرک چه بود؟
او سه سال بعد به کمک داده‌های جمع‌آوری شده از مطالعات قبلی خود، موفق به ساخت اولین تصویر متحرک شد. این تصویر متحرک در داخل وسیله‌ای به نام «فناکیستوسکوپ» یا «فریب‌بین» قابل مشاهده بود.
فریب‌بین دستگاه ساده‌ای بود که از دو صفحه‌ی متحرک ساخته شده بود. این دو صفحه در جهت مخالف یک‌دیگر می‌چرخیدند. یکی از صفحات مشبک بود و تعدادی پنجره روی خود داشت. روی صفحه‌ی دیگر نیز طرح‌های متوالی از یک رقاص رسم شده بود، که با چرخش صفحه مانند یک فیلم به نظر می‌رسید.
گوگل در این باره می‌نویسد:
زمانی که دو صفحه با سرعت یکسان و در جهت مخالف می‌چرخیدند، به نظر می‌رسید که طرح‌های موجود بر روی صفحه‌ی دوم با یک‌دیگر ادغام شده، و شبیه به یک فیلم وهم‌آلود از یک رقاص پخش می‌شدند.
فناکیستوسکوپ با اقبال عموم در بازار اروپا مواجه گشت. نسخه‌های عدیده‌ای از آن در این بازار به فروش رفت. این ابزار بعدها الهام‌بخش ساخت اولین نمونه از استاپ‌موشن توسط «ادوارد مایبریج» شد. این استاپ‌موشن همان تصویر متحرک معروفی است که یک اسب را در حال دویدن نشان می‌دهد.
سخن نویسنده: محض اطلاع‌تان باید عرض کنم که استاپ‌موشن یک تکنیک زهوار در رفته به حساب نمی‌آید. انیمیشن سینمایی «Mr. Link» را که همین امسال اکران شده بود، تماشا کرده‌اید؟
هرچند مطالعات جوزف پلاتو در سده‌ی بعدی به رشد و شکوفایی صنعت سینما انجامید، اما او خود بینایی‌اش را از دست داد.
برای طرف‌داران سینما: به بهانه اکران قسمت دوم از فیلم آن: دلقک‌هراسی چیست؟
گفته می‌شود این فیزیک‌دان خیال‌اندیش آزمایشی را انجام داده بوده که در آن باید ۲۵ ثانیه‌ی پیاپی به خورشید زل می‌زده. وی این آزمایش را با هدف درک آثار نور بر شبکیه انجام داده بوده است.
جوزف پلاتو معتقد بود که همین آزمایش باعث کاهش بینایی‌اش شده، اما عده‌ای باور دارند که او از «التهاب مزمن مشیمیه» رنج می‌برده است.
از دست دادن بینایی اما تأثیر شگرفی بر زوال انگیزه‌ی پدر فیلم نداشت. وی بعد از اختراع اولین تصویر متحرک توانست چندین اکتشاف مهم را ثبت نماید. قانون کشش سطحی مایعات، ماحصل فعالیت‌های جوزف پلاتو است، که حتماً با آن آشنایی دارید.
