برآمدگی پوستی یا توده سفت زیر پوست ، غیرمعمول نیستند. داشتن یک یا چند مورد از این توده‌ها در طول زندگی، کاملاً طبیعی به حساب می‌آید.
یک توده می‌تواند به دلایل مختلفی در زیر پوست ایجاد شود. اغلب توده‌ها خوش‌خیم هستند. برخی ویژگی‌های خاص توده می‌توانند علت توده سفت را مشخص کرده و شما را برای مراجعه کردن یا نکردن به پزشک بیشتر راهنمایی کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره علت توده سفت زیر پوست و زمان مناسب برای بررسی آن به خواندن این مطلب ادامه دهید!
۱- کیست اپیدرموئید
کیست‌های اپیدرموئید، توده‌های گرد کوچک در زیر پوست هستند. این کیست‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که سلول‌های مرده پوست به‌جای ریختن، به پوست منتقل شوند. همچنین کیست اپیدرموئید ممکن است بعد از آسیب یا آزردگی فولیکول‌های مو به علت افزایش کراتین ایجاد شود.
کیست‌های اپیدرموئید:
- رشد آهسته دارند
- ممکن است تا چندین سال باقی بمانند
- ممکن است در مرکز توده، سیاهی کوچکی وجود داشته باشد
- ممکن است ترشحات زرد و بد بو داشته باشند (ترشح کراتین)
- معمولاً بدون درد هستند اما می‌توانند در صورت عفونت، سرخ و حساس شوند
همچنین این کیست‌ها در مردان دوبرابر شایع‌تر از زنان بوده و معمولاً قبل از بلوغ ایجاد نمی‌شوند. ممکن است این کیست‌ها در هرکجای بدنتان ایجاد شوند اما معمولاً در صورت، گردن یا نیم‌تنه دیده می‌شوند.
درمان
کیست‌های اپیدرموئید عموماً نیازی به درمان ندارند. اما احتمال کمی نیز وجود دارد که سرطانی (بدخیم) شوند. مراقب کیست باشید و درصورت مشاهده هرگونه تغییر در اندازه یا ظاهر کیست، مراتب را به پزشک اطلاع دهید.
درصورتی که ظاهر کیست آزاردهنده است یا اگر کیست دردناک شود، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند به سرعت و در مطب این کیست را تخلیه کند. درصورتی که تخلیه کیست افاقه نکند و کیست مجدداً ایجاد شود، می‌توان به وسیله جراحی کل کیست را خارج کرد.
۲- لیپوم
زمانی که بافت چربی زیر پوست رشد کرده و توده ایجاد کند، لیپوم نام خواهد داشت. این توده‌ها معمول بوده و اغلب بی‌ضرر هستند. هیچکس درمورد علت دقیق لیپوم اطمینان ندارد اما ممکن است در اثر آسیب (تروما) در منطقه خاص ایجاد شود.
به علاوه، لیپوم‌های متعدد گاهی اوقات می‌توانند علامتی از یک بیماری ژنتیکی زمینه‌ای مانند سندرم گاردنر باشد. با این وجود، غیرمعمول نیست که بدون وجود هیچ علت زمینه‌ای، بیش از یک لیپوم وجود داشته باشد.
لیپوم ها:
- معمولاً بیش از ۵ سانتی‌متر طول ندارند
- در بزرگسالان معمولاً بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی ایجاد می‌شوند اما می‌توانند در تمام سنین حتی در نوزادان دیده شوند
- به ندرت دردناک هستند
- رشد آهسته دارند
- حالت لاستیکی دارند
- با لمس به نظر می‌رسد جابجا می‌شوند
لیپوم می‌تواند در هر ناحیه‌ای ایجاد شود اما بیشتر در شانه‌ها، گردن، نیم‌تنه و یا حتی زیربغل‌ها ظاهر می‌شوند.
درمان
به طور معمول لیپوم‌ها درمان دارویی نیاز ندارند. اما اگر با شکل آن مشکل دارید و یا دردناک شده یا بسیار بزرگ شده است، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با جراحی لیپوم را خارج کند.
۳- درماتوفیبروم
درماتوفیبروم توده‌ای کوچک و سفت است که در زیر پوست رشد می‌کند. این توده سفت زیر پوست بی‌ضرر است اما ممکن است برخی اوقات اذیت کند یا خارش داشته باشد.
با این که علت ایجاد این توده‌ها مشخص نیست، برخی از مردم در محل ایجاد درماتوفیبروم فرورفتن چوب، گزش حشرات یا آسیب‌های خفیف نقطه‌ای را گزارش کرده‌اند.
درماتوفیبروم ها:
- رنگ متغیر از صورتی تا قهوه‌ای دارند؛ اگرچه این رنگ ممکن است در طول زمان تغییر کند
- احساس سفتی و لاستیکی
- در زنان شایع‌تر هستند
- رشد آهسته
- تمایل به رشد عرضی کمتر از ۱ سانتی‌متر
درماتوفیبروم می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شود اما بیشتر در قسمت‌های تحتانی پاها و فوقانی دست‌ها ایجاد می‌شود.
درمان
درماتوفیبروم بی‌ضرر بوده و به درمان نیاز ندارد. با این حال درصورتی که ظاهر ناخوشایندی داشته یا شروع به درد و خارش کرده باشد، پزشک می‌تواند از طریق جراحی آن را خارج کند.
فقط به خاطر داشته باشید که برداشتن کامل درماتوفیبروم می‌تواند جای زخم ایجاد کند. درصورتی که تصمیم دارید فقط قسمت رویی آن را بردارید، باید بدانید احتمال برگشت توده در گذر زمان بالا است.
۴- کراتوآکانتوما
کراتوآکانتوما نوعی توده سفت پوستی گرد و کوچک می‌باشد که ناشی از رشد سلول‌های پوست می‌باشد. این نوع توده تقریباً متداول است. متخصصین درباره علت ایجاد آن اطمینان ندارند اما با توجه به این که کراتوآکانتوما در نواحی در معرض نور خورشید (مانند دست وصورت) بیشتر دیده می‌شود، ممکن است نور خورشید در ایجاد آن نقش داشته باشد.
کراتوآکانتوما ممکن است در ابتدا شبیه جوش دیده شود اما درطول چند هفته بزرگ‌تر خواهد شد. ممکن است وسط توده سر باز کرده و منظره‌ای شبیه دهانه آتشفشان ایجاد کند.
این توده‌ها:
- ممکن است خارش یا درد داشته باشند
- می‌توانند در چند هفته تا ۳ سانتی‌متر رشد کنند
- می‌توانند هسته‌ای کراتینه داشته باشند که در مرکز توده به شکل شاخ یا فلس دیده شود
- در افرادی که کمتر در معرض نور خورشید هستند یا افراد پیر شایع‌تر هستند
- معمولاً گرد، سفت و صورتی رنگ (یا به رنگ گوشت) هستند
- معمولاً در محل‌هایی تمایل به ایجاد شدن دارند که در معرض نور خورشید قرار دارد؛ مانند صورت، دست‌ها و بازوها
درمان
با این که کراتوآکانتوما بی‌ضرر است، اما از نظر ظاهری به کارسینوم سلول‌های سنگفرشی شباهت دارد؛ لذا بهتر است توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرد.
معمولاً این توده در طول زمان خود به خود و بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابد. با این وجود، دارو و جراحی می‌توانند در رفع این توده‌ها کمک کننده باشند.
بیشتر بخوانید: توده‌های پستان
۵- آبسه پوستی
آبسه پوستی نوعی توده سفت گرد پر از چرک می‌باشد که با ورود باکتری به زیر پوست ایجاد می‌شود. این اتفاق می‌تواند در فولیکول موها یا بریدگی‌های سرباز یا زخم‌ها رخ دهد.
بدن شما با ارسال گلبول‌های سفید به محل آلودگی به باکتری واکنش نشان می‌دهد. با مردن بافت‌های اطراف زخم، حفره ایجاد می‌شود. چرک شامل گلبول‌های سفید، باکتری‌ها و پوست و بافت مرده می‌باشد که حفره را پر کرده و باعث ایجاد آبسه می‌شوند.
آبسه‌ها:
- غشای محکمی دارند که آن‌ها را در بر گرفته است
- به علت چرک حالت لِه دارند
- دردناک هستند
- ممکن است توسط پوست سرخ یا ملتهب احاطه شده باشند
- ممکن است در لمس گرم باشند
- ممکن است از طریق سوراخی به اندازه نوک سوزن چرکشان نشت کند
- می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شوند
درمان
آبسه‌های کوچک و جزئی معمولاً طی چند هفته به خودی خود رفع می‌شوند. اما درصورت وجود تب، بزرگ‌تر شدن آبسه، دردناک بودن و یا گرم بودن پوست اطراف آبسه، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
هیچگاه سعی نکنید آبسه را بترکانید یا تخلیه کنید. این کار می‌تواند باعث عمقی‌تر شدن عفونت و پخش شدت آن شود.
۶- گره لنفاوی متورم
گره‌های لنفاوی (غدد لنفاوی) گروه کوچکی از سلول‌های مستقر در نقاط مختلف بدن هستند. یکی از کارهای این گره‌ها به دام انداختن باکتری‌ها و ویروس‌ها و تجزیه آن‌ها است.
گره‌های لنفاوی معمولا به اندازه نخود هستند اما قرار گرفتن در معرض باکتری یا ویروس می‌تواند آن‌ها را متورم کند.
برخی از علل شایع تورم گره لنفاوی شامل موارد زیر هستند:
- عفونت‌های باکتریایی مانند مونونوکلئوز و استرپتوکوک پایوژن
- عفونت‌های ویروسی شامل سرماخوردگی
- آبسه دندان‌ها
- سلولیت یا سایر عفونت‌های پوستی
- اختلالات سیستم ایمنی
ممکن است در یک یا چند نقطه تورم مشاهده کنید:
- زیر چانه
- در کشاله ران
- در هر دو طرف گردن
- در زیر بغل
درمان
با رفع علت زمینه‌ای، گره لنفاوی به اندازه طبیعی خود باز می‌گردد. گاهی اوقات صرفاً باید منتظر بمانیم که بیماری به پایان برسد. اما اگر در مورد علت ایجاد گره‌های لنفاوی متورم مطمئن نیستید، به پزشک مراجعه کنید.
درصورتی که گره‌های لنفاوی متورم در بلع و تنفس اختلال ایجاد کنند یا همراه با تب ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سلسیوس) باشند، سریعاً برای درمان به مراکز درمانی مراجعه کنید.
۷- فتق
فتق توده‌ای از بدن است که با خروج از بافت احاطه کننده اطراف ایجاد می‌شود. این توده معمولاً توسط زور زدن در شکم و کشاله ران ایجاد می‌شود. این اتفاق ممکن است ناشی از ضعف عضلانی ناشی از پیری باشد.
انواع مختلفی از فتق وجود دارد. فتق‌ها معمولاً در ناحیه شکم، در زیر سینه و بالاتر از لگن ایجاد می‌شوند.
علائم فتق شامل موارد زیر است:
- برآمدگی پوستی که می‌توان به داخل هل داد
- بروز درد به هنگام وارد آمدن فشار بر ناحیه‌ی مربوطه در اثر سرفه، خنده یا بلندکردن شیء سنگین
- احساس سوزش
- درد مبهم
- حس پُری یا سنگینی در محل فتق
درمان
برخلاف انواع دیگر توده‌ها و برآمدگی‌ها، فتق‌ها معمولاً نیاز به درمان پزشکی دارند. ممکن است در بیشتر موارد تحدیدی ایجاد نکنند اما در صورت درمان نشدن می‌توانند عارضه ایجاد کنند.
درصورتی که نتوانید فتق را به داخل هل دهید یا فتق قرمز یا بنفش رنگ باشد و یا در صورت تجربه‌ی علائم زیر، فوراً برای درمان اقدام کنید:
- یبوست
- تب
- حالت تهوع
- درد شدید
۸- کیست گانگلیون
کیست گانگلیون توده سفت کوچک، گرد و پر از مایع می‌باشد که در زیر پوست، به خصوص پوست دست‌ها ایجاد می‌شود. کیست ساقه‌ای کوچک دارد که ممکن است متحرک به نظر برسد.
علت ایجاد کیست گانگلیون مشخص نیست. ممکن است تحریک مفاصل و تاندون‌ها در ایجاد آن نقشی داشته باشند.
کیست‌های گانگلیون:
- غالباً بدون درد هستند اما اگر بر روی عصب فشار آورند، می‌توانند باعث ایجاد حس سوزن سوزن شدن، درد یا بی‌حسی شوند
- می‌توانند به آهستگی یا به سرعت رشد کنند
- غالباً در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله و زنان ظاهر می‌شوند
- معمولاً طول کمتر از ۲.۵ سانتی‌متر دارند
این کیست‌ها معمولاً در مفاصل مچ دست و تاندون‌ها ایجاد می‌شوند اما می‌توانند در کف دست یا انگشتان نیز ایجاد شوند.
درمان
کیست‌های گانگلیون اغلب بدون درمان از بین می‌روند و بعید است مشکلی ایجاد کنند. اما اگر شروع به اذیت کردن شما کرده یا انجام برخی فعالیت‌ها را سخت‌تر کنند، ممکن است بخواهید کیست را تخلیه کنید.
زمان مراجعه به پزشک
توده سفت در سر و زیر پوست بسیار متداول است و ممکن است علل مختلفی داشته باشد. در اغلب موارد این توده سفت در بازو و جاهای دیگر بدن، بدون درمان نیز از بین می‌رود.
همیشه نمی‌توان با قاطعیت علت ایجاد توده در کمر یا جاهای دیگر بدن را مشخص کرد. درصورتی که یکی از این توده‌ها را مشاهده کردید، آن را به دقت زیر نظر بگیرید. به طور کلی، توده‌های نرم و متحرک بدون ضرر هستند و احتمالاً با گذشت زمان بهبود خواهند یافت.
در کل درصورتی که موارد زیر را مشاهده کردید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- سرخی، تورم یا درد
- خروج چرک یا سایر ترشحات از توده
- حساسیت یا تورم در اطراف توده
- تغییرات رنگ، شکل، اندازه و مخصوصاً رشد سریع یا مداوم
- تب شدید
- توده‌ای که بیش از ۱۰ سانتی‌متر طول دارد
- توده‌های سخت یا بدون دردی که به صورت ناگهانی ایجاد شوند
