در دوران بارداری، بسیاری از زنان با جنینی که در رحمشان رشد می‌کند، صحبت می‌کنند. بعضی از مادران عادت به خواندن داستان یا لالایی برای جنین در شکم خود دارند. دیگران در تلاش برای تقویت رشد مغز جنین، موسیقی کلاسیک برای نوزاد پخش می‌کنند. بسیاری از زنان نیز همسر خود را ترغیب به برقراری ارتباط با جنین می‌کنند. اما شنوایی جنین در چند هفتگی آغاز می‌شود و می‌تواند صدای شما یا هر صدایی را از داخل یا خارج از بدن شما بشنود؟ و چگونه شنوایی جنین در بارداری و در اوایل کودکی پیشرفت می‌کند؟
جدول زمانی پیشرفت شنوایی جنین در بارداری
| هفته حاملگی | پیشرفت شنوایی جنین در بارداری |
| ۴–۵ | سلول‌ها شروع به تشکیل چهره، مغز، بینی، گوش و چشم جنین می‌کنند. |
| ۹ | فرورفتگی گوش‌ها در جایی ظاهر می‌شوند که گوش کودک رشد می‌کند. |
| ۱۸ | جنین شروع به شنیدن صداها می‌کند. |
| ۲۴ | جنین نسبت به صداها حساس‌تر است. |
| ۲۵–۲۶ | واکنش جنین به صدا در رحم |
شکل گیری اولیه اعضایی که در نهایت چشم و گوش کودک خواهند بود، از ماه دوم بارداری آغاز می‌شود. در این دوره سلول‌های داخل جنین در حال رشد، تنظیم و تشکیل صورت، مغز، بینی، چشم‌ها و گوش‌های جنین را آغاز می‌کنند.
تقریباً در هفته نهم، فرورفتگی‌های کوچکی در ناحیه گردن کودک ظاهر می‌شوند که باعث تشکیل ساختمان داخلی و خارجی گوش‌ها می‌شوند. سرانجام، این فرورفتگی‌ها قبل از تبدیل به گوش‌های جنین، به سمت محل اصلی گوش در بالا حرکت می‌کنند.
حدود هفته ۱۸ حاملگی، شنوایی جنین در بارداری میسر می‌شود و جنین کوچک شما اولین صداها را میشنود. تا هفته ۲۴، گوش‌های کوچک جنین به سرعت در حال پیشرفت هستند. با گذشت هفته‌ها، حساسیت جنین به صدا بهبود می‌یابد.
صداهای محدودی که کودک شما در این مرحله از بارداری شما میشنود، صداهایی هستند که شما حتی نمی‌توانید متوجه آن‌ها شوید. آن‌ها صداهای بدن شما هستند. که شامل ضربان قلب شما، حرکت هوا به داخل و خارج ریه‌های شما، شکم در حال رشد شما و حتی صدای خون در بند ناف است.
جنین از چند ماهگی صدای مادر را میشنود
با بزرگ‌تر شدن جنین، صداهای بیشتری را می‌تواند بشنود.
در حدود هفته ۲۵ یا ۲۶، واکنش جنین به صدا آغاز می‌شود. صداهای ضبط شده در رحم نشان می‌دهد که نیمی از صداهای خارج از رحم، شنیده نشده و خاموش می‌شوند. به این دلیل که هیچ فضای بازی در فضای رحم وجود ندارد. جنین توسط مایع آمنیوتیک احاطه شده و در لایه‌های بدن مادر پیچیده شده است؛ به همین دلیل همه صداهای خارج از بدن خفه می‌شوند.
حرف زدن با جنین از چند ماهگی موثر است؟ مهم‌ترین صدایی که جنین در رحم میشنود صدای مادر است. در سه ماهه سوم بارداری، جنین می‌تواند صدای مادر را تشخیص دهد. شنوایی جنین در بارداری در این ماه‌ها با پاسخ دادن به صدای شنیده شده همراه است؛ به این صورت که ضربان قلب جنین با شنیدن صدای مادر افزایش یافته و با صحبت کردن او هوشیارتر می‌شود.
تاثیر موسیقی بر جنین
در مورد موسیقی کلاسیک، هیچ مدرکی مبنی بر افزایش ضریب هوشی کودک وجود ندارد. اما پخش موسیقی برای جنین شما هیچ ضرری ندارد. در واقع، شما می‌توانید با صداهای روزمره خود به دوران بارداری ادامه دهید.
اگرچه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سر و صدا، ممکن است با کاهش شنوایی جنین مرتبط باشد، اما اثرات آن بر شنوایی جنین در بارداری کاملاً شناخته شده نیست. اگر مادر وقت زیادی را در یک محیط مخصوصاً در محیط‌های پر سر و صدا می‌گذراند، ایجاد تغییراتی در دوران بارداری توصیه می‌شود. اما وقوع گاه و بیگاه رویدادهای پر سر و صدا نباید مشکلی ایجاد کنند.
شنوایی در اوایل خردسالی
از هر ۱۰۰۰ نوزاد حدود ۱ تا ۳ مورد آن‌ها با کم شنوایی به دنیا می‌آیند. از جمله عواملی که بر شنوایی جنین در بارداری می‌توانند تاثیر بگذارند و علت ناشنوا شدن جنین باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زایمان زودرس
- مدت زمان حضور در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان
- بیلی روبین بالا که نیاز به انتقال خون دارد
- مصرف داروهای خاص
- سابقه خانوادگی
- عفونت مکرر گوش
- مننژیت
- قرار گرفتن در معرض صداهای بسیار بلند
بیشتر کودکانی که با مشکل ناشنوایی به دنیا می‌آیند را می‌توان از طریق تست شنوایی سنجی نوزادان غربالگری کرد. برخی دیگر دیرتر و در دوران کودکی شنوایی خود را از دست می‌دهند. براساس اعلام انجمن ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی، والدین باید همراه با رشد کودک، انتظار پیشرفت مهارت‌های کودک را نیز داشته باشند. دانستن شرایط نرمال به شما کمک می‌کند تا در صورتی که متوجه مشکلی شوید، بتواندی با پزشک مشورت کنید. از فهرست زیر می‌توانید به عنوان راهنما استفاده کنید.
از بدو تولد تا حدود ۳ ماهگی، کودک شما باید:
- نسبت به سر و صدای بلند از جمله در هنگام شیردهی با پستان یا شیردهی با بطری واکنش نشان دهد
- هنگام صحبت با او آرام شود یا لبخند بزند
- صدای شما را بشناسد
- خودش سروصدا می‌کند
- انواع مختلفی از گریه‌ها را بلد باشد تا نیازهای مختلفش را نشان دهد
از ۴ تا ۶ ماهگی، کودک شما باید قادر به موارد زیر باشد:
- شما را با چشمانشان دنبال کنند
- به تغییرات ایجاد شده در لحن شما پاسخ دهند
- توجه به اسباب بازی‌هایی که باعث ایجاد سر و صدا می‌شوند
- توجه کردن به موسیقی
- صدای شرشر و غان غان کردن
- خندیدن
از ماه هفتم تا یک سالگی، کودک شما باید:
- بازی‌هایی مانند زیرچشمی نگاه کردن و دالی موشه را انجام دهند
- به سمت صداها بچرخند
- وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنید گوش کنند
- درک چند کلمه (“آب” ، “ماما” ، “کفش”)
- غان غان کردن با برخی صداها
- غان غان کردن برای جلب توجه
- با تکان دادن یا نگه داشتن بازوهایشان ارتباط برقرار کنند
هر نوزاد با سرعت مخصوص به خود یاد می‌گیرد و رشد می‌کند. اما اگر نگران این هستید که رشد کودک شما در یک بازه زمانی مناسب، با نقاط عطف ذکر شده در بالا مطابق نیست، با پزشک خود مشورت کنید.
