کلیات
علائم زخم مری از جهاتی شبیه زخم معده است.زخم مری همراه سوزش دردناک است که در قسمت تحتانی مری، در محل اتصال مری به معده قرار دارد. مری یک لوله‌ای است که گلو را به معده‌تان متصل می‌کند.
زخم مری یک بیماری عفونی است که از طریق باکتری هلیکوباکترپیلوری ایجاد می‌شود. همچنین این بیماری می‌تواند در اثر فرسایش پوشش مری، بخاطر بالاآمدن اسید معده به مری ایجاد شود. در برخی موارد هم ویروس یا قارچ، می‌تواند باعث زخم معده شود.
زخم مری می‌تواند دردناک باشد. خوشبختانه دارودرمانی و تغییرات سبک زندگی می‌تواند در بهبود این بیماری به شما کمک کند.
زخم مری چه علائمی دارد ؟
رایج‌ترین علائم زخم مری ، سوزش در قفسه سینه است. این درد می‌تواند ملایم یا شدید باشد. سایر علائم زخم مری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع
- سوء هاضمه
- رفلاکس اسید (سوزش معده)
- نفخ
- استفراغ
- کم اشتهایی
- درد هنگام بلع
- سرفه خشک
- احساس مزه ترش در دهان
به هرحال، افراد همه‌ی علائم را باهم تجربه نمی‌کنند.
علت زخم مری
در گذشته پزشکان فکر می‌کردند استرس و غذاهای تند باعث زخم مری می‌شود. اکنون مشخص شده که دیگر اینگونه نیست. اگرچه این عوامل ممکن است زخم موجود را تشدید کنند.
زخم معده اکثر اوقات از طریق باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شود. این باکتری لایه مخاطی مری را تخریب می‌کند و این باعث می‌شود که مری بیشتر در معرض تخریب توسط اسید معده قرار بگیرد.
یک بیماری مزمن که به عنوان بیماری رفلاکس معده (GERD) شناخته می‌شود، ممکن است در نهایت منجر به زخم مری شود. افراد با این بیماری رفلاکس اسیدی مکرر دارند.
رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده به عقب و درون مری برگردند. این زمانی اتفاق می‌افتد که اسفنکتر پایینی مری (همان ماهیچه‌ای که با تنگ شدن از برگشت مواد به مری جلوگیری می‌کند) ضعیف شده یا آسیب دیده است و به همین دلیل به طرز صحیح نمی‌تواند بسته شود.
افراد با GERD رفلاکس اسیدی را هفته‌ای دو بار یا بیشتر تجربه می‌کنند.
سیگارکشیدن، مصرف بیش از حد الکل و استفاده مکرر از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، می‌تواند لایه مخاطی مری را تخریب کرده و باعث زخم مری شود. ژنتیک هم می‌تواند در این بیماری نقش داشته باشد.
برخی قرص‌ها مانند پتاسیم، می‌توانند باعث ناراحتی مری شوند. مخصوصا زمانیکه بدون آب کافی مصرف شوند یا بلافاصله پس از مصرف دراز بکشید. هر زمان که این نوع قرص‌ها را مصرف می‌کنید، مهم است که آن‌ها را با آب زیادی ببلعید.
در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، زخم ممکن است ناشی از سایر عفونت‌های باکتریایی، قارچی یا ویروسی باشد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- HIV
- رشد بیش از حد قارچ کاندیدا
- ویروس هرپس سمپلکس
- سایتومگالوویروس
درمان زخم مری
درمان زخم مری وابسته به علت آن است. اگر این زخم برای مثال از طریق عفونت با باکتری هلیوباکترپیلوری باشد، پزشک شما برای از بین بردن باکتری‌ها آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
اگر زخم معده شما از طریق NSAIDs ایجاد شده باشد، پزشکتان شما را از مصرف این دارو منع می‌کند و داروی دیگری برای درد شما تجویز می‌کند.
همچنین ممکن است پزشک شما برای کمک به کاهش اسید معده از مسدودکننده‌های گیرنده H2 مانند زانتاک و پپسید استفاده کند. کار دیگری که پزشک شما ممکن است برای محافظت از مری یا بهبودی آن انجام دهد، تجویز داروی مهار کننده پمپ پروتون (PPI) است.
این داروها با متوقف کردن تولید اسید معده به روشی متفاوت کار می‌کنند. PPIs ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- لانزوپرازول (پرواسید)
- اسومپرازول (نکسیوم)
- پنتوپرازول (پروتونیکس)
- رابپرازول (آسیفکس)
- اومپرازول (پریلوسک)
حتما با دقت به توصیه‌های پزشک خود توجه کنید. شما ممکن است مجبور باشید برای مدت طولانی PPI را مصرف کنید. بسیارمهم است که تمام داروها را به شکلی که گفته شده مصرف کنید و تمام آنتی‌بیوتیک‌ها را تمام کنید تا زخم‌تان به طور کامل بهبود یابد.
وابسته به علت زخم معده شما، شاید لازم باشد که داروهای ضدقارچ یا ضد ویروسی هم مصرف کنید.
توصیه‌هایی برای بهبود
ممکن است بعد گذشت چند روز از شروع درمان، علائم زخم مری بهبود یافته باشد. حتی هنوز هم مهم است که مصرف داروهارا تا زمانی که پزشکتان گفته، ادامه دهید. بعد از بلع هر قرص حتما آب زیادی بنوشید و به حالت ایستاده باقی بمانید.
شما در حالی که داروهای خود را مصرف می‌کنید، با ایجاد چند تغییر در شیوه زندگی ساده و سالم، می‌توانید درمان زخم مری را تسریع کنید:
- پیدا کردن راه‌‌هایی برای کاهش استرس، مثل ورزش کردن و شرکت در کلاس‌های یوگا
- داشتن خواب کافی
- داشتن رژیم غذایی با میوه، سبزیجات و غلات فراوان و استفاده کم از غذاهای فرآوری شده و حاوی قند زیاد
- داشتن وعده‌های غذایی کم حجم ولی به صورت مکرر
- جویدن آدامس برای افزایش مقدار بزاق دهان و حفظ اسید در مری
- باقی‌ماندن به حالت ایستاده تا چند ساعت بعد غذا خوردن
- عدم مصرف الکل
- زیاد مصرف کردن آب
- خودداری از سیگارکشیدن
- کاهش وزن در صورت اضافه وزن داشتن
رژیم غذایی در افراد با زخم مری
پزشک شما به عنوان بخشی از فرآیند درمان زخم مری ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی شما ایجاد کند. برخلاف باورهای رایج، لازم نیست رژیم غذایی بی‌مزه داشته باشید یا غذاهای تند استفاده نکنید. به جای آن، به شما توصیه خواهد شد که غذای با فیبر بالا، میوه و سبزیجات مصرف کنید.
شما باید از مصرف هرچیزی که علائم زخم مری شما را بدتر می‌کند، خودداری کنید. مصرف غذاهایی که باعث استراحت اسفنکتر تحتانی مری می‌شود، علائم شمارا بدتر می‌کند. برای اینکه مشخص کنید کدام غذاها علائم شما را تشدید می‌کند، یک دفترچه غذایی تهیه کنید.این باعث می‌شود که غذاهای مشکل ساز را از برنامه غذایی خود حذف کنید.
غذاهای قابل مصرف
مشخص شده داشتن رژیم‌غذایی با فیبر بالا از راههای بهبود زخم مری است. اضافه کردن غذاهای زیر به برنامه‌تان مفید خواهد بود:
- جو
- غلات
- حبوبات
- دانه‌ی کتان
- آجیل
- میوه‌هایی مثل سیب یا موز
- سبزیجاتی مثل هویج، بروکلی، سیب‌زمینی، اسفناج و کلم
عدم مصرف برخی غذاها
غذاهایی که رفلاکس اسید را بدتر می‌کنند:
- قهوه، چای یا سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین
- نوشابه
- شکلات
- نعناع
- گوجه‌فرنگی
- مرکبات
- غذاهای تند
- غذاهای چرب، روغنی یا سرخ شده
- و سابر غذاهای تحریک کننده‌ای که می‌شناسید
دورنما
عدم درمان زخم مری می‌تواند به عوارض جدی‌تری مثل خونریزی زخم یا سوراخ شدن مری (سوراخ شدن دیواره مری) منجر شود. همچنین می‌توانند باعث زخمی شدن و باریک شدن مری شوند. اگر علائم زیررا دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- تب
- لرز
- ضربان سریع قلب
- مشکلات تنفسی
- استفراغ خون
- درد ناگهانی قفسه سینه یا تنگی نفس
اگر درمان به موقع صورت گیرد، چشم انداز بیماری خوب خواهد بود. زخم مری معمولا با ترکیباتی از آنتی‌بیوتیک‌ها، مصرف داروهای کاهنده اسید معده و تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی قابل درمان است.
