بیماری پنجم چیست؟
بیماری پنجم یک بیماری ویروسی است که اغلب با راش‌های قرمز رنگ در پوست بازو، پا و گونه همراه است. به همین دلیل این بیماری معمولا با نام “بیماری صورت سیلی خورده” نیز شناخته میشود.
این بیماری در کودکان نسبتا معمول و به صورت خفیف وجود دارد. این بیماری برای زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی تضعیف شده دارند، می‌تواند مشکل‌زا باشد.
اکثر پزشکان از بیماران مبتلا می‌خواهند که تا زمان از بین رفتن علائم صبر کنند. زیرا درمان مناسبی برای کوتاه کردن زمان بیماری وجود ندارد.
اما اگر شما سیستم ایمنی تضعیف شده داشته باشید، پزشک شما به احتمال زیاد شما را تا زمان از بین رفتن علائم‌تان زیرنظر خواهد داشت.
ادامه مطلب را بخوانید تا متوجه شوید که:
- چرا بیماری پنجم ایجاد میشود؟
- چه افرادی ریسک بالای ابتلا به این بیماری را دارند؟
- چگونه بدانیم که چه موقع این بثورات قرمز رنگ نشانگر علائم جدی و خطرناک هستند؟
چه عواملی سبب بیماری پنجم میشوند؟
پاروویروس B19 عامل این بیماری میباشد. این ویروس هوابرد بیشتر از طریق بزاق و ذرات تنفسی در بین کودکان مدارس ابتدایی انتشار می‌یابد.
این بیماری بیشتر در اواخر زمستان، بهار و اوایل تابستان شایع میباشد. اما این بیماری می‌تواند در هر رده سنی و در هر زمانی اتفاق بیافتد.
اکثر بزرگسالان آنتی‌بادی این ویروس را به دلیل مواجهه‌شان در دوران کودکی، دارند. اگر بیماری پنجم یک فرد بزرگسال را درگیر کند، علائم آن شدید و وخیم خواهد بود.
اگر مادر باردار به بماری پنجم مبتلا شود، این امر برای جنین بسیار مشکل‌زا خواهد بود مثلا ممکن است نوزاد به آنمی تهدید کننده حیات مبتلا شود.
برای کودکان با سیستم ایمنی سالم، بیماری پنجم یک بیماری خفیف و ساده خواهد بود که به ندرت عوارض و عواقب ماندگار از خود نشان می‌دهد.
علائم بیماری پنجم چیست؟
علائم اولیه این بیماری بسیار عمومی و شایع میباشد. این علائم ممکن است به علائم آنفولانزای خفیف شبیه باشد. این علائم عبارت‌اند از:
- سردرد
- احساس خستگی
- تب با درجه حرارت پایین
- گلودرد
- تهوع
- آبریزش بینی
- بینی گرفته
براساس Arthritis Foundation علائم معمولا ۴تا ۱۴ روز بعد از مواجهه با ویروس بروز پیدا می‌کنند.
چند روز بعد از بروز علائم، راش‌های پوستی قرمز رنگ ظاهر میشوند که این راش‌ها معمولا ابتدا در گونه‌ها ظاهر میشود. گاهی اوقات، راش‌ها اولین علامت بروز بیماری هستند.
راش‌ها معمولا در طی چندین روز از یک ناحیه پاک میشوند، و در یک محل دیگر بروز پیدا می‌کنند.
علاوه بر گونه‌ها راش‌ها در محل‌های زیر ظاهر میشوند:
- بازوها
- پاها
- قفسه سینه
احتمال وجود راش‌های پوستی در کودکان بیشتر از بزرگسالان میباشد. درواقع نشانه اصلی ابتلای بزرگسالان درد مفاصل میباشد. درد مفصل می‌تواند برای چندین هفته ادامه پیدا کند. این درد مفصل بیشتر در مفاصل مچ دست, قوزک پا و زانو نمود پیدا میکند.
بیماری پنجم چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشکان به سادگی و با نگاه کردن به راش ها می‌توانند این بیماری را تشخیص دهند. اگر شما عواقب جدی ناشی از بیماری پنجم را داشته باشید, پزشک شما ممکن است از شما آزمایش آنتی بادی های خاص را بخواهد. این آزمایش همچنین زمانی که شما باردار یا سیستم ایمنی ضعیف شده داشته باشید, ضروری خواهد بود.
بیماری پنجم چگونه درمان میشود؟
برای افراد سالم درمان این بیماری زیاد ضروری نیست. اگر مفصل شما آسیب دیده باشد یا سردرد و تب داشته باشید، ممکن است به شما توصیه شود که از داروی استامینوفن به صورت OTC برای رفع علائم استفاده کنید. درغیر این صورت شما باید صبر کنید تا بدنتان با این ویروس مقابله کند. این مقابله معمولا ۳ هفته طول خواهد کشید.
شما می‌توانید طول بازه زمانی مقابله بدنتان با این ویروس را با مصرف مایعات زیاد و استراحت کاهش دهید. بچه‌ها اغلب می‌توانند به محض ظاهر شدن راش قرمز، از آنجایی که دیگر ناقل نیستند، به مدررسه بازگردند.
در موارد نادر, از ایمونوگلوبولین داخل وریدی استفاده میشود. این روش درمانی معمولا برای موارد جدی و تهدید کننده حیات به کار گرفته میشود.
بیماری پنجم در بزرگسالان
هرچند که بیماری پنجم معمولا در کودکان بروز پیدا میکند، اما در بزرگسالان نیز ممکن است مشاهده شود.بیماری پنجم همانند کودکان، در یبزرگسالان نیز دارای علائم نسبتا خفیف هست. این علائم شامل درد مفاصل و تورم میباشد. راش‌های خفیفی نیز می‌توانند وجود داشته باشند، اما وجود راش قطعی نیست.
برخی از بزرگسالان مبتلا به بیماری پنجم ممکن است هیچ گونه علائمی از خود بروز ندهند.
درمان این علائم عمدتا داروهای کاهنده درد OTC مانند ایبوپروفن و تایلنول هست. این درمان می‌تواند تورم و درد مفاصل را کاهش دهد. علائم اغلب به خودی خود بهبود می‌یابند, اما ممکن است گاهی اوقات برای چندین ماه نیز ادامه یابند.
بزرگسالان به ندرت با بیماری پنجم دچار مشکل میشوند. زنان باردار، بزرگسالان با سیستم ایمنی تضعیف شده و یا آنمی مزمن اگر به این بیماری مبتلا شوند، ممکن است دچار مشکل شوند.
بیماری پنجم در طول بارداری
بیشتر افرادی که با ویروس عامل بیماری پنجم در تماس هستند یا نهایتا دچار عفونت میشوند، مشکلی نخواهند داشت. براساس اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) پنجاه درصد از زنان باردار دربرابر این ویروس مصون هستند. بنابراین حتی اگر آن‌ها با ویروس مواجهه نیز داشته باشند، دچار بیماری نخواهند شد.
در افرادی که مصون نیستند, قرار گرفتن در معرض بیماری به معنای ابتلای خفیف به بیماری میباشد. علائم این مورد شامل موارد زیر میباشد:
- درد مفصل
- تورم
- بثورات خفیف
بعید به نظر می‌رسد که جنین درحال رشد آسیب ببیند، اما ممکن است که مادر این بیماری را به جنین خود انتقال دهد.
در موارد نادر، جنینی که مادرش با پاروویروس B19 تماس داشته است، ممکن است دچار آنمی شدید شود. این شرایط ساخت گلبول‌های قرمز در جنین را مشکل می‌سازد؛ و می‌تواند منجر به سقط جنین گردد.
سقط جنین به علت بیماری پنجم شایع نمی‌باشد. کمتر از ۵ درصد از مادرانی که به بیماری پنجم مبتلا میشوند، سقط جنین خواهند داشت. سقط جنین معمولا در سه ماهه اول بارداری رخ می‌دهد.
هیچ درمانی برای بیماری پنجم در طول دوره بارداری وجود ندارد. با این حال احتمالا پزشک شما درخواست معاینه و بررسی بیشتر خواهد کرد؛ که شامل موارد زیر میشود:
- ویزیت‌های دوران بارداری بیشتر
- سونوگرافی بیشتر
بیماری پنجم در نوزادان
مادرانی که به بیماری پنجم مبتلا میشوند، می‌توانند ویروس را به جنین خود انتقال دهند. که اگر این اتفاق بیافتد؛ نوزاد ممکن است به آنمی شدید مبتلا شود هرچند این موضوع نادر است.
نوزادانی که به آنمی به دنبال بیماری پنجم مبتلا میشوند، ممکن است به انتقال خون نیاز داشته باشند. در برخی موارد نیز این شرایط می‌تواند به مرده‌زایی یا سقط جنین منجر شود.
اگر نوزاد بیماری پنجم را در رحم مادر بگیرد، هیچ درمانی وجود نخواهد داشت. پزشک مادر و نوزاد را در طول بارداری تحت نظر می‌گیرد. نوزاد پس زایمان احتمالا به درمان و مراقبت‌های پزشکی بیشتر مانند تزریق خون در صورت لزوم…. نیاز خواهد داشت.
چه زمانی بیماری پنجم مسری است؟
بیماری پنجم درفازهای اولیه عفونت مسری میباشد. یعنی قبل از ظهور علائمی مانند بروز راش‌های پوستی
این انتقال از طریق ذرات تنفسی مانند بزاق و خلط انجام می‌گیرد. این مایعات از طریق آبریزش بینی وعطسه که علائم اولیه بیماری پنجم هستند، پخش میشود. این موضوع بیانگر این است که چرا بیماری پنجم به سرعت و به آسانی انتقال پیدا میکند.
تنها در صورت بروز بثورات، حتی اگر یک عدد باشد، مشخص میشود که بیماری سرماخوردگی یا آنفولانزا نیست. بثورات معمولا ۲تا۳ هفته بعد از مواجهه با ویروس بروز پیدا می‌کنند. که با ظهور حتی یک راش می‌توان بیان کرد که دیگر بیماری مسری نیست.
نگاه کلی
بیماری پنحم برای بیشتر افراد عواقب طولانی مدت ندارد. اما اگر سیستم ایمنی شما مثلا در اثر ابتلا به ایدز، انجام کموتراپی یا سایر شرایط، تضعیف شده باشد؛ بدن شما برای مقابله با این ویروس به مراقبت‌های پزشکی نیز نیاز خواهد داشت.
اگر شما قبل از ابتلا به این بیماری، آنمی داشته باشید، به مراقبت‌های پزشکی نیاز خواهید داشت. زیرا بیماری پنجم تولید گلبول قرمز در بدن شما را با مشکل مواجه می‌سازد. که در نتیجه اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها کاهش می‌یابد. این موضوع مخصوصا در بیماران با آنمی داسی شکل اتفاق میافتد.
اگر کمخونی داسی شکل دارید، سریعا به پزشک مراجعه کنید و این موضوع را درنظر بگیرد که احتمال دارد شما بیماری پنجم داشته باشید.
اگر بیماری پنجم در دوران بارداری اتفاق بیافتد خطرناک خواهد بود. در صورت ایجاد نوع خفیفی از کمخونی به نام کمخونی همولیتیک، بیماری پنجم می‌تواند به جنین شما آسیب بزند. این موضوع می‌تواند منجر به شرایطی به نام hydrops fetalis شود.
پزشک شما ممکن است انتقال خون از طریق بندناف را توصیه کند. این یک روش انتقال خون است که از طریق بندناف انجام می‌گیرد؛ تا جنین را از بیماری‌ها مصون نگه دارد.
براساس March of Dimes، عواقب مربوط به بارداری دیگر عبارت اند از:
- نارسایی قلبی
- سقط جنین
- مرده‌زایی
چگونه میشود از ابتلا به بیماری پنجم پیشگیری کرد؟
از آنجایی که بیماری پنجم از طریق ذرات هوا منتقل میشود، سعی کنید تا برخورد و مواجهه خود را با افرادی که عطسه و سرفه می‌کنند و بینی گرفته دارند، به حداقل برسانید.
شستن مکرر دست‌ها نیز می‌تواند به کاهش شانس ابتلا به بیماری پنجم کمک کند.
اگر فردی که سیستم ایمنی سالم دارد، یک بار به این بیماری مبتلا شود، برای تمام عمرش در برابر آن مصون خواهد بود.
مقایسه بیماری پنجم و ششم
Roseola یا بیماری ششم یک بیماری ویروسی است که عموما به وسیله ویروس HHV-6 ایجاد میشود.
این بیماری در کودکان ۶ماهه تا ۲ ساله شایع است. حدود ۹۰درصد موارد ابتلای بیماری ششم کودکان زیر ۲ سال میباشد.
علائم اولیه بیماری ششم، تب بالا یعنی بین ۳۸ تا ۴۰ درجه سلسیوس است. این تب بالا می‌تواند بین ۳تا۵ روزادامه داشته باشد. بعد از آن که تب فروکش کرد، راش‌های پوستی در تنه گاهی صورت و اندام‌ها نیز بروز پیدا میکند.
رنگ راش‌ها صورتی یا قرمز و به صورت براق میباشد. بیماری پنجم و Roseola در داشتن راش مشترک هستند. اما علائم دیگر Roseola این دو بیماری را از تفکیک می‌دهد. این علائم دیگر عبارت اند از:
- آبریزش بینی
- تورم پلک
- زود رنجی و بد اخلاقی
- خستگی
همانند بیماری پنجم برای Roseola نیز درمان مشخصی وجود ندارد. پزشک کودک شما احتمالا به شما توصیه خواهد کرد که تب کودک خود را با استامینوفن بدون نیاز به نسخه پزشک درمان کنید.
کودک مبتلا به بیماری ششم به ندرت ممکن است دچار عوارض شود. شایع‌ترین این عوارض تشنج ناشی از تب بالا میباشد. کودکانی که سیستم ایمنی تضعیف شده دارند؛ ممکن است به دنبال ابتلا به بیماری Roseola عوارض جانبی دیگری نیز از خود بروز دهند.
مقایسه بیماری پنجم و تب سرخ
تب سرخ نیز همانند بیماری پنجم یکی از علل ایجاد راش‌های پوستی در کودکان میباشد. اما برخلاف بیماری پنجم، عامل این بیماری یک باکتری است نه یک ویروس.
عامل تب سرخ همان باکتری‌ای است که موجب گلودرد میشود. حدود درصد از کودکانی که گلودرد دارند، به این باکتری واکنش بیشتری نشان داده، و تب سرخچه را بروز می‌دهند.
علائم این بیماری عبارت اند از:
- شروع ناگهانی تب
- گلودرد
- و احتمالا استفراغ
طی یک یا دو روز بثورات قرمز رنگ با برجستگی‌های کوچک سفید یا قرمز ظاهر میشوند. این بثورات ابتدا در صورت است و سپس می‌تواند به تنه و اندام‌ها گسترش یابد.
زبان سفید رنگ و توت‌فرنگی شکل نیز در کودکانی که تب سرخ دارند شایع است. اینگونه به نظر می‌رسد که یک لایه‌ی پوشش سفید رنگ ضخیم با پاپیلای قرمز بلند یا برجستگی‌های قرمز روی سطح زبان باشد.
هرچند تب سرخ می‌تواند در هر رده سنی رخ دهد؛ اما کودکان و نوجوانان در رده سنی بین ۵اتا ۱۵ سال بیشترین شانس ابتلا به این بیماری را دارند.
تب سرخ را می‌توان با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. و بدین ترتیب از بروز عوارض جانبی شدید بیماری مانند تب روماتیسمی جلوگیری کرد.
همانند بیماری پنجم تب سرخ نیز از طریق ذرات تنفسی انتقال می‌یابد. کودکانی که علائم تب سرخ را نشان می‌دهند باید از کودکان دیگر دوری کنند تا زمانی که تب آن‌ها قطع شود و حداقل ۲۴ ساعت آنتی بیوتیک مصرف کرده باشند.
