تراکئوستومی چیست؟
تراکئوستومی یک مداخله پزشکی، دائمی یا موقتی، است که شامل ایجاد یک حفره در گردن بمنظور قرار دادن لوله‌ای درون مجرای هوای فرد می‌باشد.
این لوله از خلال برشی در گردن در پایین‌تر از طنابهای صوتی، وارد می‌شود. لوله باعث ورود هوا به درون ریه‌ها می‌شود. تنفس سپس از خلال لوله صورت می‌گیرد و دهان، بینی و گلو از سمیر تنفس خارج می‌شوند.
تراکئوستومی معمولا به واسطه استوما نام گذاری می‌شود. این عبارت، نامی برای سوراخی در گردن است که لوله از خلال آن عبور می‌کند.
دلیل انجام تراکئوستومی چیست؟
تراکئوستومی به دلایل متعددی که همگی شامل محدودیت مجاری هوایی است، انجام می‌شود. این مداخله می‌تواند در یک موقعیت اضطراری که مسر هوایی مسدود است، انجام شود. یا می‌تواند زمانیکه یک بیماری یا مشکل دیگر باعث غیر ممکن شدن تنفس طبیعی می‌شود، مورد استفاده قرار گیرد.
تراکئوستومی اغلب با یکی از دلایل زیر انجام می‌شود:
- بمنظور دور زدن مجرای هوایی فوقانی مسدود (شیء که مجرای هوایی فوقانی را مسدود می‌کند، عبور اکسیژن از دهان به سمت ریه‌ها را متوقف می‌سازد)
- بمنظور پاکسازی و خارج ساختن ترشحات مجرای هوایی
- تهویه مکانیکی طولانی مدت
- انتقال آسان‌تر و ایمن‌تر اکسیژن به ریه‌ها
موقعیت‌هایی که ممکن است به تراکئوستومی نیاز باشد، عبارتند از:
- آنافیلاکسی
- نقایص مادرزادی مجرای هوایی
- سوختگی مجرای هوایی بدلیل تنفس مواد سوزاننده
- سوختگی یا جراحی صورت
- عفونت
- بدخیمی در گردن
- بیماری مزمن ریوی
- آسیب حنجره یا خارج ساختن حنجره
- آسیب دیواره قفسه سینه
- نیاز به تهویه طولانی مدت
- انسداد مجرای هوایی توسط جسم خارجی
- آپنه انسدادی خواب
- فلج عضلات دخیل در بلع
- آسیب‌های شدید گردنی یا دهان
- تومورها
- فلج طنابهای صوتی
چگونه برای تراکئوستومی آماده شویم؟
اگر قرار است تراکئوستومی برای شما انجام شود، پزشک نحوه آمادگی برای آن را به شما خواهد گفت. این روند ممکن است به ناشتایی به مدت ۱۲ ساعت پیش از تراکئوستومی نیاز داشته باشد.
اگر تراکئوستومی طی یک موقعیت اضطراری انجام شده است، زمانی برای آماده‌سازی نخواهد بود.
تراکئوستومی چگونه انجام می‌شود؟
در بسیاری از تراکئوستومی‌ها برنامه‌ریزی شده، بیهوشی عمومی نیاز است. این بدین معنی است که بیمار به خواب رفته و دردی حس نمی‌کند. در موارد اضطراری، بی‌حسی موضعی اِعمال می‌شود. در این روش، محلی از گردن که سوراخ در آن تعبیه می‌شود، بی‌حس می‌شود. روند تراکئوستومی پس از آغاز بیهوشی، آغاز می‌شود.
جراح برشی در گردن و در زیر سیب آدم ایجاد می‌کند. این برش از حلقه‌های غضروفی دیواره خارجی نای عبور می‌کند. این سوراخ سپس به اندازه کافی بمنظور قرار دادن لوله تراکئوستومی، عریض‌تر می‌شود.
پزشک در مواردی که به تنفس از طریق دستگاه نیاز باشد، لوله را به یک ونتیلاتور متصل می‌کند. لوله با استفاده از یک نوار که به دور گردن بسته می‌شود، در محل محکم می‌شود. این روش، لوله را در محل ثابت نگه داشته و پوست در اطراف آن ترمیم می‌شود. تیم جراحی سپس بیمار را در ارتباط با مراقبت از زخم و لوله تراکئوستومی، راهنمایی می‌کند.
چگونه با لوله تراکئوستومی سازگار شویم؟
سازگاری با تنفس از طریق لوله تراکئوستومی، یک تا سه روز زمان می‌طلبد. صحبت کردن و تولید صدا نیز نیاز به تمرین دارد. این به این دلیل است که هوا دیگر از جعبه صدا عبور نمی‌کند. در برخی افراد، پوشاندن لوله به صحبت کردن کمک می‌کند.
در عوض، دریچه‌های مخصوصی را می‌توان به لوله تراکئوستومی الصاق کرد. این دریچه‌ها در کنار عبور دادن هوا، خروج آن از دهان و بینی را ممکن ساخته و صحبت کردن را میسر می‌سازند.
مراقبت از تراکئوستومی در خانه چگونه است؟
جراحان، روند ترمیم را طی چند روز پس از تراکئوستومی پایش می‌کنند. بسته به شرایط خاص، معمولا لوله اولیه که در زمان جراحی قرار داده شده‌است، طی ده تا ۱۴ روز پس از جراحی با یک لوله جدید تعویض می‌شود. تعویض‌های متعاقب لوله معمولا توسط پزشک یا اعضای پرستاری صورت می‌گیرد.
صحبت کردن تا زمانیکه لوله مخصوص بمنظور فراهم کردن امکان عبور هوا از خلال طنابهای صوتی، قرار داده نشود، دشوار خواهد بود. زمانیکه بیمار نیازمند تهویه مکانیکی باشد، توسط یک بالن در اطراف لوله از نشت هوا جلوگیری می‌شود. بهمین دلیل زمانیکه بیماری تهویه مکانیکی دریافت می‌کند، قادر به صحبت کردن نخواهد بود. زمانیکه پزشک قادر به کاهش اندازه لوله باشد، صحبت کردن امکان پذیرتر خواهد بود. دستورات لازم در زمان مناسب داده می‌شود. تغذیه دهانی نیز تا زمانیکه لوله کوچکتر تعبیه شود، دشوار خواهد بود.
اگر قرار است لوله تراکئوستومی بمدت طولانی نیاز باشد، بیمار و خانواده وی در رابطه با مراقبت خانگی، راهنمایی می‌شوند. این راهنمایی شامل ساکشن نای، و تغییر و پاکسازی لوله است. در زمان مناسب، اطلاعات، دستورات و فعالیت‌های بیشتر در اختیار بیمار قرار می‌گیرد. مراقبت خانگی در اغلب اوقات فراهم است، یا بیمار به یک مرکز مراقبت بهداشتی منتقل می‌شود.
تراکئوستومی در برخی موارد(خصوصا زمانیکه در یک وضعیت اضطراری یا لوله‌گذاری طولانی مدت انجام می‌شود)، دائمی نیست. اگر بیمار قادر به تحمل تنفس بدون لوله است، محل جراحی می‌تواند بسته شود که یک اسکار در خارج گردن بجای می‌گذارد.
زندگی با تراکئوستومی
لذت بردن از زندگی با یک لوله تراکئوستومی دائمی، امکان پذیر است. با این حال، برخی افراد ممکن است بمنظور سازگاری با بلع یا برقراری ارتباط، به زمان نیاز داشته باشند.
تیم مراقبت در مورد مشکلات احتمالی با بیمار صحبت می‌کند، در دسترسی به راه‌حل‌های ممکن یاری‌رسان است، و نحوه مراقبت از تراکئوستومی را شرح می‌دهد.
صحبت کردن
معمولا صحبت کردن با تراکئوستومی دشوار است. سخن گفتن زمانی میسر می‌شود که هوا از خلال طنابهای صوتی در قسمت پشتی گلو عبور کند. ولی پس از تراکئوستومی، قسمت اعظم هوا از طریق لوله تراکئوستومی خارج می‌شود.
یک راه حل، استفاده از دریچه صحبت کردن است که در پشت لوله تراکئوستومی قرار گرفته و بمنظور بسته شدن موقت در زمانی که بازدم صورت می‌گیرد، طراحی شده‌است. این روش از خروج هوا از لوله جلوگیری کرده و فرد را قادر به صحبت کردن می‌کند.
عادت کردن به صحبت با دریچه زمان‌بر است. بیمار ممکن است به گفتار درمان‌گر ارجاع شود تا در آموزش صحبت کردن در زمانیکه لوله تراکئوستومی تعبیه شده‌است، کمک کند.
غذا خوردن
بسیاری از افراد توانایی غذا خوردن پس از تراکئوستومی را پیدا می‌کنند، ولی در ابتدا، بلع می‌تواند دشوار باشد. بیمار می‌تواند زمانیکه در بیمارستان است، شروع به نوشیدن آب در وعده‌های کوچک کند که متعاقبا به غذاهای نرم و نهایتا به غذای عادی تبدیل می‌شود. اگر بیمار در بلع دچار مشکل است، گفتار درمان‌گر می‌تواند تکنیک‌هایی برای فایق آمدن بر آنها، آموزش دهد.
فعالیت فیزیکی
پس از تراکئوستومی بیمار قادر است به فعالیت روزانه خود ادامه دهد، ولی باید از فعالیت‌های خشن بمدت شش هفته پس از عمل، خودداری کند.
تمیز و خشک نگه داشتن دهانه تراکئوستومی زمانیکه بیمار در بیرون از خانه است، مهم است. این دهانه معمولا با یک پارچه پوشیده می‌شود.
بیمار همچنین می‌تواند بمنظور جلوگیری از ورود آب و گردوخاک به لوله و ایجاد مشکلات تنفسی، گردنبند پارچه‌ای مانند روسری استفاده کند.
تمیز کردن لوله تراکئوستومی
لوله تراکئوستومی بمنظور جلوگیری از تجمع مایع و موکوس، نیاز به پاکسازی منظم دارد. این عمل ممکن است دفعات متعددی در طول روز انجام شود.
یک پرستار که در امر تراکئوستومی متخصص است، نحوه مراقبت از تراکئوستومی را پیش از ترخیص، به بیمار آموزش می‌دهد. این آموزش شامل نحوه ساکشن مایع از مجرای هوایی و نحوه پاکسازی و تعویض لوله است.
عوارض
تراکئوستومی معمولا ایمن است، ولی مانند بسیاری از مداخلات پزشکی، ممکن است عوارضی تحمیل کند.
احتمال بروز عوارض به موارد زیر بستگی دارد:
- سن و سلامت عمومی بیمار
- دلیل انجام تراکئوستومی
معمولا تراکئوستومی برنامه‌ریزی شده، خطر کمتری نسبت به تراکئوستومی اضطراری در بروز عوارض دارد.
عوارض زودرس
برخی عارضه‌ها ممکن است طی انجام عمل تراکئوستومی یا طی مدت اندکی پس از آن ایجاد شوند.
خونریزی
خونریزی از نای یا خود تراکئوستومی، معمول است. این خونریزی اندک بوده و طی چند روز برطرف می‌شود، با این وجود در برخی موارد امکان دارد قابل توجه بوده و به انتقال خون نیاز باشد.
کلاپس ریه
گاهی هوا در اطراف ریه‌ها جمع شده و باعث کلاپس آنها می‌شود. این رویداد تحت عنوان پنوموتوراکس شناخته می‌شود. اگر پنوموتوراکس خفیف باشد، معمولا خودبخود بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابد. ولی اگر شدیدتر باشد، عمل جراحی بمنظور قرار دادن یک لوله در قفسه سینه برای خارج کردن هوا، مورد نیاز خواهد بود.
آسیب اتفاقی
اعصاب اطراف مجرای هوایی، مانند اعصابی که جعبه صدا (حنجره) یا لوله‌ای که از گلو تا معده ادامه می‌یابد (مری) را کنترل می‌کنند، می‌توانند بصورت تصادفی آسیب ببینند. این آسیب می‌تواند باعث مشکلاتی در صحبت کردن و بلع شود.
عفونت
مجرای هوایی یا بافتهای اطراف ممکن است دچار عفونت شوند. اگر عفونت ایجاد شود، درمان با آنتی بیو‌تیک معمولا مورد نیاز است.
عوارض دیررس
برخی عارضه‌ها ممکن است طی روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها پس از تراکئوستومی رخ دهند.
ترمیم نیافتن
گاهی زخم تراکئوستومی بصورت مناسب ترمیم نیافته و خونریزی می‌کند. در این صورت، ممکن است خارج کردن موقت لوله تراکئوستومی و انجام عمل جراحی بمنظور علت‌یابی خونریزی، نیاز باشد.
انسداد لوله تراکئوستومی
گاهی احتمال انشداد ناگهانی یا تدریجی لوله تراکئوستومی توسط موکوس و مایع وجود دارد که فرد قادر به تمیز کردن مجرای هوایی توسط سرفه نیست. این عارضه می‌تواند با کسب اطمینان از پاکسازی منظم لوله و خارج کردن مایع، کاهش یابد.
کلاپس مجرای هوایی
گاهی اوقات مجرای هوایی به روی خود می‌خوابد زیرا دیواره آن بقدر کافی قوی نیست. این عارضه معمولا زمانیکه لوله تراکئوستومی بدرستی در محل خود قرار نمی‌گیرد، ایجاد می‌شود. درمان شامل عمل جراحی است.
تنگی مجرای هوایی
آسیب اتفاقی به گلو می‌تواند به اسکار و تنگی مجرای هوایی منجر شود که مشکلات تنفسی را در پی دارد. بمنظور درمان ممکن است عمل جراحی انجام شود. این عمل می‌تواند شامل قرار دادن یک لوله کوچک به نام استنت باشد که بمنظور باز نگه داشتن مجرای هوایی تعبیه می‌شود.
دورنمای تراکئوستومی
اگر تراکئوستومی موقت باشد، معمولا تنها یک اسکار کوچک در زمان خارج کردن لوله باقی می‌ماند.
افرادی که تراکئوستومی دائمی دارند ممکن است به کمک بمنظور عادت کردن به استوما، نیاز داشته باشند. پزشک نکاتی را در مورد پاکسازی و نگهداری لوله خاطر نشان می‌سازد.
با اینکه افراد پس از تراکئوستومی دچار دشواری در صحبت کردن می‌شوند، بسیاری از این افراد قادر به سازگاری و یادگیری صحبت کردن خواهند بود.
منابع:
https://www.healthline.com/health/tracheostomy
https://www.nhs.uk/conditions/tracheostomy/recovery/
https://www.nhs.uk/conditions/tracheostomy/risks/
https://www.medicinenet.com/tracheostomy/article.htm
