بیوفیدبک یک تکنیک مربوط به تاثیر ذهن بر بدن است. این تکنیک عبارت است از استفاده از بازخوردهای دیداری یا شنوایی فرد برای تحت کنترل گرفتن عملکردهای غیرارادی بدن.
این عملکرد‌ها شامل تحت کنترل ارادی گرفتن مواردی مانند ضربان قلب، کشش عضلات، جریان خون، درک درد و فشار خون است. در فرایند بیوفیدبک فرد به واسطه‌ی سنسورهای دریافت کنندهای به یک دستگاه متصل شده و بازخوردهای مربوط به جنبه‌های خاص بدن به دستگاه منتقل می‌شود.
نگاهی دقیق تر به بیوفیدبک
هدف اصلی بیوفیدبک اغلب اعمال تغییرات ظریفی در بدن است که منجر به اثر مطلوبی شود. این آثار مطلوب شامل آرامش بخشی به عضلات مشخص، کند کردن ضربان قلب یا تنفس یا کاهش احساس درد است.
با کمک این روش می‌توان سلامت جسمی، عاطفی و روانی افراد را بهبود بخشند. به عنوان مثال از بیوفیدبک می‌توان برای کمک به افراد در مدیریت بهتر علائم یک بیماری استفاده کرد.
انجمن روانشناسی کاربردی و بیو فیدبک، این فرآیند را به عنوان روشی معرفی میکند که به افراد اجازه می‌دهد فعالیت فیزیولوژیکی خود را برای بهبود عملکرد یا سلامت تغییر دهند و با استفاده از ابزارهای اندازه‌گیری دقیق، اطلاعاتی در مورد عملکردهای بدنشان به دست آورند. طبق گفته‌ی این انجمن، استخراج این اطلاعاتی که غالباً همراه با تغییر در تفکر، احساسات و رفتار در افراد هستند، حاکی از رخداد تغییرات فیزیولوژیکی مطلوب است. باگذشت زمان این تغییرات بدون استفاده از ابزار نیز در فرد ادامه پیدا میکند.
انواع بیوفیدبک
بیوفیدبک انواع مختلفی دارد. نوعی که برای استفاده انتخاب میکنید، وابسته به هدف شما و درمانگر یا پزشک دارد.
برخی از گزینه های موجود عبارتند از:
تنفس: بیو فیدبک تنفسی شامل پوشیدن باندهای حسگر در اطراف سینه و شکم برای کنترل میزان تنفس و الگوهای آن است. با آموزش، افراد می‌آموزندکه چگونه کنترل بیشتری بر میزان تنفس خود داشته باشند. این راهکار در شرایط مختلف کمک کننده است.
ضربان قلب: این نوع به عنوان بیوفیدبک تغییر ضربان قلب شناخته شده است که طبق شواهد می‌تواند برای تعدادی از اختلالات مختلف از جمله آسم و افسردگی مفید باشد. بیمارانی که از این نوع بیوفیدبک استفاده میکنند دستگاهی را می‌پوشند که مجهز به سنسورهایی است که به گوش‌ها، انگشتان، مچ دست، قفسه سینه یا تنه متصل می‌شوند. این دستگاه ضربان قلب و همچنین تغییر ضربان قلب را اندازه گیری میکند.
پاسخ گالوانیک پوست: این نوع بیوفیدبک به منظور اندازه‌گیری میزان عرق روی سطح پوست طراحی شده است. پاسخ گالوانیک پوست، که به عنوان هدایت پذیری پوست نیز شناخته می‌شود، یک مارکر مفید برای تشخیص سطح برانگیختگی هیجانی است. علاوه بر عملکرد تعریق وابسته به دما، تحریک عاطفی نیز به راحتی باعث تعریق می‌شود. هرچه شدت تحریکات عاطفی فرد بیشتر باشد، هدایت پذیری پوست آنها نیز قوی‌تر خواهد شد.
فشار خون: در این نوع بیوفیدبک فرد دستگاهی را می‌پوشد که اطلاعاتی در مورد فشار خون جمع‌آوری میکند. همچنین اغلب تکنیک هایی را با تکیه بر نشانه‌های بصری، تمارین تنفسی و موسیقی برای آرامش بخشی در اختیار فرد قرار می‌دهد. در حالی که چنین دستگاه‌هایی محبوبیت زیادی کسب کرده اند، در مطالعه‌ای از نوع کارآزمایی بالینی که روی هشت نفر انجام شد، شواهد قانع کنندهای از تأثیر طولانی مدت این روش برکاهش فشار خون بالا یافت نشد.
درجه حرارت پوست: در این نوع بیوفیدبک، بیماران سنسورهایی را می‌پوشند که میزان جریان خون در پوست را تشخیص می‌دهد. از آنجا که افراد معمولاً در مواقع استرس، دچار افت دمای بدن می‌شوند، چنین دستگاه‌هایی می‌توانند در تشخیص زمان شروع احساس پریشانی در فرد مفید باشند. ثبت افت دما در یکی از این مانیتورها، نیاز استفاده از برخی از تکنیک های مدیریت استرس را اثبات میکند.
امواج مغزی: این نوع بیوفیدبک، که اغلب به عنوان نورو فیدبک (بازخورد عصبی) خوانده می‌شود، شامل استفاده از الکتروانسفالوگرافی (EEG) برای اندازه گیری فعالیت امواج مغزی است. سنسورهای پوست سر به یک دستگاه EEG وصل می شوند. نوروفیدبک همچنین به عنوان یک درمان غیرتهاجمی برای ADHD، درد، اعتیاد، اضطراب، افسردگی و سایر اختلالات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تنش عضلانی: در این نوع بیوفیدبک، سنسورهای متصل شده به نقاط مختلفی از سطح بدن درنهایت به دستگاه الکترومیوگرافی (EMG) متصل می‌شوند. این دستگاه با استفاده از فعالیت الکتریکی‌ای که منجر به انقباض عضلات می شود، تغییرات در تنش عضلات را در طول زمان به ثبت می‌رساند.
نحوه استفاده از بیوفیدبک
برای بیوفیدبک بطیف وسیعی از کاربردها ذکر شده است، از جمله:
- درمان سردردهای تنشی، میگرن و سایر دردها
- کنترل فشار خون بالا و پایین
- کاهش اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر
- کمک به بیماران برای کنترل واکنش‌های جسمی در برابر استرس یا اضطراب
- کمک به آرامش و مدیریت استرس
- بازخورد EEG همچنین برای مدیریت علائم صدمات مغزی خاص و اختلال کمبود توجه نیز مفید است و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در افسردگی و اختلال استرس پس از ضربه موثر است.
بیوفیدبک برای مدیریت استرس و همچنین علائم بیماری‌هایی که ممکن است تحت تاثیر استرس تشدید شوند، مفید است. برای مثال درمانگران از بیوفیدبک برای کمک به بیماران در کنترل پاسخ خود به استرس استفاده میکنند.
استرس مزمن می‌تواند طیف گسترده ای از اثرات منفی را بر سلامتی از جمله کاهش ایمنی، بیماری قلبی، افسردگی، مشکلات گوارشی و اختلالات خواب، اعمال کند. با یادگیری نحوه مدیریت استرس با استفاده از بیوفیدبک، بیماران قادر به کاهش اثرات مضر جسمی و روانی استرس خواهند بود.
نحوه انجام بیوفیدبک
با یادگیری نحوه شناخت علائم و نشانه‌های جسمی استرس و اضطراب مانند افزایش ضربان قلب، دمای بدن و فشار عضلانی، افراد قادر به یادگیری روش‌های آرام شدن خواهند بود. دانشمندان معتقدند که واکنش بدن به استرس، اغلب حالت جنگ و گریز برای مقابله با تهدیدات احتمالی است. دربیوفیدبک با آموزش چگونگی کنترل پاسخ‌های فیزیولوژیکی در برابر استرس، بیماران یاد می‌گیرند که چگونه ذهن و بدن خود را آرام کنند و بهتر با علائم استرس کنار بیایند.
یک جلسه بیوفیدبک معمولی چگونه انجام می‌شود؟ بسته به نوع پاسخی که می‌خواهیم دریافت کنیم، حسگرهای الکتریکی به نواحی خاص از بدن متصل خواهند شد. این سنسورها به یک دستگاه اندازه‌گیری متصل‌اند که در مورد پاسخ های بدنی فرد بازخورد نشان می‌دهد. پزشک در طول جلسه، فرد را با کمک تمرینات ذهنی مختلف که ممکن است شامل تجسم، مدیتیشن، تنفس یا تکنیک های آرامش‌بخش هدایت می کند. هنگام انجام این فعالیت ها، اطلاعات مربوط به پاسخ جسمی را از دستگاه اندازه‌گیری دریافت خواهد کرد.
بیوفیدبک چقدر طول می‌کشد؟
یک جلسه بیو فیدبک اغلب بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. طول مدت درمان و تعداد جلسات لازم به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله میزان پاسخ به تمرینات، شرایطی که روی آن تمرکز می‌شود و اهداف فرد برای درمان است. یک دوره معمولی از درمان اغلب شامل ۴ تا ۶ جلسه است، اگرچه ۸ تا ۱۰ جلسه نیز غیر معمول نیست.
هزینه بیوفیدبک چقدر است؟
هزینه‌های بیوفیدبک می‌توانند از ۳۵ تا ۸۵ دلار در هر جلسه بیوفیدبک متغیر باشد. هزینه ها بسته به آموزش، صلاحیت و تجربه درمانگر بیوفیدبک می‌تواند متفاوت باشد.
تعدادی دستگاه بیوفیدبک خانگی و پوشیدنی در بازار وجود دارد. چنین دستگاه‌هایی قیمت بالاتری داشته و قیمت برخی از آنها حتی ۲۰ دلار هم میرسد.
تاثیر بیوفیدبک
بیوفیدبک بیشتر از اینکه نوعی درمان باشد، نوعی از آموزش محسوب می‌شود. با آموزش و تمرین می توان از آن برای کمک به افراد در توسعه مهارت‌های جدید استفاده کرد تا عملکرد بهتری داشته باشند.
برای اثربخشی بیشتر بیو فیدبک لازم است که بیماران نقششان را درمان خود به خوبی ایفا کنند و به طور مرتب در فاصله‌ی بین جلسات نیز تمرین کنند.
دستگاه بیوفیدبک فیزیوتراپی
دستگاه‌های بیوفیدبک که برای اهداف کلینیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند توسط سازمان غذا و دارو تایید می‌شوند. این دستگا‌ه‌ها اغلب در مطب پزشکان مربوطه در دسترس هستند.
برخی از ابزارهای بیوفیدبک را می‌توان برای مصارف شخصی و خانگی خریداری کرد. چنین دستگاه‌هایی اغلب شامل سنسورهای پوشیدنی هستند که اطلاعات را ضبط کرده و سپس به رایانه منتقل میکنند. سایر دستگاه‌های پوشیدنی از سنسورهایی استفاده میکنند که اطلاعات را به واسطه یک برنامه، به دستگاه تلفن همراه شما منتقل میکنند. چنین دستگاه‌هایی تبلیغات گسترده‌ای دارند و برخی بیماران مبتلا به میگرن ، ضعف کف لگن، خروپف، افسردگی، ADHD، اوتیسم، اختلال در خواب و موارد دیگر را وسوسه میکنند. قبل از خرید هر نوع وسیله بیو فیدبک شخصی، مدتی را صرف بررسی آن کنید. تحقیقات بسیاری از این دستگاه ها را تایید نمی‌کند پس بهتر است قبل از خرید آنها با پزشک خود مشورت کنید.
کاربرد بیوفیدبک
بیو فیدبک نیز مانند سایر رویکردهای درمانی، معیاب و مزایایی به همراه دارد. پس ممکن است برای همه مناسب نباشد و باید انتخاب آن به عنوان روش درمانی مناسب خود، مزایا و خطرات آن را هم در نظر بگیرید. برخی از دلایل محکم برای انتخاب بیوفیدبک چیست؟
می‌تواند یک جایگزین برای درمان‌های دیگر باشد
استفاده از بیوفیدبک در شرایطی که سایر درمانها مؤثر نیست و یا فرد که قادر به مصرف برخی داروهای خاص نیست، بسیار موثر باشد. از آنجا که بیوفیدبک غیرتهاجمی است، ممکن است بیماران استفاده از آن را به سایر روش‌های درمانی تهاجمی تر یا مختل کننده تر ترجیح دهند. آموزش بیوفیدبک همچنین می‌تواند به عنوان بخشی از یک روش درمانی مورد استفاده قرار گیرد. مردم غالباً برای تقویت سایر درمانها، از بیو فیدبک استفاده می کنند.
برای مدیریت بهتر استرس کارآمد است
بیو فیدبک به مردم می‌آموزد که چگونه در موقعیت های استرس زا پاسخ خود را کنترل کنند. در واقع به افراد کمک میکند تا به شکل بهتری استرس‌هایی را که در زندگی روزمره با آنها روبرو هستند را مدیریت کرده و با احساس اضطراب کنار بیایند یا استرس ناشی از بیماری‌های دیگر را برطرف کنند.
سایر مزایای سلامت روانی بیوفیدبک
علاوه بر کمک به افراد برای مدیریت بهتر استرس، بیوفیدبک همچنین می‌تواند مزایای دیگری بر سلامت روان داشته باشد. روند آموزش می‌تواند به افراد کمک کند تا تکنیک‌های جدیدی را برای مدیریت اضطراب و پاسخ های عاطفی خود یاد بگیرند. چنین آموزش هایی به فرد کمک میکنند تا مسئولیت سلامتی خود را بر عهده بگیرند و احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشند.
عوارض بیوفیدبک
بیوفیدبک معمولاً یک روش ایمن به حساب می‌آید، اما بهتر است همیشه قبل از شروع با پزشک یا درمانگر خود مشورت کنید. بیوفیدبک لزوما برای همه مناسب نیست و ممکن است روش‌های دیگری برای وضعیت مخصوص شما بهتر باشد.
اگر بیو فیدبک را به عنوان روش مناسب خود انتخاب میکنید، حتماً اعتبار آن را بررسی کنید و از هزینه‌های احتمالی بیوفیدبک خود، از جمله هزینه هر جلسه و هزینه های مرتبط با دستگاه هایی که احتمالا خریداری خواهید کرد، آگاهی کسب کنید.
