ایا پیوند ریه امکانپذیر است
پیوند ریه یک عملیات جراحی است که برای جایگزینی یک ریه معیوب یا از کار افتاده با یک ریه سالم که معمولا از یک اهدا کننده دچار مرگ مغزی دریافت می‌شود، صورت می‌گیرد. پیوند ریه برای افرادی که روش‌های دیگر درمانی یا دارویی را امتحان کرده‌اند اما به نحو موثری نتیجه نگرفته‌اند، به کار می‌رود.
با توجه به وضعیت بیماری شما، پیوند ریه ممکن است شامل جایگزینی یکی از ریه‌ها یا هر دو آنها باشد. در بعضی از شرایط، پیوند ریه ممکن است همراه با پیوند قلب اهدا کننده انجام شود.
پیوند ریه برای تمام رده‌های سنی از نوزادان تازه متولد شده تا افراد مسن ۶۵ ساله و حتی بعضا بیشتر، قابل انجام است.
انواع روش‌های پیوند ریه به قرار زیر است:
- ریه یک طرفه. این روش برای پیوند تنها یکی از ریه‌ها به کار می‌رود.
- دو ریه. در این روش، برای هر جفت ریه‌ها پیوند صورت می‌گیرد.
- توالی دوطرفه. پیوند هر دو ریه که همزمان انجام می‌شود. هم‌چنین به این روش، دوطرفه واحد (bilateral single) گفته می‌شود.
- پیوند قلب-ریه. این روش شامل پیوند هر دو ریه و قلب که از یک اهدا کننده واحد دریافت شده‌اند، میباشد.
بسیاری از ریه‌هایی که در عمل پیوند به کار می‌روند، از اهداکننده‌های عضو که دچار مرگ شده‌اند، دریافت می‌شود. این نوع پیوند، پیوند کاداوریک (cadaveric) نامیده می‌شود. افراد بزرگسال سالم و غیرسیگاری که تطابق مناسبی دارند، ممکن است قادر به اهدای قسمتی از یکی از ریه‌هایشان باشند. این قسمت از ریه، لوب نام دارد. این نوع پیوند، پیوند از فرد زنده (living) نام دارد. افرادی که یک لوب ریه خود را اهدا می‌کنند، می‌توانند با باقیمانده ریه‌هایشان در سلامت کامل، زندگی کنند.
با اینکه پیوند ریه یک عمل جراحی اساسی است که ممکن است عوارض زیادی به همراه داشته باشد، می‌تواند وضعیت سلامتی و کیفیت زندگی شما را به طرز قابل توجهی ارتقا دهد.
وقتی با تصمیم در خصوص پیوند ریه مواجه می‌شوید، دانسته‌های خود را درباره اینکه چه انتظاراتی از مراحل مختلف پیوند ریه دارید، خود عمل جراحی، خطرات بالقوه و مراقبت بعد از عمل کامل کنید.
چرا ممکن است به پیوند ریه نیاز پیدا کنید؟
پیوند ریه ممکن است برای فردی با شرایط زیر توصیه شود:
- کسی که مشکلات جدی ریوی دارد و با سایر درمان‌ها امکان بهبودی فراهم نیست و
- کسی که بدون انجام عمل پیوند ریه امید به زندگی ۱۲ تا ۲۴ ماهه دارد.
پیوند ریه (LTx) در نوزادان و کودکانی که مبتلا به بیماری‌های ریوی غیرقابل درمان و کشنده هستند، نیز یک راهکار درمانی است. تا به امروز، بالای ۱۸۰۰ پیوند ریه انجام شده است که بیشترشان در کودکان بالای ۵ سال بوده است.
ریه‌های ناسالم یا آسیب دیده دریافت اکسیژن مورد نیاز بدن برای زنده ماندن را دچار مشکل می‌کنند. انواع متعددی از بیماری‌ها یا شرایط، می‌توانند موجب آسیب به ریه‌ها شوند و مانع عملکرد موثر آنها گردند. بعضی از دلایل متداول به قرار زیر است:
پیوند ریه ممکن است به خاطر بیماری‌های زیر مورد نیاز باشد:
- سیستیک فیبروزیس شدید (CF). این یک بیماری ارثی است که باعث مشکلاتی در غددی که عرق و موکوس تولید می‌کنند، می‌شود. این حالت، ادامه دار بوده و به مرور زمان وخیم‌تر می‌شود و معمولا کشنده است.
- دیسپلازی نایژه‌ای-ریوی یا بیماری مزمن مسدود کننده ریوی (COPD). بیماری‌های ریوی وجود دارد که با تنفس طبیعی تداخل ایجاد می‌کنند.
- افزایش فشار ریوی. این اثر افزایش فشار خون در شریان‌های ریوی است.
- بیماری قلبی. بیماری قلبی یا نقص‌های قلبی که ریه‌ها را درگیر می‌کند، ممکن است به پیوند قلبی-ریوی نیاز داشته باشد.
- فیبروز ریوی. زخمی شدن ریه‌هاست.
- بیماری‌های دیگر. اختلالات دیگری که می‌توانند صدمه شدید ریوی به بار آورند مثل سارکوئیدوزیس، هیستیوسیتوزیس و lymphangioleiomyomatosis. هم‌چنین، بیماری‌های ارثی خاصی می‌توانند ریه‌ها را درگیر کنند.
آسیب ریوی، اغلب می‌تواند با دارو یا وسیله‌های تنفسی ویژه درمان شود. اما وقتی که این اقدامات کمک کننده نباشد یا عملکرد ریوی شما تهدید کننده زندگی باشد، پزشکتان ممکن است پیوند ریه یک طرفه یا پیوند دو ریه را پیشنهاد کند.
بعضی افراد با بیماری شریان کرونری ممکن است در کنار پیوند ریه، به روشی برای بازگرداندن جریان خون به شریان مسدود شده یا باریک شده در قلب نیاز داشته باشند. در برخی موارد، افراد با بیماری‌های ریوی و قلبی، ممکن است به پیوند قلبی-ریوی نیاز پیدا کنند.
البته پیوند ریه برای همه افرادی که چنین وضعیت‌هایی دارند، ضرورت ندارد. پیوند ریه به عنوان درمان سرطان ریه پیشنهاد نمی‌شود. درمانگر شما ممکن است دلایل دیگری برای توصیه عمل پیوند ریه داشته باشد.
عواملی که ممکن است روی آسیب‌پذیری شما برای عمل پیوند ریه تاثیر بگذارند
پیوند ریه برای تمام افراد، درمان خوب محسوب نمی‌شود. عوامل ویژه ممکن است به این معنی باشد که شما گزینه مناسبی برای پیوند ریه نیست. وقتی هر مورد توسط مرکز پیوند به تنهایی لحاظ شود، ممکن است پیوند ریه مناسب نباشد، اگر شما:
- یک عفونت فعال داشته باشید.
- یک سابقه پزشکی از سرطان داشته باشید.
- بیماری‌های خطرناک مثل بیماری‌های کلیه، کبد یا قلب داشته باشید.
- تغییراتی که در سبک زندگیتان برای سالم نگه‌داشتن ریه جدید ضروری است، نخواهید یا نتوانید اجرایی کنید مثل کنار گذاشتن مصرف الکل و سیگار.
- حلقه‌ای از خانواده یا دوستان برای حمایت نداشته باشید.
خطرات پیوند ریه
عوارضی که با پیوند ریه مرتبط است، می‌تواند جدی و گاها کشنده باشد. خطرات عمده، رد پیوند و عفونت است.
خطر رد پیوند
سیستم ایمنی بدن در مقابل مواد بیگانه خارجی از بدن شما محافظت می‌کند. حتی با بیشترین تطابق بین شما و اهدا کننده، سیستم ایمنی شما برای مقابله و رد کردن ریه یا ریه‌های جدید تلاش خواهد کرد. این خطر رد پیوند درست بعد از عمل پیوند ریه بالاترین مقدار است اما به مرور زمان کاهش می‌یابد.
رژیم دارویی شما بعد از پیوند شامل داروهایی جهت سرکوب سیستم ایمنی (داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی) برای جلوگیری از رد پیوند است. به احتمال زیاد برای تمام عمر خود این داروهای ضد رد پیوند را دریافت خواهید کرد.
اثرات جانبی داروهای ضد رد پیوند
داروهای ضد رد پیوند ممکن است عوارض قابل توجهی در پی داشته باشند، شامل:
- افزایش وزن
- رشد مو روی گونه
- مشکلات شکمی
برخی داروهای ضد رد پیوند می‌توانند خطر شکل گرفتن بیماری‌های جدید یا بدتر شدن بیماری‌های فعلی فرد را افزایش می‌دهد، مثل:
- دیابت
- آسیب کلیوی
- پوکی استخوان
- سرطان
- فشار خون بالا
خطر عفونت
داروهای ضد رد پیوند با سرکوب سیستم ایمنی، بدن شما را مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها مخصوصا در ریه‌ها می‌کنند.
برای کمک به پیشگیری از این عفونت‌ها، پزشکتان ممکن است به شما توصیه کند:
- دستان خود را مرتبا بشویید.
- دندان‌ها و لثه‌های خود را به طور منظم مسواک بزنید.
- از پوست خود در مقابل خراش‌ها و جراحت حفاظت کنید.
- از جاهای شلوغ و افرادی که بیمار هستند، دوری کنید.
- واکسیناسیون مناسب خود را انجام دهید.
چگونه آماده شوید؟
آمادگی برای پیوند ریه اغلب بسیار زودتر از زمان عمل جراحی برای جایگزینی ریه پیوندی آغاز می‌شود. ممکن است کسب آمادگی برای پیوند ریه را از هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها قبل از دریافت ریه از اهدا کننده آن، آغاز کرده باشید که این زمان به طول مدت انتظار شما برای عمل پیوند، بستگی دارد.
برداشتن گام‌های اولیه
اگر پزشک شما پیوند ریه را برایتان توصیه کند، به احتمال زیاد برای ارزیابی به مرکز پیوند ارجاع داده خواهید شد. هم‌چنین آزاد هستید که مرکز پیوند مورد نظر خود را انتخاب کنید. در هنگام ارزیابی در مرکز پیوند ریه:
- ارائه دهنده خدمات بیمه‌ای خود را با مرکز پیوندی که آن را تحت پوشش دارد، تطبیق دهید.
- تعداد پیوند ریه‌ای که سالانه انجام می‌شود و نرخ زنده ماندن دریافت کننده پیوند را از پایگاه اطلاعاتی که توسط ثبت علمی دریافت کننده‌های پیوند که روی وبسایب قرار دارد، بررسی کنید.
- خدمات اضافی که ممکن است مرکز پیوند آنها را در اختیار شما قرار دهد، در نظر داشته باشید مثل گروه‌های حمایت کننده، همیاری در برنامه ریزی سفر، کمک به یافتن خانه‌های محلی برای دوره بهبود شما یا اطلاعات در مورد سازمان‌هایی که می‌توانند در کاهش این نگرانی‌ها به شما کمک کنند.
- به محض اینکه مشخص کردید که دوست دارید پیوند ریه در کجا برایتان انجام شود، برای فهمیدن این نکته که آیا برای عمل پیوند ریه آسیب‌پذیر هستید، لازم است در یک ارزیابی شرکت کنید. در طول ارزیابی، پزشکتان و تیم پیوند ممکن است سابقه پزشکی شما را بررسی کنند و یک آزمایش جسمانی ترتیب دهند، چندین تست درخواست کنند و سلامت روانی و عاطفی شما را ارزیابی کنند.
فرایند ارزیابی پیوند شامل موارد زیر است:
ارزیابی روانشناختی و اجتماعی. این مورد به ارزیابی استرس، مسائل مالی و حمایت خانواده و دیگر دوستان می‌پردازد. اینها اثرات عمده‌ای در نتیجه یک پیوند می‌توانند بر جای بگذارند.
آزمایش‌های خونی. آزمایش‌های خونی برای یافتن دهنده‌ای که تطابق خوبی داشته باشد، مورد نیاز است. این مسئله، به ارتقا شانس اینکه پیوند عضو رد نشود، کمک می‌کند.
آزمایش‌های تشخیصی. آزمایش‌هایی برای بررسی ریه‌ها و سلامت کلی شما ممکن است به عمل آید. این آزمایش‌ها ممکن است شامل اشعه ایکس، فراصوت، اسکن‌های CT، آزمایش‌های عملکرد ریه، بیوپسی ریه و آزمایش‌های مربوط به دندان باشد. زنان ممکن است آزمایش پاپ (pap)، ارزیابی زنان زایمانی و یک ماموگرام نیز انجام دهند.
ترک سیگار. دریافت کننده‌های پیوند ریه که سیگاری هستند، باید آن را کنار بگذارند. آنها باید چندین ماه قبل از اینکه در لیست پیوند قرار گیرند، از نیکوتین به دور باشند.
آمادگی‌های دیگر. چندین گونه ایمنی سازی انجام خواهد شد. اینها برای کاهش احتمال عفونت‌هایی که می‌توانند ریه پیوندی را متاثر کنند، به کار می‌رود.
انتظار برای عضو اهدایی
اگر تیم پیوند تعیین کنند که شما کاندیدای عمل پیوند ریه هستید، مرکز پیوند اسم شما ثبت کرده و نامتان را در لیست انتظار وارد خواهد کرد. تعداد افرادی که نیازمند پیوند ریه هستند، بسیار فراتر از تعداد ریه‌های اهدایی موجود است. متاسفانه، بعضی افراد در انتظار دریافت پیوند، فوت می‌کنند.
در مدت زمانی که اسم شما در لیست انتظار باشد، تیم پزشکی شرایط شما را از نزدیک پایش خواهد کرد و در صورت نیاز روش درمانی شما را تغییر خواهد داد. پزشک شما ممکن است تغییر در جهت سبک زندگی سالم برایتان پیشنهاد کند مثل مصرف رژیم غذایی سالم، تمرینات ورزشی منظم و اجتناب از توتون.
پزشکتان ممکن است به شما توصیه کند که در طول مدت زمان انتظار برای اهدا کننده ریه، در یک برنامه توانبخشی ریوی مشارکت داشته باشید. توانبخشی ریوی به شما کمک می‌کند تا سلامت و توانایی خود را برای عملکرد روزانه خود قبل و بعد از عمل پیوند ارتقا دهید.
وقتی یک عضو اهدایی در دسترس قرار می‌گیرد، طبق معیار خاصی تطابق مناسب آن را با سیستم تطبیقی اهدا کننده-دریافت کننده که توسط UNOS تایید می‌شود، پیدا می‌کنند. این معیارها شامل موارد زیر هستند:
- گروه خونی
- اندازه اندام در قیاس با حفره قفسه سینه
- فاصله جغرافیایی بین اندام اهدا کننده و دریافت کننده پیوند
- شدت بیماری ریه دریافت کننده
- سلامت عمومی دریافت کننده
- احتمال اینکه پیوند تا چه اندازه موفقیت آمیز خواهد بود
هزینه پیوند ریه چقدر است ؟
“بر اساس مرکز تحقیقات پیوند ریه در ایران، هزینه تامین ریه پیوندی، انجام عمل جراحی پیوند ریه و مراقبت‌های متعارف بستری بعد از پیوند ریه در چند ماه اول بستری در بیمارستان توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تامین می‌گردد. هزینه داروها و آزمایش‌های خارج بیمارستانی بعد از پیوند اکثرا تحت پوشش وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر میباشد. در صورت وقوع عوارض خاص ممکن است بیمار نیازمند دارو یا آزمایش یا اقدامات تشخیصی درمانی خاص گردد که بسته به نوع عارضه، این هزینه‌ها در افراد مختلف متفاوت است.”
اندکی قبل از جراحی پیوند ریه
ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها برای پیدا شدن مورد مناسب دهنده عضو طول بکشد اما شما باید آمادگی اقدام سریع به محض پیدا شدن آن را کسب کنید. اطمینان حاصل کنید که تیم پیوندی در همه زمان‌ها به شما دسترسی داشته باشد.
کیف پزشکی خود را در دسترس خود نگه بدارید – که شامل تامین ۲۴ ساعته داروهای شما است – و از قبل برای انتقال به مرکز پیوند برنامه ریزی کنید. ممکن است از شما این انتظار برود که خود را ظرف چند ساعت به بیمارستان برسانید.
همین که به بیمارستان رسیدید، با انجام تست‌هایی برای اطمینان از اینکه ریه تطابق خوبی دارد و اینکه شما به اندازه کافی برای عمل جراحی سلامت هستید. ریه دهنده نیز باید سالم باشد، در غیر اینصورت توسط تیم پیوند پذیرفته نخواهد شد. انجام پیوند در صورتی که به نظر برسد عمل جراحی ناموفق خواهد بود، کنسل خواهد شد.
عمل پیوند ریه چگونه است
برای پیوند ریه به ماندن در بیمارستان نیاز دارید. روش عملی که صورت می‌گیرد، ممکن است متنوع باشد. به شرایط شما و اینکه روش‌های درمانگر شما چه باشد، بستگی دارد. در بسیاری از موارد، رویه به شکل زیر دنبال می‌شود:
- از شما خواسته می‌شود که لباس خود را با یک گان بیمارستانی عوض کنید. هم چنین باید جواهرات و سایر اشیا را خارج کنید.
- یک دستبند که حاوی اسم شما و یک شماره شناسایی است، در مچ دست شما قرار خواهد گرفت. در صورتی که آلرژی داشته باشید، دستبند دومی نیز دریافت خواهید کرد.
- یک مسیر داخل وریدی در بازو یا دست شما قرار خواهد گرفت.
- لوله‌های نازک و قابل انعطاف (کاتتر) در گردن، مچ دست، در زیر ترقوه (subclavian) یا کشاله ران قرار داده می‌شود. اینها برای مانیتور کردن قلب و فشار خون شما و گرفتن نمونه‌های خونی استفاده می‌شود.
- شما روی یک میز عمل جراحی دراز می‌کشید. برای پیوند ریه تکی، باید روی یک پهلوی خود دراز بکشید. برای عمل پیوند ریه متوالی دو طرفه، باید رو به پشت دراز بکشید به گونه‌ای که بازوهایتان بالای سرتان قرار گیرد.
- بیهوشی عمومی برایتان صورت می‌گیرد. این دارویی است که از درد جلوگیری کرده و در طول فرایند عمل جراحی به شما اجازه می‌دهد که بخوابید.
- یک لوله تنفسی در داخل گلوی شما قرار می‌گیرد و به دستگاه تنفسی (ونتیلاتور) وصل می‌شود. ضربان قلب، فشار خون و تنفس در طول عمل رصد می‌شود.
- کاتتری داخل مثانه شما قرار می‌گیرد تا ادرار را در حین جراحی از آن بیرون بکشد.
- موهای محل جراحی ممکن است تراشیده شود. پوست با یک محلول ضد عفونی کننده تمیز می‌شود.
- جراح برشی در قفسه سینه ایجاد می‌کند. برای پیوند ریه تکی، برش در طرفی از سینه که ریه باید جایگزین شود، صورت می‌گیرد. برای پیوند توالی دوطرفه، برش به صورت افقی در طول قفسه سینه پایین‌تر از سینه‌ها انجام می‌شود.
- با توجه به شرایط ریه شما و نوع پیوندی که باید انجام شود، ممکن است یک دستگاه بای‌پس قلبی ریوی برایتان کار گذاشته شود (heart-lung machine). این دستگاه خون و اکسیژن را در طول عمل به بدن شما ارسال می‌کند.
- ریه یا ریه‌های مریض برداشته می‌شود و با ریه یا ریه‌های اهدا کننده جایگزین می‌شود. رگ‌های خونی و راه‌های هوایی ریه جدید متصل می‌شود. برای پیوند توالی دو طرفه، ریه‌ها در یک زمان به همدیگر متصل می‌شوند.
- محل برش با بخیه یا استیپل (staple) جراحی بسته می‌شود.
- بانداژ یا پارچه روی محل جراحی قرار می‌گیرد.
- یک لوله یا بیشتر در داخل سینه شما قرار می‌گیرد. اینها برای خارج کردن هوا، مایعات و خون از سینه و برای اجازه دادن به ریه‌ها برای بازشدن کامل هستند.
- یک لوله نازک ( کاتتر اپی دورال) ممکن است قرار داده شود. این کار برای تزریق داروی درد به پشت صورت می‌گیرد. این کار ممکن است در اتاق عمل یا اتاق ریکاوری انجام شود.
پس از پیوند ریه
بعد از جراحی، شما چندین روز را در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان سپری خواهید کرد. یک ونتیلاتور مکانیکی برای تنفس به مدت چندین روز به کمک شما می‌آید و لوله‌هایی که داخل سینه مایعات از اطراف ریه‌ها و قلبتان خارج می‌کند.
لوله‌ای در یک ورید برای کنترل درد و پیشگیری از رد ریه جدید، داروهای قوی به آن وارد می‌کند. همین‌که شرایط شما بهبود یافت، دیگر نیازی به ونتیلاتور مکانیکی نخواهید داشت و از بخش ICU منتقل می‌شوید. بهبودی معمولا شامل یک تا سه هفته ماندن در بیمارستان است. مدت زمان مورد نیاز برای ماندن در ICU و بیمارستان ممکن است متغیر باشد.
پس از اینکه بیمارستان را ترک کردید، به مدت سه ماه باید پیوسته توسط تیم پیوند مانیتور شوید تا هم از عوارض آن پیشگیری کرده و درصورت وجود، تشخیص داده و درمان شود و هم ارزیابی عملکرد ریه شما صورت پذیرد. در طول این مدت، عموما لازم است نزدیک مرکز پیوند باشید. پس از این مدت، ملاقات‌های پیگیری معمولا کمتر می‌شود و رفت و آمد نیز برای اینکار آسانتر صورت می‌گیرد.
ملاقات‌های پیگیری ممکن است شامل تست‌های آزمایشگاهی، تصویربرداری اشعه ایکس از قفسه سینه، یک الکتروکاردیوگرام، تست‌های عملکرد ریه، یک بیوپسی ریه و چکاپ‌هایی توسط یک متخصص باشد.
برونکوسکوپی
در بیوپسی ریه، پزشکان نمونه‌هایی بسیار کوچک از بافت ریه را خارج می‌کنند تا به منظور نشانه‌هایی از رد پیوند یا عفونت روی آن آزمایش انجام دهند. این آزمایش ممکن است در طول فرایند برونکوسکوپی انجام گیرد که در آن پزشک یک لوله کوچک انعطاف پذیر را از طریق دهان یا بینی به داخل ریه‌ها وارد می‌کند. یک دوربین کوچک و سبک که به برونکوسکوپ متصل است، به پزشک این اجازه را می‌دهد که درون راه‌های هوایی ریه‌ها را نگاه کند. هم‌چنین پزشک ممکن است ابزارهای ویژه‌ای برای برداشتن نمونه‌هایی کوچک از بافت ریه جهت انجام آزمایش در آزمایشگاه به کار برد.
تیم پیوندی شما از نزدیک شما را پایش خواهد کرد و به شما کمک می‌کند تا عوارض و اثرات جانبی داروهای سرکوب کننده ایمنی بدن را مدیریت کنید. تیم پیوند هم‌چنین ممکن است عفونت‌ها را مانیتور کرده و آنها را درمان کند. پزشکتان ممکن است داروهای آنتی بیوتیک، آنتی ویرال یا ضد قارچ برایتان تجویز کند تا در جلوگیری از عفونت‌ها به شما کمک کند. هم‌چنین تیم پیوندی ممکن است شما را در مورد راهکارهای کمک کننده برای جلوگیری از ابتلا به عفونت در خانه راهنمایی کند.
هم‌چنین شما برای هرگونه علامت یا نشانه‌ای از رد پیوند مثل کوتاه شدن تنفس، تب، سرفه یا گرفتگی سینه نیز پایش می‌شوید. مهم است که تیم پیوند را در مورد توجه خود به علائم و نشانه‌های رد پیوند، آگاه کنید.
به طور کلی لازم است که چندین ملاحظه بلند مدت بعد از پیوند ریه داشته باشید، مثل:
- دریافت سرکوب کننده ایمنی. برای تمام عمر به داروهای سرکوب کننده که سیستم ایمنی شما سرکوب می‌کنند و از رد پیوند ریه یا ریه‌های شخص اهدا کننده جلوگیری می‌کنند، نیاز پیدا خواهید کرد.
- داروهای کنترل کننده، درمان‌ها و برنامه مراقبت تمام عمر. پزشکتان ممکن است برای شما دستورالعمل‌هایی برای پیروی بعد از عمل پیوند بدهد. مهم است که تمام داروهای خود را طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید، عملکرد ریه خود را طبق راهنمایی پزشک بررسی کنید، در ملاقات‌های بعدی شرکت کنید و برنامه مراقبتی برای تمام عمر خود را دنبال کنید.
ایده خوبی است که برنامه روزانه منظمی برای مصرف داروهایی که ممکن است فراموش کنید، تنظیم کنید. همیشه لیست تمام داروهای خود را، به همراه داشته باشید تا در موقع لزوم که به مراقبت پزشکی فوری نیاز پیدا می‌کنید، به کارتان بیاید و هم‌چنین به تمام پزشکان خود بگویید که هر زمانی که داروی جدیدی برایتان تجویز شده، آن دارو چه بوده است.
- داشتن سبک زندگی سالم. برای نگه داشتن ریه جدید، داشتن سبک زندگی سالم کلیدی است. پزشکتان ممکن است به شما توصیه کند که توتون استفاده نکنید و مصرف الکل را محدود کنید. پیروی از یک رژیم غذایی مقوی نیز به سلامت شما می‌تواند کمک کند.
ورزش قسمت مهم توانبخشی بعد از پیوند ریه است و طی چند روز پس از عمل جراحی شروع خواهد شد. تیم درمان برای ترتیب دادن یک برنامه ورزشی که مناسب شما باشد، در کنار شما خواهد بود. پزشکتان ممکن است بعد از عمل پیوند برنامه توانبخشی ریوی – برنامه ورزشی و آموزشی که برای بهبود شرایط تنفسی شما و عملکرد روزانه‌تان مفید است – را پیشنهاد کند.
- حمایت عاطفی. مداواهای پزشکی جدید و استرس داشتن ریه پیوندی ممکن است شما را منکوب کند. بسیاری از افرادی که پیوند ریه داشته‌اند، این احساس را تجربه کرده‌اند.
اگر استرس داشتید یا حالت احساسی منکوب شده پیدا کردید، با پزشک خود صحبت کنید. مراکز پیوند اغلب، گروه‌ها و دیگر منابعی را که به شما در مدیریت وضعیت پزشکی‌تان کمک می‌کنند، تحت حمایت خود دارد.
نتایج پیوند ریه
یک پیوند ریه به طور اساسی می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. اولین سال بعد از پیوند – زمانی که عوارض عمل جراحی، رد پیوند و عفونت بزرگ‌ترین تهدیدها را بر جای می‌گذارند – حیاتی‌ترین دوره است.
هرچند بعضی افراد، پس از عمل پیوند ریه، ۱۰ سال یا بیشتر زندگی کرده‌اند، تنها حدود نیمی از افرادی که این عمل را متحمل شده‌اند، توانسته‌اند بعد از گذشت ۵ سال هنوز زنده بمانند.
سازگاری و حمایت
احساس اضطراب و غرق شدگی در هنگام انتظار برای عمل پیوند یا ترس از رد پیوند، بازگشت بر سر کار یا دیگر مسائل بعد از عمل پیوند، طبیعی است. دریافت حمایت دوستان و اعضای خانواده به سازگاری شما در این زمان‌های پراسترس کمک کند.
هم‌چنین تیم پیوند، می‌تواند با دیگر منابع مفید و استراتژی‌های تطبیق دهنده در فرایند پیوند به شما کمک کند، مثل:
- پیوستن به گروه حمایتگر متشکل از دریافت کننده‌های پیوند. صحبت کردن با دیگران که تجربه مشترکی با شما داشته‌اند می‌تواند به کاهش ترس‌ها و اضطراب شما کمک کند.
- دریافت کردن درمان‌های بیشتر. اگر دچار افسردگی هستید، به پزشک خود صحبت کنید. او ممکن است داروهایی را پیشنهاد کند یا شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.
- پیدا کردن خدمات توانبخشی. اگر می‌خواهید بر سر کار برگردید، مددکار اجتماعی شما ممکن است قادر باشد که شما را با خدمات توانبخشی که توسط خدمات توانبخشی شغلی دولت مهیا می‌شود، مرتبط کند.
- تعیین اهداف و انتظارات معقول. بدانید که زندگی پس از پیوند ممکن است همان زندگی قبل از عمل پیوند نباشد. داشتن انتظارات معقول درباره نتایج و دوره بهبودی، می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
- یادگیری. تا می‌توانید در مورد روند این عمل مطالعه کنید و هر چیزی که نمی‌فهمید، از اشخاص آگاه بپرسید. دانش قدرت آفرین است.
انتخاب‌های درمانی جدید
بعد از پیوند ریه، برای جلوگیری از رد پیوند به داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی به صورت مادام العمر نیاز دارید. این داروها ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشند و ممکن است شما را نسبت به عفونت‌ها آسیب پذیرتر کنند. تیم درمانی شما داروها و عوارض بالقوه آنها را برایتان شرح خواهند داد. پزشکان شما بر اساس عوارض جانبی و هرگونه علامتی از رد پیوند، در مدیریت داروهای سرکوب کننده ایمنی کمک حال شما خواهند بود.
در گذشته، افراد با پیوند ریه، معمولا برای جلوگیری از رد پیوند به صورت مادام العمر، کورتیکواستروئید و دیگر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را دریافت می‌کردند (پردنیزون یا داروهای دیگر). هرچند که کوتیکواستروئیدها ممکن است سبب افزایش وزن، فشار خون بالا، پوکی استخوان و دیگر عوارض جانبی و مشکلات دیگر شوند.
در یک نقطه، ممکن است دریافت کوتیکواستروئیدها پس از پیوند ریه، قابل کاهش یا قطع باشند که با این کار ممکن است عوارض جانبی و مشکلات دیگر کاهش پیدا کند. هم‌چنان نیاز است که دیگر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را مصرف کنید.
دیگر انتخاب‌ها برای داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی که برای افراد با پیوند ریه قابل استفاده است شامل بازیلیکسیماب (سیمولکت)، مایکوفنولات موفتیل (سل سپت) و ازاتیوپرین (ایموران) هستند.
پزشکان ممکن است گاها داروهایی که سیرولیموس (راپامون) یا اورولیموس (آفینیتور) نام دارند، در حدود سه ماه بعد از عمل پیوند تجویز کنند. این داروها ممکن است برای کسانی که مایکوفنولات موفتیل و آزاتیوپرین را نمی‌توانند مصرف کنند، به کارشان بیاید. این داروها تنها بعد از اینکه التیام کافی در راه هوایی بعد از عمل پیوند ایجاد شود، قابل استفاده هستند.
پزشکان هم‌چنین ممکن است سیرولیموس یا اورولیموس را به خاطر اجتناب از تجویز بازدارنده‌های کلسینورین (سرکوب کننده سیستم ایمنی دیگر)، برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند، تجویز کنند. در برخی موارد، افراد با مشکلات کلیوی اگر سیرولیموس یا اورولیموس دریافت کرده‌اند، ممکن است بعد از پیوند بتوانند مصرف بازدارنده‌های کلسینورین را کاهش دهند یا قطع کنند و در این صورت مشکلات کلیوی آنها بهبود می‌یابد.
محققان به مطالعه درباره استفاده از داروهای دیگر سرکوب کننده سیستم ایمنی برای افرادی که پیوند ریه انجام می‌دهند، ادامه می‌دهند.
رژیم غذایی
بعد از پیوند ریه، ممکن است نیاز باشد که رژیم غذایی خود را در جهت سالم کردن آن تنظیم کنید. ماندن در یک وزن مناسب سلامتی با استفاده از تغذیه مناسب و ورزش، به شما در پیشگیری از عوارضی چون فشارخون بالا، بیماری قلبی و دیابت کمک می‌کند.
تیم پیوند شما که شامل یک متخصص تغذیه (dietitian) است که می‌تواند تغذیه و رژیم غذایی مناسب را برایتان تجویز کند و به سوالات شما که ممکن است بعد از عمل پیوند ایجاد شود، پاسخ دهد. این متخصص تغذیه در مورد غذاهایی که ممکن است با داروهایتان تداخل کنند، شما را آگاه می‌کند و چگونگی آماده کردن غذا به نحو سالم برای کاهش خطر عفونت غذایی را توضیح می‌دهد.
ورزش
بعد از پیوند ریه، پزشکتان و تیم درمان ممکن است به شما ورزش و فعالیت بدنی منظمی را به عنوان بخشی از زندگی خود جهت ارتقا سلامت جسمی و روانی خود، پیشنهاد کنند.
ورزش منظم به شما در کنترل فشار خون، کنترل استرس، نگه داشتن یک وزن مناسب، تقویت استخوان‌ها و افزایش ارتقا عملکرد جسمانی‌تان کمک می‌کند. هرچه بدن شما تناسب بهتری داشته باشد، می‌تواند به نحو موثرتری اکسیژن را استفاده کند.
تیم درمان شما برنامه ورزشی که با نیازهای شما هماهنگ است، برایتان تدارک خواهد دید. به احتمال زیاد در یک برنامه توانبخشی ریوی – برنامه‌ای متشکل از ورزش و آموزش که به شما در بهبود تنفس و فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند – مشارکت خواهید کرد. تیم درمان ممکن است یادگیری و آموزش را در بسیاری از حوزه‌ها مهیا کند که شامل ورزش، تغذیه و استراتژی‌های تنفسی است.
برنامه ورزشی شما ممکن است شامل تمرینات گرم کردن، مثل حرکات کششی یا راه رفتن آرام باشد. تیم درمانی شما ممکن است فعالیت‌های فیزیکی مثل راه‌رفتن، دوچرخه‌سواری یا تمرینات قدرتی را به عنوان بخشی از برنامه ورزشی شما پیشنهاد کند. متخصصین در تیم درمان به احتمال زیاد توصیه خواهند کرد که پس از ورزش، عملیات سرد کردن را انجام دهید مثلا به کمک راه رفتن آرام. با تیم درمان خود در مورد فعالیت‌های مناسب برایتان بحث کنید. در میان فعالیت ورزشی، در صورتی که خسته شدید، به خودتان استراحت دهید. اگر نشانه‌هایی مثل کوتاه‌شدن نفس‌هایتان یا احساس گیجی دیدید، ورزش را متوقف کنید. اگر نشانه‌ها برطرف نشدند، با پزشک خود تماس بگیرید.
منابع:
