آزمایش ANA ،آنتی بادی‌های علیه هسته (antinuclear antibodies)را در خون شما تشخیص می‌دهد. سیستم‌ایمنی بدن به طور معمول برای کمک به مبارزه با عفونت، پادتن تولید می‌کند. در مقابل، آنتی بادی‌های ضد هسته‌ای یا علیه هسته‌ای اغلب به بافت‌های بدن حمله می‌کنند به طور خاص هسته هر سلول را هدف قرار می‌دهند.
در اکثر موارد، آزمایش مثبت ANA نشان می‌دهد که سیستم‌ایمنی بدن حمله مستقیمی‌را علیه بافت خودی انجام داده است به عبارت دیگر، یک واکنش خود‌ایمنی رخ داده است. اما بعضی از افراد سالم هم آزمایش‌های ANA مثبت دارند.
هنگامی‌که پزشک به وجود یک بیماری خود‌ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا اسکلرودرمی‌مشکوک میشود انجام آزمایش ANA را دستور می‌دهد.
دلیل انجام آزمایش ANA
بسیاری از بیماری‌های روماتیسمی‌علائم و نشانه‌های مشابهی دارند، درد مفاصل، خستگی و تب. در نتیجه حتی اگر آزمایش ANA منفی شود، می‌تواند برخی بیماری‌ها را رد کند و اگر آزمایش ANA مثبت شود، خون برای حضور برخی آنتی بادی‌های ضد هسته‌ای خاص آزمایش میشود، زیرا برخی از آن‌ها اختصاصی برخی از بیماری‌ها هستند.
چگونه برای آزمایش ANA آماده شوید
آزمایش ANA به یک نمونه خون نیاز دارد. اگر نمونه خون فقط برای تست ANA استفاده شود، می‌توانید قبل از آزمایش به طور معمول بخورید و بنوشید. اگر از نمونه خون شما برای انجام آزمایشات اضافی استفاده شود، ممکن است لازم باشد برای آزمایش ناشتا باشید. پزشک به شما دستورالعمل لازم را ارائه خواهد داد.
بسیار مهم و ضروری است که به پزشک در مورد هر نوع دارو یا مکملی که مصرف می‌کنید، حتی موارد بدون نسخه، اطلاع دهید. برخی از داروها مانند بعضی از داروهای تشنج و داروهای قلبی می‌توانند برروی صحت آزمایش اثر بگذارند.
آنچه که می‌توانید انتظار داشته باشید
برای انجام آزمایش ANA ، یک عضو از تیم مراقبت‌های بهداشتی از شما خون خواهد گرفت که‌این عمل با وارد کردن یک سوزن به درون یکی از رگ‌های بازو انجام می‌گیرد. نمونه خون برای آنالیز به آزمایشگاه فرستاده میشود. فرد می‌تواند بلافاصله به فعالیت‌های معمول خود برگردد.
آیا خطری در رابطه با انجام آزمایش ANA وجود دارد؟
ریسک خطرات انجام آزمایش ANA حداقل هستند. افرادی دارای رگ‌هایی هستند که دسترسی به آن‌ها سخت‌تر است ممکن است در طول آزمایش احساس ناراحتی بیشتری نسبت به سایرین داشته باشند. سایر خطرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• خون ریزی بیش از حد
• عفونت در محل خونگیری
• غش کردن
• هماتوم (خونریزی و خون‌مردگی زیر پوستی)
تفسیر نتایج آزمایش ANA
آزمایش منفی بدان معنی است که احتمال ابتلا به برخی بیماری‌های خود‌ایمنی کمتر وجود دارد. با‌این حال، انجام آزمایش‌های دیگر بر اساس علائم بیمار هنوز ممکن است لازم باشد. برخی از افراد مبتلا به بیماری‌های خود‌ایمنی ممکن است نتیجه آزمایش منفی ANA دریافت کنند اما تست سایر آنتی بادی‌ها مثبت باشد.
آزمایش مثبت ANA بدان معنی است که مقادیر زیادی ANA در خون وجود دارد. یک آزمایش مثبت ANA معمولاً به صورت یک تیتر و یا یک الگوی گزارش میشود. برخی از بیماری‌ها احتمالاً الگوهای خاصی دارند.
هرچه تیتر بالاتر باشد، مثبت واقعی بودن نتیجه احتمال بیشتری دارد، بدین معنی که بیمار دارای آنتی بادی‌های ضدهسته‌ای اختصاصی و یک بیماری خود‌ایمنی خاص است.
به عنوان مثال، برای نسبت ۱:۴۰ یا ۱:۸۰ ، احتمال بروز اختلال خود‌ایمنی کم است. نسبت ۱: ۶۴۰ یا بیشتر، نشان دهنده احتمال بالای وجود اختلال خود‌ایمنی است، اما نتایج به دست آمده توسط پزشک باید بررسی شوند و آزمایشات اضافی انجام نیز شود تا بتوان نتیجه گیری کرد.
با‌این حال، یک نتیجه مثبت همیشه بدان معنی نیست که مریض مبتلا به بیماری خود‌ایمنی است. تا ۱۵ درصد افراد کاملاً سالم هم آزمایش ANA مثبت دارند. به‌این نتیجه آزمایش، مثبت کاذب گفته میشود. تیتر ANA همچنین می‌تواند با افزایش سن در افراد سالم افزایش یابد، بنابراین بسیار مهم است که با پزشک خود در مورد علائم خود صحبت کنید تا بتوان به نتیجه‌گیری درستی دست یافت.
پزشکی که انجام آزمایش ANA را دستور داده بود، ممکن است بیمار را برای بررسی نتایج غیر طبیعی ANA ، به متخصص روماتیولوژی، متخصص بیماری‌های خود‌ایمنی ارجاع دهد. اگر نتایج آزمایش ANA با یک بیماری خاص ارتباط داشته باشد، آن‌ها اغلب می‌توانند‌این مسئله را تشخیص دهند.
نتیجه مثبت آزمایش ANA به تنهایی نمی‌تواند وجود یک بیماری خاص را تشخیص دهد. با‌این حال، برخی از بیماری‌هایی که با نتیجه مثبت آزمایش ANA همراه هستند شامل موارد زیر است:
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (لوپوس): یک اختلال خود‌ایمنی است که می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن از جمله قلب، کلیه، مفاصل و پوست را تحت تأثیر قرار دهد.
• هپاتیت خود‌ایمنی: یک اختلال خود‌ایمنی است که باعث التهاب کبد، همراه با بثورات جلدی، درد مفاصل، خستگی، ضعف و اشتها میشود.
• آرتریت روماتوئید: یک اختلال خود‌ایمنی است که باعث تخریب مفاصل، درد، تورم و سفتی در مفاصل میشود و ریه، قلب ، چشم و سایر ارگان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• سندرم شوگرن: یک اختلال خود‌ایمنی است که بر غدد بزاقی و اشکی که تولید یزاق و اشک را برعهده دارند، تأثیر می‌گذارد.
• اسکلرودرما: یک اختلال خود‌ایمنی است که در درجه اول روی پوست و سایر بافت‌های همبند تأثیر می‌گذارد اما می‌تواند بر روی‌اندام‌ها نیز تأثیر بگذارد.
• بیماری خود‌ایمنی تیروئید: طیف وسیعی از بیماری وجود دارد که بر تیروئید تأثیر می‌گذارد، از جمله کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید
• پلی‌میوزیت یا درماتومیوزیت: نوعی خود‌ایمنی است که باعث‌ایجاد درد، ضعف و التهاب ماهیچه‌ها میشود و می‌تواند شامل بثورات هم باشد.
آزمایشگاه‌های ممکن است استانداردهای مختلفی برای مثبت شدن جواب داشته باشند. با پزشک خود درباره سطح بیماری و نوع علائم خود با حضور ANA مثبت صحبت کنید. اگر آزمایش ANA مثبتی شود، پزشک باید آزمایش‌های بیشتری را انجام دهد تا بتواند بیماری را تشخیص دهد.
آزمایش ANA به ویژه در تشخیص لوپوس کارآمد است. بیش از ۹۵ درصد افراد مبتلا به لوپوس نتیجه آزمایش ANA شان مثبت میشود. با‌این حال، همه افرادی که نتیجه آزمایش ANAمثبت دارند، لوپوس ندارند و همه افراد مبتلا به لوپوس نتیجه آزمایش مثبت نخواهند داشت. بنابراین نمی‌توان از آزمایش ANA به عنوان تنها روش تشخیصی استفاده کرد.
با پزشک خود در مورد آزمایش‌های اضافی که باید انجام دهید صحبت کنید تا علت اصلی افزایش ANA در خون مشخص شود.
آیا به انجام آزمایش‌های دیگر احتیاج دارم؟
آزمایش ANA فقط نشان می‌دهد که ممکن است یک بیماری خود‌ایمنی داشته باشید ولی نمی‌تواند تأیید کند که دقیقا چه نوع بیماری دارید.
اگر آزمایش ANA شما مثبت باشد، ممکن است پزشک انجام آزمایش ANAهایی که اختصاصی برخی بیماری‌ها هستند را دستور دهد:
- آنتی سانترومر – بیماری اسکلرودرمی‌را تشخیص می‌دهد
- آنتی DNA دو رشته (anti-dsDNA) لوپوس را تشخیص می‌دهد
- آنتی هیستون – لوپوس ناشی از دارویی را که مصرف کرده‌اید، تشخیص می‌دهد
- پنل ENA – به پزشک کمک می‌کند تا نوع بیماری خود‌ایمنی را تشخیص دهد
مطمئن شوید که نتایج آزمایش ANA خود را متوجه می‌شوید. از پزشک خود درباره دیگر آزمایشاتی که برای تأیید تشخیص نیاز هستند سؤال کنید. همچنین مطلع باشید که نتایج آزمایش شما چه تاثیری در درمان شما خواهد گذاشت.
منابع
Mayoclinic و healthline و webmd
