برخی از ما ممکن است حالت ماشین زدگی را تجربه کرده باشیم. در کنار راهکارهای غیر دارویی که برای جلوگیری از این عارضه وجود دارد، استفاده از گیاهان دارویی نیز می‌تواند موثر باشد. در این مقاله بررسی خواهیم کرد زنجبیل چیست و چه کمکی به رفع ماشین زدگی یا بیماری حرکت می‌کند؟
بیماری حرکت یا ماشین زدگی
بیماری حرکت یا ماشین زدگی ، نوعی ناخوشی همراه با حالت تهوع و سرگیجه است. برخی افراد در حین مسافرت‌های عادی و حتی مسافرت دریایی یا هوایی، دچار افزایش ترشح بزاق، حالت تهوع و استفراغ می‌شوند.
در صورتی که محرک ماشین زدگی شدیدتر نشود، پس از ۳-۲ روز نسبت به این عارضه مقاومت ایجاد می‌شود و علائم از بین می‌رود.
می‌توان با مصرف داروهایی خاص به مدت ۶۰-۳۰ دقیقه قبل از حرکت، از این عارضه جلوگیری کرد.
درمان بیماری حرکت یا ماشین زدگی
برای درمان بیماری حرکت می‌توان از “اسکوپولامین” استفاده کرد. اسکوپولامین آلکالوئیدی است که در گیاهان مختلف خانواده “سولاناسه” (سیب زمینی) وجود دارد؛ گیاهانی از جمله آتروپا بلادونا، داتوره و بنگ دانه.
مصرف اسکوپولامین به دلیل عوارض جانبی آن، محدود است؛ ولی برای درمان بیماری حرکت بسیار موثر است.
آنتی هیستامین‌های H1 علی رغم این که نسبت به اسکوپولامین کمتر موثر هستند، بیشتر استفاده می‌شوند. طول مدت اثر آن‌ها ۲۴-۶ ساعت است و در صورت مصرف با افدرین، اثربخشی آن‌ها افزایش می‌یابد.
گیاه دارویی که برای درمان موارد خفیف بیماری حرکت کاربرد دارد، زنجبیل است.
زنجبیل چیست ؟
گیاه زنجبیل با نام علمی Zingiber officinale، در بیشتر کشورهای گرمسیری قابل کشت است.
بخش مورد استفاده‌ی دارویی این گیاه، ریزوم آن است.
ریزوم‌های زنجبیل در ماه آذر یا دی جمع آوری، پوست گیری، شسته و به مدت ۶-۵ روز در مقابل نور آفتاب خشک می‌شود.
ترکیبات موجود در ریزوم زنجبیل عبارت اند از:
- ۱-۲% اسانس؛ شامل کامفِن، سینِئول، سیترال و سزکوئی ترپن‌های بیزابولِن، زینجیبِرون و زینجیبِرول.
- اولئورزین؛ حاوی هومولوگ‌های جینجِرول و هومولوگ‌های شاگائول
- زینجِرون (که حاصل از تخریب جینجِرول‌ها است)
- ۵۰% نشاسته
ترکیباتی که باعث طعم تند زنجبیل می‌شوند، شامل جینجِرول‌ها، شاگائول‌ها و جینجِرون است.
مکانیزم زنجبیل چیست ؟
جینجِرول‌ها به عنوان ماده موثره زنجبیل شناخته شده‌اند و هم‌چنین باعث ایجاد طعم تند آن می‌شوند. مکانیزم دقیق اثرات ضد تهوع زنجبیل و اجزای آن کاملا مشخص نیست.
زنجبیل با اثر بر روی دستگاه گوارش باعث افزایش حرکات گوارشی می‌شود. این اثر احتمالا به دلیل آنتاگونیزه کردن گیرنده‌های هیستامینی ۵HT3 است.
هم‌چنین محققان معتقدند ممکن است بر روی سیستم عصبی مرکزی نیز اثراتی داشته باشد.
کاربردهای بالینی زنجبیل چیست ؟
زنجبیل یک گیاه دارویی ضد تهوع است. کمیسیون E آلمان مصرف این گیاه را برای بی اشتهایی، بیماری حرکت و اختلالات سوء هاضمه مورد تایید قرار داده است.
اخیرا یک مطالعه‌ی مروری، ۶ کارآزمایی بالینی تصادفی، دو سویه کور و کنترل شده با پلاسبو (دارونما) را مورد بررسی قرار داده است. ۳ مورد از این کارآزمایی‌ها روی ۲۸۸ خانم پس عمل جراحی زنان که دچار تهوع و استفراغ بودند، صورت گرفته است. ۲ مورد از این مطالعات (بر روی ۱۸۰ خانم) نشان داد که مصرف زنجبیل موثرتر از پلاسبو بوده است. هم‌چنین اثربخشی زنجبیل به اندازه متوکلوپرامید بوده است.
۳ کارآزمایی دیگر بر روی مبتلایان به دریا زدگی، خانم‌های باردار مبتلا به تهوع صبحگاهی و مبتلایان به تهوع ناشی از شیمی درمانی صورت گرفته بود. این مطالعات نیز نشان دهنده‌ی اثربخشی زنجبیل در مقایسه با پلاسبو بود.
عوارض جانبی و موارد منع مصرف زنجبیل چیست ؟
در هیچ یک از کارآزمایی‌های بالینی مذکور، عوارض جانبی گزارش نشده است. ولی کمیسیون E آلمان هشدار می‌دهد که زنجبیل نباید در دوران بارداری مصرف شود. این هشدار به دلیل نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی است که نشان می‌دهد زنجبیل موتاژن (جهش زا) است.
مصرف دوزهای بالای زنجبیل باعث آسیب به سلول‌های اپی تلیال گوارشی، سرکوب سیستم عصبی مرکزی و آریتمی قلبی می‌شود.
زنجبیل دارای اثرات ضد ترومبوز است؛ بنابراین توصیه می‌شود مبتلایان به اختلالت خونی یا بیماران مصرف کننده‌ی داروهای ضد انعقاد، از مصرف مقادیر بالای زنجبیل خودداری کنند.
دوز و نحوه مصرف زنجبیل چیست ؟
در بیشتر مطالعات بالینی از روزانه ۱ گرم پودر زنجبیل استفاده شده است. پودر زنجبیل به صورت کپسول‌های ژلاتینی (هر کپسول حاوی ۵۰۰ میلی‌گرم پودر زنجبیل) در دسترس است.
هم‌چنین می‌توان از عصاره مایع زنجبیل به نسبت ۱:۲ و به میزان ۲-۰.۷ میلی‌لیتر روزانه یا تنتور آن به نسبت ۱:۵ و به میزان ۵-۱.۷ میلی‌لیتر روزانه استفاده کرد.
