سارکوئیدوز چیست; آشنایی با علائم، علت و درمان

بررسی اجمالی

سارکوئیدوز بیماری است که با رشد مجموعه­های کوچکی از سلول­های التهابی (گرانولوم) در هر قسمت از بدن شما معمولاً ریه­ها و غدد لنفاوی- مشخص می شود. البته می تواند چشم­ها، پوست، قلب و سایر اندام­ها را هم تحت تأثیر قرار دهد.

علت سارکوئیدوز ناشناخته است، اما دانشمندان حدس می­زنند که نتیجه پاسخ سیستم ایمنی بدن به ماده ناشناخته باشد. برخی تحقیقات نشان می­دهد که عوامل عفونی، مواد شیمیایی، گرد و غبار و واکنش غیر طبیعی بالقوه به پروتئین­های بدن (خود پروتئین ها) می­تواند مسئول ایجاد گرانولوم در افرادی باشد که از نظر ژنتیکی مستعد هستند.

هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد، اما اکثر افراد بدون هیچ درمانی یا فقط یک درمان متوسط ​​به زندگی خود ادامه می­دهند. در برخی موارد، سارکوئیدوز خود به خود از بین می رود. با این حال، سارکوئیدوز ممکن است سال­ها طول بکشد و باعث آسیب به اندام شود.

علائم و نشانه­ های سارکوئیدوز

علائم و نشانه ­های سارکوئیدوز بسته به اینکه کدام اندام تحت تأثیر قرار گرفته باشد، متفاوت خواهد بود. سارکوئیدوز گاهی به تدریج ایجاد می­شود و علائمی ایجاد می­کند که سال­ها ادامه دارد. در موارد دیگر، علائم به طور ناگهانی ظاهر می­شوند و سپس به همان سرعت از بین می روند. بسیاری از افراد مبتلا به سارکوئیدوز هیچ علائمی ندارند، بنابراین بیماری به­دنبال انجام عکسبرداری قفسه سینه یا به دنبال بررسی­های دیگری ممکن است کشف شود.

علائم عمومی سارکوئیدوز

سارکوئیدوز می تواند با این علائم و نشانه ها شروع شود:

•خستگی

•تورم غدد لنفاوی

•کاهش وزن

• درد و تورم در مفاصل، مانند مچ پا

علائم ریوی سارکوئیدوز

سارکوئیدوز اغلب ریه­ ها را تحت تأثیر قرار می­دهد و ممکن است باعث مشکلات ریوی شود، مانند:

• سرفه خشک مداوم

•تنگی نفس

• خس خس سینه

•درد قفسه سینه

علائم پوستی سارکوئیدوز

سارکوئیدوز ممکن است باعث مشکلات پوستی ازجمله موارد زیر باشد:

• بثورات و برجستگی­های قرمز یا بنفش مایل به قرمز، که معمولاً در قسمت مچ پا قرار دارند. و معمولا هم گرم هستند و بافت نرمی دارند.

• ایجاد زخم (ضایعات) در بینی، گونه­ها و گوش­ها

• مناطقی از پوست تیره تر یا روشن تر می­شود.

• رشد توده­ای  در زیر پوست (گره)، به ویژه در اطراف زخم یا خال کوبی

علائم چشمی سارکوئیدوز

سارکوئیدوز می ­تواند چشم­ ها را تحت تأثیر قرار دهد بدون اینکه علائمی ایجاد کند، بنابراین مهم است که مرتباً چشم­ها را معاینه کنید. هنگامی که علائم و نشانه های چشمی ایجاد شود، ممکن است به شکل زیر باشد:

•تاری دید

•چشم درد

• سوزش، خارش یا خشکی چشم

• قرمزی شدید

• حساسیت به نور

علائم قلبی سارکوئیدوز

علائم و نشانه های مربوط به سارکوئیدوز قلب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

•درد قفسه سینه

• تنگی نفس

• غش (سنکوپ)

•خستگی

• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)

• ضربان قلب سریع یا تکان دهنده (تپش قلب)

• تورم ناشی از مایعات اضافی (ادم)

سارکوئیدوز همچنین می تواند بر متابولیسم کلسیم، سیستم عصبی، کبد و طحال، عضلات، استخوان­ها و مفاصل، کلیه­ها، غدد لنفاوی یا هر عضوی دیگر تأثیر بگذارد.

چه موقع نیاز هست که به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده علائم و نشانه های سارکوئیدوز که در بالا ذکر شد، به پزشک مراجعه کنید.

علل ایجاد سارکوئیدوز

پزشکان علت دقیق سارکوئیدوز را نمی ­دانند. به نظر می ­رسد برخی از افراد استعداد ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری دارند که به دنبال آلودگی با باکتری ها، ویروس ها، گرد و غبار یا مواد شیمیایی ظاهر می­شود.

واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به این عوامل باعث تجمع سلول­های ایمنی بدن به صورت گرانولوم­ها می­ شود. با تجمع گرانولوماها در اندام، عملکرد آن اندام تحت تأثیر قرار می­گیرد.

ریسک فاکتورهای ایجاد سارکوئیدوز

عواملی خطر ایجاد سارکوئیدوزرا بالا می­برند،عبارتند از:

• سن و جنسیت. سارکوئیدوز می تواند در هر سنی رخ دهد، اما اغلب بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سال رخ می دهد. و میزان ابتلای زنان بیشتر از مردان است.

• نژاد. شیوع سارکوئیدوز در افراد نژاد آفریقایی و اروپای شمالی بیشتر است. آفریقایی-آمریکایی­ها بیشتر درگیری همزمان اندام های دیگر همراه با ریه­ها را دارند.

•سابقه خانوادگی. اگر فردی در خانواده شما به سارکوئیدوز مبتلا شده باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می­شود.

عوارض سارکوئیدوز

گاهی سارکوئیدوز باعث مشکلات طولانی مدت می­شود.

• ریه ­ها. سارکوئیدوز ریوی درمان نشده می­تواند منجر به زخم دائمی در ریه ها (فیبروز ریوی) شود، که تنفس را دشوار می­کند و گاهی اوقات باعث فشار خون بالا می­شود.

•چشم­ ها. التهاب می­تواند تقریباً روی هر قسمت از چشم شما تأثیر بگذارد و ممکن است باعث آسیب به شبکیه شود که در نهایت باعث کوری شود. بندرت، سارکوئیدوز می تواند باعث آب مروارید و گلوکوم نیز شود.

•کلیه­ ها. سارکوئیدوز می تواند بر نحوه کنترل کلسیم در بدن تأثیر بگذارد که می تواند منجر به سنگ کلیه شود و عملکرد کلیه را کاهش دهد. به ندرت ، این می تواند منجر به نارسایی کلیه شود.

•قلب. سارکوئیدوز قلب منجر به ایجاد گرانولوم در قلب شما می شود که می تواند ریتم قلب، جریان خون و عملکرد طبیعی قلب را مختل کند. در موارد نادر، این ممکن است منجر به مرگ شود.

•سیستم عصبی. تعداد کمی از افراد مبتلا به سارکوئیدوز هنگام ایجاد گرانولوم در مغز و نخاع دچار مشکلات مربوط به سیستم عصبی مرکزی می شوند. به عنوان مثال التهاب در اعصاب صورت می تواند باعث فلج صورت شود.

تشخیص سارکوئیدوز

تشخیص سارکوئیدوز ممکن است دشوار باشد زیرا این بیماری اغلب در مراحل اولیه خود علائم و نشانه های کمی ایجاد می­کند. که این علائم، ممکن است علائم سایر اختلالات را تقلید کند.

پزشک شما احتمالاً با معاینه بدنی شروع می­کند و علائم شما را مورد بحث قرار می­دهد. او همچنین با دقت به قلب و ریه­ های شما گوش خواهد داد، غدد لنفاوی شما را از نظر تورم بررسی می­کند و هرگونه ضایعه پوستی را بررسی می­کند.

آزمایش های تشخیصی می توانند سایر اختلالات را کنار گذاشته و تعیین کنند که چه سیستم های بدنی ممکن است تحت تأثیر سارکوئیدوز قرار گیرند. پزشک شما ممکن است آزمایشاتی مانند:

• آزمایش خون و ادرار برای ارزیابی سلامت کلی شما و عملکرد کلیه و کبد

• اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی ریه­ها و قلب شما

• توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن قفسه سینه برای بررسی ریه­های شما

• آزمایشات عملکرد ریه (ریوی) برای اندازه گیری حجم ریه و میزان اکسیژن ریه­ها به خون شما

• الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای تشخیص مشکلات قلبی و نظارت بر وضعیت قلب

• معاینه چشم برای بررسی مشکلات بینایی که ممکن است ناشی از سارکوئیدوز باشد

اگر به نظر می رسد سارکوئیدوز بر قلب یا سیستم عصبی مرکزی شما تأثیر می­گذارد، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یا تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) را انجام دهید.

در صورت نیاز ممکن است آزمایشات دیگری نیز اضافه شود.

نمونه برداری

پزشک شما ممکن است دستور دهد که نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) از بخشی از بدن شما گرفته شود که احتمالاً توسط سارکوئیدوز تحت تأثیر قرار گرفته است و به دنبال گرانولوم­هایی است که معمولاً با این بیماری مشاهده می شوند، باشد. به عنوان مثال، اگر ضایعات پوستی داشته باشید، و در صورت لزوم از ریه­ها و غدد لنفاوی می­توانید نمونه برداری انجام دهید.

درمان سارکوئیدوز

هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد، اما در بسیاری از موارد، به خودی خود از بین می رود. اگر علائمی نداشته باشید یا فقط علائم خفیف بیماری را داشته باشید، حتی ممکن است نیازی به درمان نباشید. شدت و میزان وضعیت شما تعیین می کند که آیا و به چه نوع درمانی نیاز دارید.

داروها

اگر علائم شما شدید باشد یا عملکرد اعضای بدن در معرض تهدید باشد، احتمالاً با دارو درمان خواهید شد. این­ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کورتیکواستروئیدها. این داروهای ضد التهاب قدرتمند معمولاً خط اول درمان سارکوئیدوز هستند. در برخی موارد، کورتیکواستروئیدها را می توان مستقیماً در ناحیه آسیب دیده قرار داد – از طریق کرم به ضایعه پوستی یا قطره چشم.

• داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند. داروهایی مانند متوترکسات (Trexall) و آزاتیوپرین (Azasan ، Imuran) با سرکوب سیستم ایمنی، التهاب را کاهش می­دهند.

• هیدروکسی کلروکین. هیدروکسی کلروکین (Plaquenil) ممکن است برای ضایعات پوستی و افزایش سطح کلسیم خون مفید باشد.

• مهارکننده­های فاکتور نکروز تومور-آلفا (TNF-alpha). این داروها معمولاً برای درمان التهاب همراه با آرتریت روماتوئید استفاده می­شوند. آن­ها همچنین می­توانند در درمان سارکوئیدوزی که به درمان­های دیگر پاسخ نداده است مفید باشند.

از داروهای دیگر ممکن است برای درمان علائم یا عوارض خاص استفاده شود.

سایر درمان­ ها

بسته به علائم یا عوارض شما، درمان­های دیگری نیز ممکن است توصیه شود. به عنوان مثال، شما ممکن است برای کاهش خستگی و بهبود قدرت عضلانی، توانبخشی ریوی برای کاهش علائم تنفسی یا پیس میکر قلبی یا دفیبریلاتور قلبی برای آریتمی های قلبی، درمان فیزیکی داشته باشید.

نظارت بر روند درمان

هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه می کنید، که براساس علائم و روش­های درمانی شما متفاوت است. مراجعه منظم به پزشک مهم است – حتی اگر نیازی به درمان ندارید.

پزشک علائم شما را کنترل می­کند، اثربخشی درمان­ها را تعیین می­کند و عوارض را بررسی می­کند. نظارت ممکن است شامل آزمایشات منظم بر اساس شرایط شما باشد. به عنوان مثال، شما ممکن است به طور منظم با اشعه ایکس قفسه سینه، آزمایش­های آزمایشگاهی و ادرار، EKG و معاینه ریه­ها، چشم­ها، پوست و هر ارگان دیگر درگیر شوید. مراقبت های بعدی ممکن است مادام العمر باشد.

عمل جراحی

اگر سارکوئیدوز به ریه ­ها، قلب یا کبد شما آسیب جدی زده باشد، ممکن است پیوند عضو در نظر گرفته شود.

شیوه زندگی و درمان­های خانگی

علاوه بر درمان، این نکات مراقبت از خود می­تواند به شما کمک کند:

• داروهای خود را طبق تجویز مصرف کنید. حتی اگر احساس بهبودی دارید، بدون صحبت با پزشک، مصرف دارو را قطع نکنید. تمام قرارهای پیگیری و نظارت مستمر را حفظ کنید. در صورت بروز علائم جدید به پزشک خود اطلاع دهید.

• انتخاب سبک زندگی سالم. این موارد می­تواند شامل داشتن رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب، کنترل استرس و خواب کافی باشد.

• در فعالیت­های بدنی منظم شرکت کنید. انجام یک ورزش منظم بدنی می­تواند باعث بهبود خلق و خو، تقویت عضلات و کاهش خستگی شود که می­تواند در فعالیت های روزمره شما تداخل ایجاد کند.

کنار آمدن و پشتیبانی

گرچه سارکوئیدوز ممکن است به خودی خود از بین برود، اما زندگی برخی از افراد برای همیشه تغییر می­کند. اگر در کنار آمدن با مشکل روبرو هستید، صحبت با یک مشاور را در نظر بگیرید. شرکت در یک گروه پشتیبانی از سارکوئیدوز نیز ممکن است مفید باشد.

آماده شدن برای ویزیت پزشک

از آنجا که سارکوئیدوز اغلب ریه­ ها را درگیر می­کند، ممکن است برای مدیریت مراقبت­های خود به یک متخصص ریه ارجاع داده شوید. همراه داشتن یکی از اعضای خانواده یا یک دوست می­تواند به شما در به یادآوری توصیه­ های پزشک، کمک کننده باشد.

آنچه شما می توانید انجام دهید

در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما آورده شده که کمک می­کند برای قرار ملاقات خود آماده شوید و بدانید که از پزشک خود انتظاراتی دارید.

قبل از قرار ملاقات ، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائم شما، از جمله زمان شروع آن­ها و چگونگی تغییر یا بدتر شدن آن­ها با گذشت زمان

• تمام داروها، ویتامین­ها، گیاهان یا مکمل­هایی که مصرف می­کنید و مقدار مصرف آن­ها

• اطلاعات پزشکی کلیدی، از جمله سایر موارد تشخیصی

• سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید

سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• محتمل ترین علت بروز علائم چیست؟

• به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات به آمادگی خاصی نیاز دارد؟

• چگونه ممکن است این شرایط بر من تأثیر بگذارد؟

• چه روش های درمانی موجود است و کدام یک را توصیه می کنید؟

• آیا داروهایی وجود دارد که به شما کمک کنند؟

• چه مدت نیاز به مصرف دارو دارم؟

• برخی از عوارض جانبی دارویی که توصیه می کنید چیست؟

• من سایر شرایط سلامتی را دارم. چگونه می توانیم این شرایط را به بهترین وجه با هم مدیریت کنیم؟

• برای کمک به خودم چه کاری می توانم انجام دهم؟

• آیا بروشور یا سایر مواد چاپی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟

• چه وب سایت هایی را برای اطلاعات بیشتر توصیه می کنید؟

در هنگام قرار ملاقات خود از پرسیدن هرگونه سوال دیگر دریغ نکنید.

چه انتظاری از پزشک خود دارید؟

آماده باشید تا به سوالاتی که پزشک ممکن است بپرسد پاسخ دهید:

• چه نوع علائمی را تجربه می کنید؟ آنها از چه زمانی شروع کردند؟

• آیا می دانید کسی در خانواده شما تاکنون به سارکوئیدوز مبتلا شده است؟

• چه نوع شرایط پزشکی در گذشته داشته اید یا الان دارید؟

• چه داروها یا مکمل هایی مصرف می کنید؟

• آیا تا به حال در معرض سموم محیطی مانند کار تولیدی یا کشاورزی قرار گرفته اید؟

پزشک شما بر اساس پاسخ ها، علائم و نیازهای شما سوالات بیشتری را می­پرسد. آماده سازی و پیش بینی سوالات به شما کمک می­کند از وقت خود با دکتر نهایت استفاده را ببرید.