متاون به دسته‌ای از داروها به نام اپیوئیدها تعلق دارد. این دارو توسط پزشکان آلمانی در جنگ جهانی دوم ساخته شد. وقتی این دارو به آمریکا وارد شد، پزشک‌ها از آن برای تسکین دردهای شدید استفاده می‌کردند. امروزه ممکن است متادون به عنوان بخشی از برنامه درمانی اعتیاد به هروئین یا ضددردهای نارکوتیک استفاده شود.
با وجود اینکه متادون از سایر نارکوتیک‌ها داروی ایمن‌تری است، اما باید آن را تحت نظارت پزشک مصرف کنید. مصرف این دارو می‌تواند باعث سوء‌مصرف یا اعتیاد شود.
متادون چه کاری انجام می‌دهد؟
متادون نحوه‌ی پاسخ مغز و سیستم عصبی شما به درد را تغییر می‌دهد. در نتیجه شما احساس آرامش می‌کنید. تاثیر این دارو از سایر ضددردهای قوی مثل مورفین کندتر ظاهر می‌شود. دکتر شما ممکن است اگر درد شدیدی ناشی از آسیب، جراحی یا بیماری طولانی مدت داشته باشید، برای شما متادون تحویز کند.
متادون همچنین مانع از مصرف بالای داروهایی مثل کدئین، هروئین، هیدروکودون، مورفین و اکسی‌کودون می‌شود. این دارو با ایجاد حس مشابه، باعث جلوگیری از ایجاد علائم ترک و گرایش شما به آن مواد می‌شود. شما ممکن نام این کار را در قالب “درمان جایگزین” شنیده باشید.
متادون معمولا فقط جزو یکی از برنامه‌های درمانی شما خواهد بود. متادون درمان اعتیاد نیست.
نحوه مصرف متادون چگونه است؟
اگر برای درمان درد خود به متادون نیاز داشته باشید، پزشک آن را برای شما تجویز می‌کند. برای ترک اعتیاد اعتیاد، این دارو را از یک برنامه (مرکز) درمانی خاص دریافت خواهید کرد.
متادون به صورت قرص، پودر و شربت وجود دارد. شما برای دریافت آن باید حتما نسخه داشته باشید. پزشک و داروساز شما دوزی که برای شما بهتر است را مشخص خواهند کرد. آن‌ها ممکن است دوز را در طول دوره درمان تغییر دهند. به دکتر خود بگویید هنگام مصرف متادون چه احساسی دارید. مصرف این دارو را بدون دستور پزشک خود قطع نکنید.
از دستور مصرف دارو به دقت پیروی کنید. اگر دکتر شما قرصی برای شما تجویز کرده که ” dispersible” است، تمام یا قسمتی از قرص را در مایعات (معمولا آب یا نوشیدنی‌هایی با طعم مرکبات) حل کرده و همه‌ی آن را بنوشید.
متخصصان می‌گویند کسانی که از متادون در برنامه ترک اعتیاد خود استفاده می‌کنند، باید حداقل به مدت ۱ سال درحالی که در بازپروری هستند آن را مصرف کنند. هنگامی که زمان قطع این دارو فرا برسد، پزشک به شما کمک می‌کند تا به آرامی و بدون عوارض مصرف آن را قطع کنید.
برخی از افراد به شکل غیرقانونی و بدون نسخه پزشک متادون مصرف می‌کنند. بیشتر آن‌ها متادون را تزریق می‌کنند. این کار آن‌ها را در معرض بیماری‌هایی مثل HIV و هپاتیت C قرار می‌دهد.
عوارض متادون چیست؟
در مصرف کوتاه مدت متادون ممکن است عوارض زیر را مشاهده کنید:
- بی‌قراری
- ناراحتی معده یا استفراغ
- کند شدن تنفس
- خارش پوست
- عرق کردن زیاد
- یبوست
- مشکلات جنسی
- افزایش وزن
- تغییرات در وضعیت خواب
- تغییر اشتها
- سردرد
- درد معده
- خشکی دهان
- سرخ شدن و گرگرفتگی
- تغییرات خلق و خو
- تغییرات در وضعیت بینایی
برخی از عوارض جانبی از بقیه جدی‌تر هستند. اگر این علائم را داشتید با پزشک خود تماس بگیرید:
- مشکلات تنفسی
- از هوش رفتن یا احساس سبکی سر
- کهیر را راش پوستی
- تورم لب‌ها، زبان، گلو یا صورت
- درد در قفسه سینه یا افزایش ضربان قلب
- توهم یا گیجی
- تشنج
- خشن شدن صدا
- مشکل در قورت دادن
- سرگیجه شدید
- قاعدگی‌های غیرطبیعی
مصرف متادون چه ریسک‌هایی دارد؟
برخی از افراد نباید متادون مصرف کنند. اگر هر یک از موارد زیر را دارید به دکتر خود بگویید:
- مشکلات قلبی
- اختلالات ریتم قلبی
- عدم تعادل الکترولیت‌های بدن
- مشکلات تنفسی و بیماری‌های ریوی
- سابقه آسیب به سر، تومور مغزی یا تشنج
- بیماری‌های کبدی یا کلیوی
- مشکلات ادراری
- سنگ صفرا، پانکراس یا مشکلات تیروئیدی
- شرایطی که برای آن آرامبخش مصرف می‌کنید
داروهایی که می‌توانند بر متادون تاثیر بگذارند شامل موارد زیر هستند:
- سایر نارکوتیک‌ها
- داروهایی که باعث خواب‌آلودگی یا کند شدن تنفس شما می‌شوند
- داروهایی که سطح سروتونین شما را تغییر می‌دهند
مطمئن شوید که کادر درمان را از داروهایی که مصرف می‌کنید، باخبر کرده‌اید.
ممکن است شما به مصرف متادون وابسته شوید. مغز شما ممکن است به خواص ضددردی که متادون می‌دهد تکیه کرده و عادت کند.
با وجود اینکه تاثیر متادون با سایر اپیوئیدها متفاوت است، اما بدن شما هنوز هم ممکن است به آن عادت کند. این یعنی ممکن است نیاز باشد شما مقدار بیشتری از آن مصرف کنید تا همان تاثیرات را مشاهده کنید. به این اتفاق “تولرانس (tolerance)” گفته می‌شود و ممکن است با هر اپیوئیدی ایجاد شود. همچنین بدن شما ممکن است به متادون یا سایر اپیوئیدها وابسته شود. مغز شما به احساس آرامش ناشی از آن‌ها عادت کرده و اگر شما مصرف آن‌ها را به طور ناگهانی قطع کنید، دچار عوارضی خواهید شد.
افراد به مصرف این دارو از راه‌های مختلفی واکنش نشان می‌دهند. تغییر دوز سرخود متادون می‌تواند باعث عوارض جانبی خطرناک یا حتی اوردوز شود.
علائم اوردوز متادون شامل موارد زیر است:
- کند شدن تنفس
- کند شدن ضربان قلب
- سرگیجه شدید
- ضعف عضلانی
- نرم و سرد شدن پوست
- کوچک شدن مردمک‌ها
- غش کردن
اوردوز می‌تواند کشنده و مرگ‌بار باشد. بسیار مهم است که با دکتر خود درباره مصرف این دارو صادق باشید.
نحوه نگهداری و دور ریختن:
این دارو را در شرایط زیر نگهداری کنید:
- در ظرف اصلی خود دارو
- دربسته و محکم
- دور از دسترس کودکان
- در دمای اتاق، دور از گرما و رطوبت
اگر تاریخ انقضا متادون شما تمام شده یا دیگر نیازی به مصرف آن ندارید، آن را در دستشویی ریخته و سیفون را بکشید. اگر سوالی دارید از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
مصرف متادون در دوران بارداری و شیردهی چگونه است؟
خانم‌های باردار یا شیرده هم ممکن است به مصرف متادون نیاز پیدا کنند. این دارو می‌تواند از جفت عبور کرده یا وارد شیر مادر شود. پزشک شما این مسئله را در برنامه درمانی شما در نظر خواهد گرفت.
اگر باردار هستید و به هروئین یا داروهای ضددرد اعتیاد دارید، بسیار اهمیت دارد که درمان مناسب را دریافت کنید تا خود و کودکتان سالم بمانید. نوزادانی که از مادری که متادون مصرف می‌کند به دنیا می‌آیند، ممکن است عوارضی مثل عوارض ترک داشته باشند. اما بیشتر آن‌ها مشکلاتی کمتر از نوزادانی دارند که مادران آن‌ها به هروئین یا سایر اپیوئیدها اعتیاد داشته است.
اگر نوزاد شیرخواره شما نشانه‌هایی مثل خواب‌آلودگی غیرعادی، ضعف یا مشکلات تنفسی از خود نشان داد، با دکتر خود تماس گرفته یا به اورژانس مراجعه کنید. اگر می‌خواهید شیر دادن به کودک خود را قطع کنید، با دکتر خود درباره نحوه کم کردن شیردهی صحبت کنید. با این کار از عوارض قطع ناگهانی متادون در کودک خود جلوگیری می‌کنید.
