اصولا برای درمان التهاب مخاط معده و زخم معده، از داروهای آنتی اسید، ضد التهاب و آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌شود. در این حین، استفاده از گیاهان دارویی برای درمان التهاب و زخم معده نیز نتایج چشمگیری به دنبال داشته است. در این مقاله، با چند نمونه از گیاهان دارویی ضد زخم معده از جمله بابونه، گیاهان موسیلاژی و صمغ‌ها آشنا می‌شویم.
بابونه (بابونه آلمانی)
گیاه بابونه (معروف به بابونه آلمانی) با نام علمی Matricaria recutita، یک گیاه دارویی همه کاره است.
بخش مورد استفاده‌ی دارویی این گیاه، گل‌های خشک شده‌ی آن است.
امروزه محقاان معتقدند که اثرات درمانی بابونه، به دلیل وجود ۳ گروه از ترکیبات اصلی این گیاه است:
- اسانس‌های ترپنوئید به میزان %۱-۰.۲۵؛ به ویژه “بیزابولول” و “کامازولن” که مطالعات حیوانی نشان داده است که هر دو ترکیب، دارای اثرات خفیف ضد التهابی هستند.
- فلاونوئیدها به میزان %۲.۴؛ از جمله فلاونوئید “آپیژِنین” که دارای اثرات ضد اسپاسم است.
- ترکیبات موسیلاژی شبه پکتین به میزان %۱۰-۵؛ این ترکیبات در صورت دم کردن بابونه آزاد می‌شوند و سریعا باعث تسکین التهاب و درد مخاط معده می‌شوند.
بابونه معمولا به صورت دم کرده برای درمان التهاب و زخم معده استفاده می‌شود. این دم کرده، تنها %۱۵-۱۰ کل اسانس موجود در گیاه را شامل می‌شود. ولی تقریبا تمامی ترکیبات موسیلاژی و فلاونوئیدهای گلیکوزیدی بابونه، وارد این دم کرده می‌شود.
واضح است که عصاره‌ی کل گیاه یا فرآوردههای اسانس بابونه، اثربخشی بهتری خواهند داشت.
لازم به ذکر است که امروزه، دیگر بابونه جایگاهی در درمان التهاب معده مزمن، بیمارن کرون و کولیت زخم دهنده ندارد.
بابونه ممکن است باعث بروز واکنش‌های بیش حساسیتی در افراد آلرژیک شود. با این حال، بروز این واکنش‌ها بسیار نادر است.
از جمله فرآوردههای دارویی موجود در بازار برای درمان التهاب و زخم معده که شامل بابونه هستند، عبارت است از قرص گاسترین شرکت گل دارو که حاوی عصاره شیرین بیان، بابونه و بومادران است.
گیاهان موسیلاژی و صمغ‌ها
گیاهان موسیلاژی می‌توانند پوششی محافظ بر روی مخاط معده ایجاد کنند و به این ترتیب می‌توانند برای درمان زخم معده موثر باشند.
گیاهان موسیلاژی که به طور سنتی در درمان مشکلات معده استفاده می‌شوند، عبارت اند از:
- ختمی
- پنیرک
- خزه ایسلندی
صمغ‌ها باعث کاهش اسیدیته معده و سرعت تخلیه معده می‌شوند؛ زیرا بر روی گرانروی (ویسکوزیته) و خنثی کردن فعالیت معده اثر می‌گذارند.
صمغ گوار که از اندوسپرم دانه‌ی گیاهی Cyamopsis tetragonolobus به دست می‌آید، درمانی قدیمی برای التهاب و زخم معده به شمار می‌آید.
صمغ میر از گیاه Commiphora mukul نیز دارای اثرات محافظتی از معده است.
